Jeleń wschodni
| Cervus nippon[1] | |||||
| Temminck, 1838 | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
jeleń wschodni | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Jeleń wschodni[3][4], sika[4] (Cervus nippon) – gatunek jeleniowatych – jego podgatunki zamieszkują wschodnią część Syberii, Mandżurię, wschodnie Chiny, Koreę, Japonię oraz Tajwan. Introdukowany także w wielu innych krajach. Na teren współczesnej Polski sprowadzony w 1895 i aklimatyzowany w okolicach Elbląga i Pszczyny. Siedliskami jeleni wschodnich są gęste lasy liściaste i mieszane z bogatym podszytem oraz runem, trawiastymi polanami i łąkami[5]. Poławiane dla mięsa, skór i poroża, jako zwierzyna. Łatwo się oswajają. Są hodowane w parkach i na fermach (zaliczane do zwierząt gospodarskich).
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Wyróżniono kilkanaście podgatunków C. nippon[2][3]:
- C. nippon nippon – jeleń japoński[4]
- C. nippon aplodontus
- C. nippon mantchuricus (C. nippon dybowskii) – jeleń Dybowskiego
- C. nippon mandarinus
- C. nippon grassianus
- C. nippon sichuanicus
- C. nippon yesoensis
- C. nippon taiouanus – jeleń tajwański
- C. nippon pseudaxis – jeleń wietnamski
- C. nippon kopschi
- C. nippon keramae
- C. nippon pulchellus – jeleń wyspowy
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Ubarwienie sierści brunatne, dość zmienne; grzbiet i boki ciała pokryte białawymi cętkami. Długość ciała do 1,5 m, ogona do 20 cm, wysokość w kłębie 75–110 cm, masa ciała do 110 kg. Poroże jelenia wschodniego charakteryzuje się niezbyt silnym odgałęzieniem, a liczba odnóg jest nie większa niż 8. Samica nie posiada poroża. Największe rozmiary osiągają podgatunki syberyjskie, a najmniejsze żyją na Tajwanie. Preferuje lasy liściaste i mieszane z gęstym podszytem, ale łatwo przystosowuje się do zmiennych warunków i różnych wysokości (od poziomu morza do 1800 m n.p.m.).
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]
Dorosłe samce są samotnikami łączącymi się w małe stada tylko w okresie godowym. Stado składa się z kilku łań i jednego byka. Zwierzę żywi się głównie trawą oraz liśćmi drzew i krzewów. Żyją 15–18 lat. Żerują głównie w nocy.
Komunikują się przy pomocy dźwięków. Zapachy wykorzystywane są do przekazywania informacji o gotowości do rozrodu oraz do znakowania terenu.
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Dojrzałość płciową uzyskują ok. 16–18 miesiąca życia. Sika jest gatunkiem poligamicznym. Samiec gromadzi na swoim terytorium haremy do 12 samic.
Gwizdowisko rozpoczyna się w październiku i trwa do końca listopada. Ciąża trwa od 210 do 230 dni, samica rodzi 1–2 młode o wadze urodzeniowej od 4,5–7 kg. Młode przebywają z matką do ukończenia roku. Sika może krzyżować się z jeleniem szlachetnym.
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Do najgroźniejszych wrogów jelenia wschodniego należą wilki, tygrysy i ludzie. W Polsce od 1 kwietnia 2022 r. nie jest zaliczany do zwierząt łownych[6], został wpisany na listę gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Cervus nippon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b R.B. Harris, Cervus nippon, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-04] (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 174. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 117, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Sławomir Wąsik, Ssaki Polski od A do Ż, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 53, ISBN 978-83-7073-674-3 [dostęp 2023-09-27].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 25 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2022 r. poz. 696).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz.U. z 2011 r. nr 210, poz. 1260).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
- Zwierzęta w parkach narodowych świata. Praca zbiorowa. Warszawa: MUZA SA, 2000. ISBN 83-7200-437-4.