ORP Czajka (1918)
 ORP „Czajka”, ok. 1924 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
Caesar Wollheim we Wrocławiu |
| Wodowanie |
1918 |
Zamówiony dla  Kaiserliche Marine
| |
| Nazwa |
FM 28 |
 Marynarka Wojenna (II RP)
| |
| Nazwa |
ORP Czajka |
| Wejście do służby |
1 marca 1921 |
| Wycofanie ze służby |
12 października 1931 |
 Polska
| |
| Nazwa |
Czajka |
| Wejście do służby |
1932 |
| Los okrętu |
samozatopiony we wrześniu 1939 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
konstrukcyjna 170 t |
| Długość |
całkowita – 43 m |
| Szerokość |
6 m |
| Zanurzenie |
1,6 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy łącznej 600 KM; 2 śruby | |
| Prędkość |
12 węzłów |
| Zasięg |
650 mil morskich |
| Uzbrojenie | |
| 1 działko kaliber 47 mm, 2 ckm 7,92 mm Maxim wz. 08, 20 min | |
| Załoga |
32 ludzi |
ORP Czajka – polski trałowiec redowy niemieckiego typu FM z okresu międzywojennego, pierwszy z trzech okrętów o tej nazwie w Polskiej Marynarce Wojennej, dawny niemiecki FM 28.
Historia
[edytuj | edytuj kod]„Czajka” należała do czterech trałowców typu FM o numerach: 2, 27, 28 i 31, zakupionych 24 września 1920 roku przez Polskę od fińskiej firmy Hoffströms, z niemieckiego demobilu wojennego[2]. W publikacjach istnieją rozbieżności co do przyporządkowania konkretnych nazw, jednakże według najnowszej literatury dokumenty wskazują, że „Czajka” była dawnym trałowcem FM 28, zbudowanym w stoczni Caesar Wollheim z Wrocławia[3][a]. Publikacje niemieckie i część polskich podawały, że była trałowcem FM 2, zbudowanym w stoczni G. Seebeck w Geestemünde[1], lub FM 27, zbudowanym również w stoczni Caesar Wollheim[4]. FM 27 i FM 28 zostały wodowane w 1918 roku, lecz nie weszły do służby w Kaiserliche Marine przed końcem wojny[1]. Cena wynosiła 1,8 miliona marek niemieckich (ok. 34 tysięcy USD) za okręt[2]. Po remoncie w Danii, trałowce przybyły do Gdańska w lutym 1921 roku. FM 28 po zakupie otrzymał prowizoryczną nazwę „Finlandia III”, następnie „trawler nr 3”, po czym rozkazem ogłoszonym 7 kwietnia 1921 roku, ostateczną nazwę: „Czajka”, wprowadzając w polskiej marynarce tradycję nadawania nazw trałowców od ptaków[3]. 24 czerwca 1921 roku komisja wojskowa odebrała okręt[3]. Wszedł do polskiej służby 1 marca 1921 roku, a pierwszym dowódcą był por. mar. Bronisław Leśniewski[5]. Przez 10 lat służby okręt był wykorzystywany do trałowania min na Zatoce Gdańskiej, a także do szkolenia specjalistów morskich. Na skutek zużycia, został wycofany ze służby 12 października 1931[6]. Od 1929 do 1931 dowódcą ORP Czajka był por. mar. Konrad Namieśniowski[7].
W 1932 został sprzedany za 2400 zł firmie Maksymiliana Kureckiego w Gdyni i przebudowany kosztem ok. 4000 zł na statek towarowo-pasażerski[6]. Zdemontowano rufową nadbudówkę, urządzono ładownie w części dziobowej i rufowej, zainstalowano maszty z bomami ładunkowymi i hak holowniczy[6]. Statek miał pojemność 179 BRT i 87 NRT oraz nośność ok. 160 ton[6]. Używany był do transportu ładunków na trasie Tczew-Gdynia i Gdańsk-Gdynia oraz holowania barek, a w sezonie letnim woził turystów po Zatoce Gdańskiej, biorąc na pokład 180-200 osób[6]. Po śmierci armatora w 1934 roku, statek został w następnym roku sprzedany do Gdańska. Przez nowych właścicieli statek używany był m.in. do nielegalnych celów, jak przemyt spirytusu do Finlandii[6]. W 1938 roku polskie władze zaaresztowały statek, który odstawiono w Gdyni do wybuchu wojny[6]. We wrześniu 1939 został samozatopiony w Gdyni dla zablokowania wejścia do Basenu Żeglarskiego[8]. Po wydobyciu przez Niemców, pocięty na złom[1].
Dane techniczne
[edytuj | edytuj kod]- wyposażenie trałowe: 2 komplety trałów kontaktowych
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Fakt zbudowania w stoczni Caesar Wollheim, w której powstały FM 27 i FM 28, potwierdzają także ustalenia Jerzego Micińskiego na podstawie „Urzędowego spisu statków” z 1937 roku. Miciński 1996 ↓, s. 258
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Gröner, Jung i Maass 1983 ↓, s. 170-171
- ↑ a b Bartelski 2016 ↓, s. 33-34.
- ↑ a b c Bartelski 2016 ↓, s. 34.
- ↑ Piwowoński 1989 ↓, s. 273.
- ↑ Bartelski 2016 ↓, s. 46.
- ↑ a b c d e f g Miciński 1996 ↓, s. 257-258
- ↑ Kadry 2011 ↓, s. 277.
- ↑ Miciński 1996 ↓, s. 270.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815-1945. Band 2: Torpedoboote, Zerstörer, Schnellboote, Minensuchboote, Minenräumboote. Koblencja: Bernard & Graefe Verlag, 1983. ISBN 3-7637-4801-6. (niem.).
- Jerzy Miciński: Księga statków polskich: 1918-1945.. T. 1. Gdańsk: Polnord-Oskar, 1996. ISBN 83-86181-23-0.
- Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
- Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947). W: Jan Kazimierz Sawicki: Kadry morskie Rzeczypospolitej. T. V. Gdynia: 2011. ISBN 978-83-932722-0-4.
- Jan Andrzej Bartelski. Pierwsze polskie „ptaszki”. „Morza i Okręty”. Nr specjalny 2/2016. II (6), 2016. ISSN 2450-3509.