Przejdź do zawartości

Czapla nadobna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czapla nadobna
Egretta garzetta[1]
(Linnaeus, 1766)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

pelikanowe

Podrząd

czaplowce

Rodzina

czaplowate

Rodzaj

Egretta

Gatunek

czapla nadobna

Synonimy
  • Ardea Garzetta Linnaeus, 1766[2]
  • Egretta dimorpha Hartert, 1914[3]
Podgatunki
  • E. garzetta garzetta (Linnaeus, 1766)
  • E. garzetta nigripes (Temminck, 1840)
  • E. garzetta immaculata (Gould, 1846)
  • E. garzetta dimorpha Hartert, 1914
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zasięg występowania bez E. garzetta dimorpha

     obszary lęgowe

     zimowiska

     obecne przez cały rok

     sezonowość występowania niepewna

Czapla nadobna (Egretta garzetta) – gatunek dużego ptaka z rodziny czaplowatych (Ardeidae), zamieszkujący Eurazję, Australazję i Afrykę. Nie jest zagrożony.

Podgatunki i zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Czapla nadobna zamieszkuje w zależności od podgatunku[2][3]:

Do Polski regularnie zalatuje, zwłaszcza na południe; dwukrotnie stwierdzono jej lęgi – w 2003 i 2012 roku[7].
Dwa kolejne taksony, uznawane kiedyś za podgatunki czapli nadobnej (E. g. gularis i E. g. schistacea)[2], wydzielono w osobny gatunek – czaplę rafową (E. gularis)[3][5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Cechy gatunku
Upierzenie śnieżnobiałe, dziób niebieski, nogi ciemne, stopy jaskrawo żółte. W okresie godowym u nasady szyi, na grzbiecie i na ogonie wyrastają długie pióra, lekko uniesione o rozdzielonych promieniach, tworzące delikatną pelerynę. Te pióra mające 18–21 cm i będące jej ozdobą okazały się dla człowieka atrakcją: od średniowiecza po XVIII wiek sporządzano z nich kity zdobiące hełmy rycerstwa, czapki szlachty (także polskiej) i kapelusze wyższych oficerów, a nawet przybrania głów koni należących do możnowładców; modną dekoracją damską stały się w XIX wieku (egreta). Upierzenie spoczynkowe jest podobne, ale bez ozdobnych piór. Mniejsza w porównaniu z innymi czaplami. Można usłyszeć jej dźwięczne okrzyki „kark”. Jest 2 razy mniejsza od podobnej czapli białej, która nie ma piór ozdobnych na głowie, a tylko na grzbiecie (dł. 50 cm) oraz ma czarny dziób u nasady żółty.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 55–65 cm[10]
rozpiętość skrzydeł ok. 88–95 cm[10]
masa ciała ok. 450–600 g

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]
Biotop
Wszelkie wody, zarówno słodkie jak i słone, o ile znajdują się na brzegu krzewy lub drzewa, na których można zbudować gniazdo. Spotkać ją można na bagnach. Poza okresem lęgowym ten warunek nie jest konieczny.
Gniazdo
Na ziemi pod osłoną krzewów, na drzewach, czasem w trzcinach. Zbudowane z cienkich łodyg, suchych wiech trzcin dostarczanych przez samca. Samica buduje gniazdo i broni go przed sąsiadami, którzy chętnie rozkradają go z materiałów pod jej nieobecność. Towarzyski ptak, tworzy kolonie lęgowe, często z innymi gatunkami czapli, a także kormoranami.
Jajo
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 3–6 niebieskawych jaj[11]. Składa je na północy w marcu – czerwcu, w Azji południowej w lipcu – wrześniu, a w Afryce podczas pory deszczowej.
Wysiadywanie i dorastanie
Jaja wysiadywane są przez okres 20–25 dni przez obydwoje rodziców[11]. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 30 dniach. Rodzice karmią je płazami, wodnymi stawonogami, drobnymi ssakami, mięczakami, a nawet pisklętami innych gatunków ptaków. Pod nieobecność rodziców wychodzą z gniazda na pobliskie gałęzie i wracają, dopiero gdy wrócą, są jeszcze wtedy słabo opierzone. Okres ten trwa 6 tygodni. Gdy na dobre opuszczą gniazdo, przebywają jeszcze przez pewien czas w pobliżu rodziców w okolicy kolonii.
Pożywienie
Drobne zwierzęta wodne. Żerują w płytkich wodach stojących, pokonując niekiedy 10–20 km dziennie.

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje czaplę nadobną za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[4]. Liczebność światowej populacji (wraz z E. g. dimorpha), według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 0,66–3,15 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[4].

W Polsce jest objęta ścisłą ochroną gatunkową[12].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Egretta garzetta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Little Egret (Egretta garzetta). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)]. (ang.).
  3. a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, Hamerkop, Shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
  4. a b c Egretta garzetta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (wersja: 2020-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-20].
  6. Little egret. The Royal Society for the Protection of Birds (RSPB). [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
  7. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 29. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2012. „Ornis Polonica”. 54, s. 109–150, 2013. 
  8. Egretta dimorpha, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2019-09-03] (ang.).
  9. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-02-18].
  10. a b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 46-47. ISBN 83-7311-341-X.
  11. a b E. Keller, prof. dr J.H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 1. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 55. ISBN 83-7227-891-1.
  12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]