Krzyż Mariański

Krzyż Mariański

Awers krzyża
Awers krzyża na damskiej kokardzie
Awers krzyża na męskiej wstążce
Baretka zakonników
Baretka Krzyża Mariańskiego
Ustanowiono	1871
Dewiza	ORDO TEUTONICUM HUMANITATI (ZAKON NIEMIECKI ZA HUMANITARNOŚĆ)

Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (niem.: Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens) – honorowe odznaczenie Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie ustanowione w 1871.

Historia

Po sekularyzacji majątków kościelnych pod koniec XVIII i na początku XIX wieku zakon krzyżacki zachował już tylko znikome posiadłości na terenie monarchii habsburskiej. W 1809 roku został rozwiązany przez cesarza Francuzów Napoleona I. Odnowił go w 1839 cesarz Austrii Ferdynand I Habsburg i od tego momentu godność wielkiego mistrza pełnili członkowie domu panującego.

Liczba rycerzy zakonnych była niewielka. W roku 1871 wielki mistrz aks. Wilhelm ustanowił w celu nagradzania działalności szpitalnej i charytatywnej osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu oraz kobiet specjalne odznaczenie dla wolontariuszy, Krzyż Mariański. Po roku 1918 i upadku Habsburgów austriackich odznaczenia nie nadawano.

W 1929 roku został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w klerycki zakon żebrzący, a jego działalność została ograniczona do terytorium Niemiec, Austrii i Włoch.

Odznaka zakonna (Rycerz z Prawa)

Przywrócono też nadawanie Krzyża Mariańskiego zasłużonym przyjaciołom zakonu, a dawni świeccy zakonnicy nosili swoje dawne odznaki (bez środkowego medalionu z czerwonym krzyżem) na czarnych, jedwabnych wstęgach, mocowanych tak, jak Krzyż Mariański.

Marianami (Kawalerami Honorowymi) byli m.in. Konrad Adenauer i Otto von Habsburg.

Wygląd Krzyża Mariańskiego

Wzorowana na emblemacie zakonu krzyżackiego oznaka odznaczenia to krzyż łaciński z rozszerzonymi zakończeniami ramion czyli tzw. krzyż teutoński, obustronnie emaliowany na czarno z białą bordiurą. W medalionie środkowym awersu widnieje emblemat Czerwonego Krzyża w białym polu, otoczony napisem „ORDO TEUTONICUM HUMANITATI” (Zakon Niemiecki za humanitarność), w medalionie rewersu w białym polu data „1871”.

Bibliografia

• Paul Hieronymussen: Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1966, s. 9-10, 176-177
• Hyginus Eugene Cardinale: Orders of Knighthood Awards and The Holy See – A historical, juridical and practical Compendium. Londyn: Van Duren, 1983, s. 109
• Teutonic Order, Marian Cross, knight, on ladies’ bow (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens, Ritter, an Damenschleife), 1871-1918 issue. medal-medaille.com. [dostęp 2015-04-03].