Czernikowo

Czernikowo

wieś
Tablica miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	toruński
Gmina	Czernikowo
Liczba ludności (III 2011)	3038
Strefa numeracyjna	54
Kod pocztowy	87-640
Tablice rejestracyjne	CTR
SIMC	0861512
Położenie na mapie Polski Czernikowo
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Czernikowo
Położenie na mapie powiatu toruńskiego Czernikowo
Położenie na mapie gminy Czernikowo Czernikowo
52°56′43″N 18°56′15″E
Strona internetowa

Czernikowo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie toruńskim, w gminie Czernikowo, której jest siedzibą.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czernikowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa włocławskiego.

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 3038 mieszkańców. Jest największą miejscowością gminy Czernikowo.

Czernikowo położone jest na ziemi dobrzyńskiej.

Części wsi

Integralne części wsi Czernikowo

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0861529	Kępiacz	kolonia
1031385	Zajączkowo	część wsi
1031391	Zygmuntowo	część wsi
1031400	Żabowo	część wsi

Historia

Dzieje Czernikowa są nieodłącznie związane z historią terenu, na którym leży, czyli Ziemi Dobrzyńskiej. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1309 roku, lecz prawdopodobnie miejscowość istniała już wcześniej. Od XIV wieku aż do rozbiorów Polski Czernikowo wchodziło w skład województwa inowrocławskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1366 roku podczas pożaru spłonął drewniany kościół pw. św. Mikołaja, na którego miejscu wybudowano gotycką świątynię. Kościół zachował gotyckie fundamenty oraz barokowe wnętrze.

Na ołtarzu głównym znajduje się niegdyś słynny z łask obraz Matki Boskiej Czernikowskiej. Następne przebudowy doprowadziły do powstania wielopoziomowego ołtarza głównego oraz dwóch naw bocznych. W okresie potopu szwedzkiego wieś została niemal całkowicie wyludniona na skutek głodu i epidemii. W położonym nieopodal Zębowie zachował się cmentarz epidemiczny ofiar cholery z lat 1658 i 1831. W końcu XVIII wieku Czernikowo i Steklin przeszły w ręce rodu Nałęczów. Hrabia Antoni Norbert Nałęcz obiecywał powstanie szkoły na stałe. Czernikowo, po ślubie Barbary Nałęczówny i Kwiryna Zielińskiego znalazło się w rękach Zielińskich, pobudowano dwór drewniany, podmurowany, który został zniszczony w 1945 roku. Natomiast w połowie XIX w. wybudowano ładny dwór późnoklasycystyczny w Steklinie, z aleją spacerową nad jezioro, z pięknym parkiem.

Na mocy II rozbioru Polski w 1793 roku cała ziemia dobrzyńska z Czernikowem znalazła się przejściowo na obszarze zaboru pruskiego, co przyczyniło się do intensywnej kolonizacji niemieckiej ludnością wyznania ewangelicko-augsburskiego. Jednak już w 1807 roku wyzwoloną ziemię dobrzyńską z Czernikowem przyłączono do Księstwa Warszawskiego. Po okresie napoleońskim, w 1815 roku, wskutek postanowień kongresu wiedeńskiego, ziemia dobrzyńska z Czernikowem weszła w skład Królestwa Polskiego pod panowaniem Imperium Rosyjskiego (zabór rosyjski), administracyjnie znajdując się w granicach powiatu lipnowskiego należącego do guberni płockiej. W latach 1863–1864 (podczas powstania styczniowego) w okolicach Czernikowa miały miejsce potyczki polskich powstańców z wojskami rosyjskiego zaborcy, czyli wojskami carskimi. Po upadku powstania styczniowego nasiliła się rusyfikacja tych terenów wskutek represji popowstańczych. W 1915 roku, podczas I wojny światowej, administracja rosyjska z wojskami rosyjskimi opuściły teren Czernikowa i nastąpiło wkroczenie Niemców. W 1918 roku Czernikowo odzyskało upragnioną niepodległość i stało się częścią odrodzonego państwa polskiego, zostało włączone do województwa warszawskiego. W 1939 roku, po niemieckiej agresji na Polskę, Czernikowo zostało przyłączone do Rzeszy, a ludność polska zaznała prześladowań, wywózek oraz mordów. W okolicy działała jednak polska partyzantka. W styczniu 1945 roku do wsi wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, co zakończyło okres okupacji niemieckiej.

Do 1956 roku Czernikowo było częścią powiatu lipnowskiego.

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja – został wzniesiony przez biskupów płockich około 1370 r. Pierwotnie gotycki. Remontowany i przypuszczalnie częściowo odbudowany w XVI wieku. W 1641 r. i w 1904 r. został przebudowany w stylu barokowym. W latach: 1719, 1798, 1880 i 1996 był odnawiany. Odnowienie z częściową regotyzacją miało miejsce w 1983 r. Wystrój i wyposażenie wnętrza kościoła przeważnie barokowo-ludowe, również główny ołtarz w tym stylu.
• Plebania – zbudowana w połowie XIX wieku. Murowana z cegły, otynkowana. Parterowa, z wejściem wgłębnym na osi. Wnętrze poprzedzane sienią. Dach siodłowy, kryty blachą.
• Cmentarz przykościelny – grzebalny do połowy XIX wieku. Po prawej stronie nawy na cegłach ryte inskrypcje nagrobne z 2. połowy XVI wieku i początku XVII wieku. Współcześnie obszar cmentarza splantowany z zachowanymi pojedynczymi nagrobkami.
• Cmentarz parafialny
• Przydrożny krzyż wotywny – wystawiony po 1946 r. Mieści się po prawej stronie szosy z Torunia do Lipna.
• Kapliczka przydrożna – wystawiona po 1945 r. Murowana z cegły, otynkowana i malowana. Usytuowana na niewielkiej skarpie przy ul. Targowej.

Transport

Miejscowość jest obsługiwana przez linię kolejową nr 27 Nasielsk - Toruń Wschodni, na której znajduje się stacja Czernikowo. Stacja ta umożliwia mieszkańcom oraz podróżnym korzystanie z połączeń kolejowych w kierunku Nasielska i Torunia. Ponadto, przez Czernikowo przebiega droga krajowa nr 10.

Oświata

• Przedszkole publiczne
• Szkoła podstawowa im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
• Zespół Szkół im. Mikołaja Kopernika (gimnazjum i liceum)

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Bartłomieja z kościołem św. Bartłomieja.
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Czernikowo, (Sala Królestwa ul. Akacjowa 2A).

Galeria

• 
  Ulica 3 maja w Czernikowie
• 
  Kościół w Czernikowie
• 
  Przydrożny krzyż wotywny

Linki zewnętrzne

• Czernikowo, powiat lipnowski, gmina Obrowo, parafia Czernikowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 830 .