Zbigniew Gołąb

Zbigniew Gołąb

Data i miejsce urodzenia	16 marca 1923 Nowy Targ
Data i miejsce śmierci	24 marca 1994 Chicago
Miejsce spoczynku	St. Adelbert’s Cemetery, Chicago
Zawód, zajęcie	językoznawca, filolog, slawista
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński, KUL, University of Chicago
Wydział	The Department of Slavic Languages and Literatures
Małżeństwo	Janina
Dzieci	Julius

Zbigniew Gołąb (ur. 16 marca 1923 w Nowym Targu, zm. 24 marca 1994 w Chicago) – polski językoznawca i slawista.

Życiorys

Zbigniew Gołąb urodził się w 1923 w Nowym Targu. Aktywny podczas II wojny światowej, w 1944 wstąpił do antyhitlerowskiej partyzantki. Tego samego roku aresztowany przez Niemców, trafił do więzienia, z którego zbiegł tuż przed wyzwoleniem Krakowa przez Armię Czerwoną. Po magisterium we Wrocławiu w 1947, najpierw rok spędził (1948–1949) w komunistycznym więzieniu za przynależność do Armii Krajowej, a następnie zwolniony studia językoznawcze doskonalił na Uniwersytecie Jagiellońskim u prof. Jerzego Kuryłowicza, Tadeusza Milewskiego, Tadeusza Lehra-Spławińskiego i Franciszka Sławskiego, tu też obronił doktorat w 1958. Mimo że związany z KUL-em (gdzie był wykładowcą w latach 1952–1961), równocześnie od 1956 zaczął działalność badawczą w krakowskiej Pracowni Języka Prasłowiańskiego, Instytutu Slawistyki PAN. Swój doktorat poświęcił dwóm gwarom macedońskim: Suche i Wysoka, które zostały zapisane przed II wojną światową przez Mieczysława Małeckiego. W 1962 wyjechał na wykłady na Wydziale Języków i Literatur Słowiańskich Uniwersytetu w Chicago, gdzie pozostał aż do swej śmierci. Pomimo rozłąki z ojczyzną, nigdy nie zerwał z nią związków uczuciowych i naukowych. Członek reaktywowanej Polskiej Akademii Umiejętności, obecny w polskich czasopismach i towarzystwach naukowych. W Chicago uczestniczył w życiu Polonii m.in. jako członek i prezes Oddziału Chicagowskiego Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce. W 1972 godnością członka obdarzyła go również Macedońska Akademia Nauk i Sztuk.

Dorobek naukowy

Dorobek Zbigniewa Gołąba to cztery monografie i blisko sto artykułów, które skupiają się na kilku grupach tematycznych. Zaczynał od zagadnień polonistycznych, ale światowe uznanie przyniosły mu prace bałkanistyczne (zagadnienia języka macedońskiego i dialektu arumuńskiego, któremu przypisywał istotną rolę w rozpowszechnianiu bałkanizmów). Późniejsze prace dotyczyły tematyki ogólnojęzykoznawczej, zwłaszcza z zakresu typologii składniowej (to od niego pochodzą takie terminy gramatyczne jak np. języki agentywne, izogramatyzm etc.). Wreszcie ogromna liczba publikacji przedstawia rezultaty badań nad zagadnieniem etnogenezy Słowian oraz etymologii i słownictwa słowiańskiego. Długoletnia praca oparta na świadectwach językowych, geograficznych i historycznych przyniosła syntezę The Origins of the Slavs. A Linguist’s View wydanej przez Slavica Publishers Inc. Columbus, Ohio w 1992, która polskiego wydania doczekała się dopiero w 10 lat po śmierci autora i nosiła tytuł O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych (Kraków 2004). Książka ta jest jednym z nowszych opracowań, lokalizujących praojczyznę Słowian na zachód od środkowego Dniepru.

Bibliografia

• Biografia autorstwa Władysława Sędzika, [w:] Zbigniew Gołąb O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych, Kraków 2004, ISBN 83-242-0528-4.

Linki zewnętrzne

• Zbigniew Golab, Slavic Languages & Literatures, notatka pośmiertna w języku angielskim.
• In memoriam Zbigniew Golab, j.w.