Ruch drogowy

Ruch drogowy to ruch pojazdów oraz pieszych po drogach. Kodeks drogowy to przepisy regulujące zasady tego ruchu.

Zasady ruchu drogowego

Podstawowe zasady ruchu drogowego zostały określone w Konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym w 1968. Nie wszystkie kraje ją ratyfikowały, a nawet wśród jej sygnatariuszy zdarzają się odstępstwa. W Polsce najważniejszym aktem prawnym jest ustawa "Prawo o ruchu drogowym" z dnia 20 czerwca 1997 r. z późniejszymi zmianami^[1].

Podstawową zasadą jest, że każdy uczestnik ruchu ma obowiązek uniknięcia kolizji z innym pojazdem, pieszym itp. niezależnie od tego czy tamci postąpili zgodnie z zasadami ruchu czy nie.

Przy wykonywaniu niebezpiecznych manewrów (m.in. wyprzedzając lub zmieniając kierunek jazdy) i w niebezpiecznych miejscach (m.in. skrzyżowanie, przejście dla pieszych) polski kodeks drogowy wymaga zachowania szczególnej ostrożności. O takich miejscach informują także znaki drogowe ostrzegawcze.

Ruch lewo- i prawostronny

Osobne artykuły: ruch lewostronny i ruch prawostronny.

Aby pojazdy jadące w przeciwnych kierunkach nie blokowały sobie drogi, wprowadzono obowiązek jazdy możliwie blisko jej lewej krawędzi (ruch lewostronny) lub prawej (ruch prawostronny). Ruch prawostronny dotyczy ok. 66% ludności świata i 72% długości dróg.

Ograniczenie prędkości

Im większa prędkość, tym trudniej uniknąć kolizji i tym większe są straty przy niej. Z tego względu prawie wszystkie kraje na świecie wprowadziły ograniczenie prędkości. Aby przestrzegać poszanowania limitu, organy kontroli stosują urządzenia takie jak wideorejestrator czy fotoradar.

Informacja o dopuszczalnych prędkościach - Niemcy
Informacja o dopuszczalnych prędkościach - Polska^[2]
Informacja o dopuszczalnych prędkościach - Szwecja
Znak B-33 "ograniczenie prędkości"

Przecinanie się kierunków ruchu

Dwaj uczestnicy ruchu nie mogą jechać jednocześnie jeśli ich tory jazdy się przecinają. Zasady pierwszeństwa decydują o tym, kto może kontynuować jazdę, a kto musi czekać.

Znak	Miejsce	Obowiązki kierującego
	skrzyżowanie dróg równorzędnych^[3]	ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z prawej strony
,	skrzyżowanie	ustąpić pierwszeństwa pojazdom na drodze z pierwszeństwem; przy znaku STOP obowiązkowo się zatrzymać
	zwężony odcinek jezdni	ustąpić pierwszeństwa pojazdowi z naprzeciwka
	przejście dla pieszych	ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu
	przejazd dla rowerzystów	ustąpić pierwszeństwa rowerzyście znajdującemu się na przejeździe
,	przejazd kolejowy	ustąpić pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi szynowemu^[4]
,	przystanek autobusowy, trolejbusowy	na obszarze zabudowanym umożliwić włączenie się do ruchu wyjeżdżającemu autobusowi lub trolejbusowi
	przystanek tramwajowy	jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów, a wjeżdża na niego tramwaj lub stoi za nim, zatrzymać się i umożliwić pieszym dojście do tramwaju lub na chodnik
Podczas wykonywania manewrów
Manewr		Obowiązki kierującego
cofanie		ustąpić pierwszeństwa wszystkim innym uczestnikom ruchu
włączanie się do ruchu		ustąpić pierwszeństwa wszystkim innym uczestnikom ruchu
zmiana pasa ruchu		ustąpić pierwszeństwa pojazdom już jadącym na tym pasie i wjeżdżającym na ten pas z prawej strony
zmiana kierunku jazdy		ustąpić pierwszeństwa pieszym przechodzącym przez drogę poprzeczną; skręcając w lewo^[5] ustąpić pojazdom z naprzeciwka

Nietypowe przecięcie - jezdnia z drogą kołowania (port lotniczy Londyn-Heathrow)

Sygnalizacja świetlna na Lions' Gate Bridge. Środkowy pas ruchu może służyć do jazdy w przeciwnym kierunku.

Najczęstszym miejscem przecięcia się kierunków ruchu jest skrzyżowanie, które polski kodeks drogowy definiuje jako "przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze."

Szczególnym przypadkiem skrzyżowania jest skrzyżowanie o ruchu okrężnym (rondo).

Na ruchliwych skrzyżowaniach stosuje się sygnalizację świetlną która daje każdemu strumieniowi ruchu określoną ilość czasu na przejazd. Ruchem może kierować też osoba uprawniona do tego.

Wyjątkiem od zasad pierwszeństwa są pojazdy uprzywilejowane. Każdy uczestnik ruchu ma obowiązek ułatwić im przejazd, w szczególności poprzez natychmiastowe usunięcie się z drogi. Kierujący pojazdem uprzywilejowanym nie musi stosować się do przepisów ruchu drogowego, znaków i sygnałów świetlnych; obowiązują go jednak polecenia dawane przez osoby kierujące ruchem.

Zobacz też: węzeł drogowy

Wymijanie, omijanie, wyprzedzanie

Przemieszczanie się obok:

nieporuszającego się uczestnika ruchu lub przeszkody nazywa się omijaniem;
uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku nazywa się wymijaniem;
uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku nazywa się wyprzedzaniem.

Na ogół wyprzedzanie pojazdu odbywa się z lewej strony. Wyjątkiem jest wyprzedzanie pojazdu skręcającego w lewo które może się odbyć z jego prawej strony, oraz wyprzedzanie pojazdu szynowego.

Zabrania się omijania:

pojazdu który jechał w tym samym kierunku i zatrzymał się aby ustąpić pieszemu
pojazdu czekającego przed przejazdem kolejowym

Zabrania się wyprzedzania:

przy dojeździe do wierzchołka wzniesienia
na zakrętach oznaczonych odpowiednimi znakami
na skrzyżowaniach (z wyjątkiem ronda)
na przejściach dla pieszych i bezpośrednio przed nimi
pojazdu uprzywilejowanego na terenie zabudowanym
na przejazdach dla rowerów
na przejazdach kolejowych, bezpośrednio przed i za nimi

Obowiązki wyprzedzanego:

nie może zwiększać prędkości w czasie manewru wyprzedzania, jak i bezpośrednio po nim
ciągnik lub pojazd bez silnika w razie potrzeby powinien się zatrzymać lub zjechać na pobocze

Zatrzymanie i postój

Zatrzymanie pojazdu to unieruchomienie go wynikające z przepisów ruchu drogowego lub trwające do 1 min.

Postój to unieruchomienie pojazdu niewynikające z przepisów ruchu drogowego i trwające ponad 1 min.

Uprawnienia

Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdem jest:

prawo jazdy odpowiedniej kategorii dla pojazdu silnikowego,
pozwolenie dla pojazdu szynowego,
karta rowerowa lub motorowerowa dla roweru lub motoroweru - jeżeli kierujący nie ma 18 lat.

Ponadto wymaga się ukończenia odpowiedniego kursu od osób takich jak:

kierowca zawodowy;
kierujący przewożący materiały niebezpieczne (ADR);
taksówkarz;
kierujący wózkiem widłowym;
instruktor nauki jazdy lub egzaminator.

↑ Dz. U. z 1997 r. Nr 98, poz. 602 z późn. zmian., Teksty jednolite: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515 oraz z 2005 r. Nr 108 poz. 908
↑ Autobusy spełniające dodatkowe warunki (m.in. hamulce wyposażone w system ABS, wbudowany tachograf, zwalniacz i ogranicznik prędkości, homologowane siedzenia, zabezpieczenia bagażu i odpowiedni stan ogumienia) mogą poruszać się w Polsce do 100 km/h.
↑ Skrzyżowanie dróg równorzędnych nie musi być oznakowane. Zasada "prawej ręki" jest stosowana nie tylko na skrzyżowaniach, ale także i w innych miejscach (np. parkingi), również na skrzyżowaniu z pierwszeństwem łamanym (tabliczka T-6).
↑ Pojazd szynowy ma pierwszeństwo także poza przejazdem kolejowym.
↑ w prawo przy ruchu lewostronnym

[1] Dz. U. z 1997 r. Nr 98, poz. 602 z późn. zmian., Teksty jednolite: Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515 oraz z 2005 r. Nr 108 poz. 908

[2] Autobusy spełniające dodatkowe warunki (m.in. hamulce wyposażone w system ABS, wbudowany tachograf, zwalniacz i ogranicznik prędkości, homologowane siedzenia, zabezpieczenia bagażu i odpowiedni stan ogumienia) mogą poruszać się w Polsce do 100 km/h.

[3] Skrzyżowanie dróg równorzędnych nie musi być oznakowane. Zasada "prawej ręki" jest stosowana nie tylko na skrzyżowaniach, ale także i w innych miejscach (np. parkingi), również na skrzyżowaniu z pierwszeństwem łamanym (tabliczka T-6).

[4] Pojazd szynowy ma pierwszeństwo także poza przejazdem kolejowym.

[5] w prawo przy ruchu lewostronnym

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]