Metro w Budapeszcie
| metro | |
 Logo | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator | |
| Liczba linii |
4 |
| Lata funkcjonowania |
od 1896 |
| Dzienna liczba pasażerów |
ok. 0,83 mln[1] |
| Infrastruktura | |
 Schemat linii – linia M1 – linia M2 – linia M3 – linia M4 | |
| Długość sieci |
38,3 km[2] |
| Rozstaw szyn |
1435 mm |
| Liczba stacji |
52 |
| Strona internetowa | |
Metro budapeszteńskie (węg. Budapesti metró) – system kolei podziemnej zlokalizowany w stolicy Węgier – Budapeszcie – otwarty w 1896 roku. Jest to najstarsza kolej podziemna w kontynentalnej części Europy[3].
Struktura
[edytuj | edytuj kod]Obecnie sieć metra składa się z czterech linii:
- pierwsza, żółta linia metra łączy Vörösmarty tér z Mexikói út (przebiega tylko przez Peszt);
- druga, czerwona linia łączy Örs vezér tere we wschodnim Peszcie z Déli pályaudvar (Dworzec Południowy) w Budzie;
- trzecia, niebieska linia łączy Kőbánya-Kispest z Újpest-Központ (jedynie po stronie peszteńskiej);
- czwarta, zielona linia łączy dworzec Keleti z dworcem Kelenföld (7,4 kilometra)
Punktem przecięcia tras trzech linii jest stacja Deák Ferenc tér, położona pod głównym placem Pesztu. Łączna długość szlaków wynosi 38,3 km, zaś ilość stacji – 52.[potrzebny przypis] Metro zarządzane jest przez Budapeszteńskie Przedsiębiorstwo Transportowe (Budapesti Közlekedési Részvénytársaság). Wszystkie linie metra łączą ze sobą najważniejsze punkty miasta. Stacje są położone odpowiednio przy: przystankach HÉV (linia M2), przy dworcach kolejowych oraz autobusowych.
Linie metra
[edytuj | edytuj kod]| Nazwa | Barwa | Relacja | Otwarcie | Długość | Liczba stacji |
|---|---|---|---|---|---|
| M1 | żółta | Vörösmarty tér ↔ Mexikói út | 1896 | 4,2 km | 11 |
| M2 | czerwona | Déli pályaudvar ↔ Örs vezér tere | 1970 | 10,3 km | 11 |
| M3 | niebieska | Újpest-Központ ↔ Kőbánya-Kispest | 1976 | 16,4 km | 20 |
| M4 | zielona | Keleti pályaudvar ↔ Kelenföld vasútállomás | 28 marca 2014[4] | 7,4 km | 10 |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Budowa pierwszej linii (M1) rozpoczęła się w 1894 roku – miała uświetnić przypadające dwa lata później obchody tysiąclecia państwa węgierskiego. Otwarcie pięciokilometrowego odcinka pomiędzy stacjami Vörösmarty tér (dawniej Gizella tér) i Széchenyi fürdő (dawniej Artézi fürdő) miało miejsce 2 maja 1896[5]. W latach 1970–1973 linia została zmodernizowana: przebudowano stacje Vörösmarty tér i Deák Ferenc tér, odcinek wiodący przez Park Miejski (Városliget) został przebudowany na podziemny i wydłużony do stacji Mexikói út (także nowa zajezdnia).
Już w socjalistycznych Węgrzech wznowiono prace nad dwoma kolejnymi liniami metra. W roku 1950 zaczęła się budowa drugiej linii, jednak w latach 1954–1963 prace były wstrzymane. Pierwszy odcinek linii, poprowadzony częściowo na powierzchni, otwarto 4 kwietnia 1970. Połączył on Deák Ferenc tér z Örs vezér tere (koło drugiej wymienionej stacji umieszczono kolejną zajezdnię metra). Dwa lata później oddano do użytku ostatni, drugi odcinek, prowadzący do stacji Déli pályaudvar w Budzie. W latach 2004–2008 trwała etapowa modernizacja całej linii.
Budowa najdłuższej, trzeciej linii metra (M3) rozpoczęła się w 1970 roku. Jej pierwszy odcinek został otwarty 31 grudnia 1976 roku (Deák Ferenc tér – Nagyvárad tér), kolejne odcinki oddawano do użytku kolejno w latach: 1980 (do stacji Kőbánya-Kispest), 1981 (do Lehel tér, wówczas Élmunkás tér), 1984 (do Göncz Árpád városközpont, wówczas Árpád híd) i 1990 (do Újpest-Központ)[5]. Linie M2 i M3 spaja łącznik, zlokalizowany między stacjami Deák Ferenc tér, Kossuth tér i Arany János utca.
W latach 80. i 90. XX wieku zostały zmienione ze względów praktycznych i ideologicznych nazwy niektórych stacji:
- November 7. tér – Oktogon
- Fehér út – Örs vezér tere
- Könyves Kálmán körút – Népliget
- Felszabadulás tér – Ferenciek tere
- Marx tér – Nyugati pályaudvar
- Élmunkás tér – Lehel tér.
28 marca 2014 roku otwarto linię M4 w Budapeszcie. Ma długość 7,4 km, i znajduje się na niej 10 stacji. Według szacunków ma z niej korzystać dziennie 421 tys. pasażerów. Koszt budowy pierwszego odcinka wyniósł 453 mld forintów (około 1,5 mld euro)[6], z czego 0,6 mld euro pochodziło z grantów Unii Europejskiej.
Linię obsługuje 15 4-wagonowych składów Alstom Metropolis z Chorzowa.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Stacja Opera na linii M1 -
Stacja Szent Gellért tér -
Stacja Keleti pályaudvar -
Stacja Vörösmarty utca na linii M1 -
Stacja Batthyány tér -
Węgierski pociąg Ganz-Hunslet G2
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ http://www.bkv.hu/ftp/annual_report/annualreport2011en.pdf
- ↑ Budapest Metro Track Map [online], www.mrl.ucsb.edu [dostęp 2020-07-09] (ang.).
- ↑ KZA Expres magazyn.
- ↑ Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej
- ↑ a b UrbanRail.Net > Europe > Hungary > BUDAPEST Metro (Subway) [online], www.urbanrail.net [dostęp 2024-07-23].
- ↑ Budapeszt: Linia metra M4 ukończona w 85% [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2024-07-29] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pawelec E., Kolej na ciekawostki w: KZA Express Magazyn 01/2008. ISSN 1899-5705.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Budapesti Közlekedési Központ
- Budapesti Közlekedési Részvénytársaság
- Metros.hu – historia, mapy, fotogaleria
- UrbanRail.Net – Budapeszt
- Schemat linii metra w Budapeszcie ze zaznaczonym układem torów na stronie www.mrl.ucsb.edu/~yopopov/rrt/trackmaps
| Linia M1 | |
|---|---|
| Linia M2 | |
| Linia M3 | |
| Linia M4 |
