Bunt chłopów w Siedmiogrodzie
.jpg)
| |||
| Czas |
1437–1438 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo feudałów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Powstanie chłopów w Siedmiogrodzie zwane powstaniem w Bobîlna (rum. Răscoala de la Bobâlna) – antyfeudalne powstanie chłopskie w Siedmiogrodzie w latach 1437–1438, zakończona klęską powstańców.
Przebieg powstania
[edytuj | edytuj kod]Bezpośrednią przyczyną powstania były działania biskupa Györgyego Lépesa, który nakazał ściągnąć zaległą dziesięcinę w nowej monecie, której kurs przewyższał o 10% kurs starego środka płatniczego. Starą monetę wycofano z obiegu, grożąc ekskomuniką tym, którzy nie godzili się na zmiany[1].
Pierwsze wystąpienia miały miejsce późną wiosną 1437 w rejonie Satu Mare, jednak zostały stłumione. Bazą powstańców stał się obóz chłopski na górze Bobîlna w pobliżu Dej. Siły powstańców chłopskich wzmocnili mieszczanie, drobna szlachta[2] i górnicy z salin. Po zwycięstwach chłopów (stosujących taktykę wojenną przejętą od husytów[1] – ich obóz był być może wzorowany na czeskim Taborze) nad feudałami, 16 lipca 1437 podpisana została ugoda ze szlachtą, w której obiecano chłopom pewne koncesje: ścisłe określenie wymiaru danin, prawo do dziedziczenia ruchomości, a także swobodę przenoszenia się przez chłopów. Co roku na wzgórzu Bobîlna miało zbierać się zgromadzenie przedstawicieli szlachty i chłopów dla dopilnowania wykonania umowy[3].
Uspokojenie sytuacji wykorzystała szlachta, która w kolejnych tygodniach zmobilizowała większe siły, m.in. przeciągając na swoją stronę Seklerów i Sasów siedmiogrodzkich (efektem była „unia braterska” zawarta 16 września). Na przełomie września i października doszło do bitwy pod Apatiu, która zakończyła się zwycięstwem powstańców, co spowodowało, że 6 października strony zawarły kolejny układ, jednak mniej korzystny dla powstańców[3], ponieważ pominięto zapis o corocznych naradach między chłopami a feudałami. Postanowiono też, że ostateczna ugoda zostanie zawarta po powrocie posłów od króla[4].
W listopadzie 1437 ruszyła kolejna fala wystąpień chłopskich, na których czoło wysunął się Antoni z Budy zwany Wielkim i Michał Rumun (Valachus). Powstańcy opanowali wówczas z pomocą mieszczan miasta Kluż i Aiud, jednak wkrótce szlachta ich tam osaczyła. W styczniu 1438 Kluż został zdobyty przez szlachtę, która wzięła krwawy odwet na powstańcach, dokonując rzezi chłopów; Antal Nagy zginął w obronie miasta. Jego ciało pocięto na kawałki, a dziewięciu jego towarzyszy wziętych do niewoli nabito na pal na wzgórzu obok miasta Turda[5]. Represje dotknęły także miasto Kluż[3].
2 lutego 1438 odbył się zjazd przedstawicieli szlachty węgierskiej, seklerskiej i patrycjatu saskiego w Turda. Jego przyczyną było podjęcie decyzji w sprawie wykorzenienia buntu wśród chłopów, stał się jednak także początkiem trwałej unii tych trzech narodów. Jedyną zdobyczą chłopów było zdobycie prawa przenoszenia się, zresztą tylko krótkotrwałe i formalne[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Cazacu 2007 ↓, s. 44.
- ↑ Felczak 1983 ↓, s. 80.
- ↑ a b c d Demel 1986 ↓, s. 107.
- ↑ Felczak 1983 ↓, s. 81.
- ↑ Korta 1959 ↓, s. 32.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Matei Cazacu: Drakula. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2007. ISBN 978-83-06-03070-9.
- Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986. ISBN 83-04-01553-6.
- Wacław Felczak: Historia Węgier. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983. ISBN 83-04-01028-3.
- Wacław Korta: Sytuacja wsi feudalnej do XV wieku. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1959.