Wiśnia wonna

Wiśnia wonna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	śliwa
Gatunek	wiśnia wonna
	Nazwa systematyczna
	Prunus mahaleb L.; Sp. Pl.: 474 (1753)
Synonimy
	Cerasus mahaleb (L.) Mill.; Mahaleb vulgaris Takht.; Padellus mahaleb (L.) Vassilcz.; Padus mahaleb (L.) Borkh.;
	Cerasus mahaleb (L.) Mill.; Mahaleb vulgaris Takht.; Padellus mahaleb (L.) Vassilcz.; Padus mahaleb (L.) Borkh.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiśnia wonna, antypka (Prunus mahaleb L.) – gatunek z rodziny różowatych, tradycyjnie bywał i bywa opisywany jako przedstawiciel rodzaju wiśnia Cerasus^[5]. Rośnie dziko w południowej Europie, południowo-zachodniej i środkowej części Azji i w Maroku^[6]^[3]. Introdukowany rośnie w Europie Północnej, Ameryce Północnej i Południowej oraz w Australii^[3]. W Polsce ma status zadomowionego gatunku obcego^[5]. Spotykany jest w całym kraju, zwłaszcza jednak w województwach zachodniopomorskim, wielkopolskim i kujawsko-pomorskim^[7].

Morfologia

Pokrój: Krzew lub drzewo z szeroką koroną, wysokości 3–10 m.
Liście: Drobne, połyskujące, kształtu okrągławego lub jajowatego, ostro zakończone.
Kwiaty: Koloru białego zebrane w baldachach po 3–12 sztuk.
Owoc: Pestkowiec o średnicy 8–10 mm, po dojrzeniu czarny. Miąższ otaczający nasiono cienki i bardzo kwaśny.

Zastosowanie

Gatunek uprawiany jako ozdobny. Posiada małe wymagania glebowe i jest odporny na mróz. W Polsce forma hodowana jako krzew ozdobny lub jako podkładka dla wiśni i czereśni. Szczepione na antypce dają formy karłowate. Z pędów antypki wyrabia się cybuchy do fajek, uchwyty do lasek, ozdobne pudełka. W krajach południowo-wschodniej Europy i w Turcji gatunek ten uprawiany jest jako roślina przyprawowa – nasiona po wysuszeniu i zmiażdżeniu stosowane są do wyostrzenia smaku wyrobów cukierniczych. Nasiona mają bardzo silny aromat przypominający zarówno gorzkie migdały, jak i wiśnie. Owoce są mało przydatne w celach kulinarnych, ponieważ w smaku są zbyt cierpkie i gorzkie; niekiedy bywają przerabiane na likier. Ponieważ wiśnia wonna zawiera kumarynę, znajduje czasem zastosowanie przy produkcji perfum^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Prunus mahaleb L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-08] .
↑ Prunus mahaleb, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 53, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 49, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807 .
↑ JurkeJ. Grau JurkeJ., ReinhardR. Jung ReinhardR., BertramB. Munker BertramB., Zioła i owoce leśne, Warszawa 1996: Świat Książki, s. 36, ISBN 83-7129-274-0 .

Bibliografia

Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, W-wa, 1966
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.}

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[powo-3] Prunus mahaleb L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-08] .

[iucn-4] Prunus mahaleb, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 53, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

[7] AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 49, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807 .

[8] JurkeJ. Grau JurkeJ., ReinhardR. Jung ReinhardR., BertramB. Munker BertramB., Zioła i owoce leśne, Warszawa 1996: Świat Książki, s. 36, ISBN 83-7129-274-0 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]