Emil Schwanda
 pułkownik piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant PKU |
| Odznaczenia | |
    
| |
.png){kind=small}
Emil Schwanda, także Szwanda (ur. 24 listopada 1864 w Dobrej, zm. 17 listopada 1946 w Sanoku) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, artysta malarz.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Emil Schwanda[a] urodził się 24 listopada 1864 w Dobrej na Śląsku[1]. Był synem Jana i Pauliny z domu Plisz[1]. Został oficerem c. i k. Armii. Służył w 77 Galicyjskim Pułku Piechoty w Przemyślu. W latach 1910–1914 był komendantem Okręgu Uzupełnień Sambor, pozostając oficerem nadetatowym 77 pp[2][3]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach.
W czasie służby awansował kolejno w korpusie oficerów piechoty na stopień: kadeta (1882)[4], podporucznika (1886)[5], kapitana II klasy (1896)[6], kapitana I klasy (1900)[7][8], majora (1 maja 1910)[9][10], podpułkownika (1 listopada 1913)[11].
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości jako były oficer c. i k. armii został przyjęty do Wojska Polskiego[12]. 15 lipca 1919 został mianowany komendantem Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok[13].
Został awansowany do stopnia pułkownika w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (lokata 34). Jako pułkownik przeniesiony w stan spoczynku zamieszkiwał w Sanoku (1923[14], 1924[15], 1928[16]). W 1934 jako pułkownik w stanie spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Sanok. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr X, w grupie oficerów pozostających w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr X[17].
W latach 20. Emil Schwanda był jednym z dyrektorów uzdrowiska w Truskawcu[18]. Był także malarzem[19].
Do końca życia zamieszkiwał przy ulicy Płowieckiej 38 w sanockiej dzielnicy Zatorze[20][1]. Zmarł 17 listopada 1946 w Sanoku[1][21][22]. 19 listopada 1946 został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[22][1][23][24].
Jego żoną była Bronisława (ur. 12 maja 1874 w Krakowie jako córka Jana Zielińskiego i Marii z domu Kreczyńskiej, nauczycielka i działaczka społeczna w Sanoku[25], m.in. przewodnicząca Narodowej Organizacji Kobiet w Sanoku[26], zmarła 16 kwietnia 1961 w Sanoku)[1][27][28][b].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]austro-węgierskie
- Kawaler Orderu Franciszka Józefa – Austro-Węgry (1916)[29]
- Krzyż Zasługi Wojskowej[2]
- Krzyż za 25-letnią służbę wojskową dla oficerów[2]
- Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii[2]
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy[2]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913[30]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Formę nazwiska Schwanda podały Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 oraz Księgi Zmarłych 1946–1958 i 1959-1975 Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Forma nazwiska Szwanda została wskazana na grobowcu rodzinnym.
- ↑ Inskrypcja na grobowcu rodzinnym błędnie podała rok śmierci Bronisławy Schwandy: 16 kwietnia 1981.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 264 (poz. 146).
- ↑ a b c d e Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1911 ↓, s. 616.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 207, 532.
- ↑ Kronika. Z c. i k. armii. „Dziennik Polski”, s. 2, Nr 195 z 26 sierpnia 1882.
- ↑ Kronika. Mianowania w c. k. armii. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 96 z 28 kwietnia 1886.
- ↑ Kronika. Z c. i k. armii. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 256 z 4 listopada 1896.
- ↑ Awans majowy w armii. „Słowo Polskie”, s. 2, Nr 201 z 1 maja 1900.
- ↑ Kronika. Mianowania w armii. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 109 z 12 maja 1900.
- ↑ Kronika. Awans majowy. „Echo Przemyskie”, s. 2, Nr 35 z 1 maja 1910.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1911 ↓, s. 258.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 207.
- ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920, s. 117.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2846.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1580.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1409.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 887.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 1042.
- ↑ K. Kostynowicz. Z naszych zdrojowisk. Cudze chwalicie.... „Gazeta Poranna”, s. 11, Nr 7516 z 21 sierpnia 1925.
- ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: 1991, s. 18.
- ↑ Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 108.
- ↑ Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sygn. 264/146.
- ↑ a b Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r.. Sanok. s. poz. 3444.
- ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział w Sanoku, 1991, s. 18.
- ↑ Spacer po cmentarzu przy ul. Rymanowskiej. zymon.com.pl. [dostęp 2014-05-25].
- ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 598, 699, 603, 609.
- ↑ Starostwo powiatowe w Sanoku. Stowarzyszenia i związki 1919-1939 (zespół 23, sygn. 13, nr mikr. 160756). Archiwum Państwowe w Przemyślu, s. 183.
- ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 22 (poz. 26).
- ↑ Edward Zając: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. W stulecie konsekracji 1897-1997. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1997, s. 45. ISBN 83-905046-4-2.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 228.
- ↑ Rocznik oficerski c. i k. Armii i Marynarki Wojennej 1914 ↓, s. 532.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910.
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Komendanci uzupełnień II Rzeczypospolitej
- Ludzie związani z Truskawcem
- Pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
- Polacy odznaczeni Krzyżem Jubileuszowym Wojskowym
- Polacy odznaczeni Krzyżem Pamiątkowym Mobilizacji 1912–1913
- Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej
- Polacy odznaczeni Medalem Jubileuszowym Pamiątkowym dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii
- Polacy odznaczeni Odznaką za Służbę Wojskową (Austria)
- Polacy – odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa
- Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej
- Polscy malarze
- Pułkownicy piechoty II Rzeczypospolitej
- Wojskowi związani z Przemyślem
- Wojskowi związani z Sanokiem
- Urodzeni w 1864
- Zmarli w 1946