Język kweński
Język kweński[1][2] (kweń. kainun kieli, norw. kvensk språk, fiń. kveenin kieli) – język bałtycko-fiński używany przez Kwenów, potomków fińskich imigrantów w Norwegii Północnej. Po intensywnych dyskusjach w Norwegii w kwietniu 2005 kweński został uznany za samodzielny język[3][4].
Ponad 10 tys. ludzi w okręgach Troms i Finnmark przyznaje się do używania języków kweńskiego i/lub fińskiego. Jednakże liczba tych, którzy potrafią po kweńsku czytać i pisać, jest znacznie niższa[3].
Kweński jest blisko spokrewniony z używanym w szwedzkiej części regionu Dolina Torne językiem meänkieli i z dialektami północnofińskimi. W stosunku do fińskiego istnieją jednak duże różnice w słownictwie, a częściowo także w gramatyce, bo dialekty kweńskie przez dłuższy czas rozwijały się niezależnie od rozwoju językowego w Finlandii. Przykładowo nie wszystkie spośród 15 przypadków fińskich są używane w języku kweńskim. Jednocześnie w kweńskim w przeciwieństwie do fińskiego jest więcej starych zapożyczeń ze szwedzkiego i nowszych z norweskiego, przede wszystkim takich, jakich brakowało w słownictwie kweńskim, kiedy Kwenowie osiedlili się na wybrzeżu[3][4].
Do tej pory nie było żadnych standardów prac opisujących gramatykę słowników ani podręczników. Dlatego w roku 2007 utworzono radę języka kweńskiego pod nazwą „Instytut Kweński” (Kainun Institutti, norw. Kvensk Institutt) w Børselv (gmina Porsanger w okręgu Finnmark). Jest to organ doradczy, którego zadaniem w pierwszym etapie jest wypracowanie założeń nowego języka pisanego i zbieranie form różnych dialektów kweńskich[3].
Jedną z pierwszych oficjalnych stron internetowych w języku kweńskim (yr.no) oferuje od 9 lutego 2010 Norweski Instytut Meteorologiczny[5].
| Zapożyczenia norweskie[4] | |||
| fiński | kweński | norweski | polski |
| hakemus | sööknaadi | søknad | podanie |
| hallitus | rejeerinki | regjering | rząd |
| ministeriö | departementti | departement | ministerstwo |
| säätiedotus | väärmellinki | værmelding | prognoza pogody |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Przemysław Sieradzan, Miasto Kirkenes jako stolica Regionu Barentsa i symbol rosyjsko-norweskiej współpracy transgranicznej, „Cywilizacja i Polityka”, 14 (14), s. 279–288, DOI: 10.5604/01.3001.0010.0256 [dostęp 2018-01-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-10].
- ↑ Katarzyna Wojan: Język fiński w teorii i praktyce. Wydawnictwo UG, 2016, s. 58. (Zob. spis treści [dostęp 2018-01-09]).
- ↑ a b c d Pia Lane: Språk – Kvensk språk, hva er nå det?, w oparciu o tekst: Min bestefars Bibel w (Nesten) alt du trenger å vite om norsk. 52 om språk, Kunnskapsforlaget 2005, dostęp 16 września 2010 (norw.).
- ↑ a b c Kainun Institutti: Språk, dostęp 16 września 2010 (norw.).
- ↑ Andreas Grimsæth i Erik Bolstad: yr.no – nå også på kvensk, yr.no, 10 lutego 2010 (data dostępu: 2014-04-09) (norw.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Norske Kveners Forbund [online], kvener.no [dostęp 2018-01-09]. (Stowarzyszenie Kwenów Norweskich) (norw. • kweń.)
- Kainun Institutti [online], www.kvenskinstitutt.no [dostęp 2018-01-09]. Institut kweński (norw. • kweń.)