Rudłowo
54°22′16″N 19°49′56″E/54,371111 19,832222| osada | |
 Pozostałość dawnego zespołu pałacowo-parkowego w Rudłowie. Stan współczesny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
288 |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
14-500[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NBR |
| SIMC |
0148607 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Braniewo  | |
| 54°22′16″N 19°49′56″E/54,371111 19,832222[1]
| |
Rudłowo (niem. Rodelshöfen) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo.
Znajduje się w historycznym regionie Warmia. Do 1954 w granicach Braniewa[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne[4].
Położenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rudłowo jest położone około 1 km na południowy wschód od centrum Braniewa, niedaleko zachodniego brzegu rzeki Pasłęki. Z Braniewa prowadzi do miejscowości ul. Stanisława Moniuszki.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia Rudłowa jest związana z założeniem tu w XIV w. majątku ziemskiego, tzw. dobra rycerskiego (niem. Rittergut), podporządkowanego zakonowi krzyżackiemu. Gdy w 1712 r. wzniesiono pierwszy zamek, Rudłowo znajdowało się na terenie Królestwa Prus (niem. Königreich Preußen). W 1865 przejął majątek ród Gramsch (i zarządzał nim do XX w.); wtedy to zamek gruntownie przebudowano. Powstała okazała dwukondygnacyjna budowla z trzykondygnacyjną wieżą w narożu południowym. Wskutek reformy administracyjnej w Prusach z 1815 r. Rudłowo zostało włączone z dniem 1 lutego 1818 do nowo utworzonego powiatu braniewskiego (Kreis Braunsberg). Po utworzeniu w 1874 w ramach powiatów gmin – włączone zostało Rudłowo do gminy Szyleny (niem. Amtsbezirk Schillgehnen). W tym czasie majątek obejmował 433 ha, w tym 288 ha pastwisk oraz 137 ha pól uprawnych. Ponadto majątek posiadał własną cegielnię parową. W 1910 miejscowość liczyła 137 mieszkańców. Z dniem 30 września 1928 Rudłowo włączono do Braniewa. W 1888 majątek przeszedł na własność rodziny von Stoch. Ostatnimi właścicielami 250-hektarowej posiadłości byli Friedrich (1860–1923) i Charlotte z domu Stoch (1872–1958). Do 1945 prowadzono hodowlę koni, bydła, trzody chlewnej oraz prowadzono cegielnię. W jej posiadaniu pozostawał majątek aż do ucieczki z Prus Wschodnich przed zbliżającym się frontem. W marcu 1945 wkroczyła na te tereny Armia Czerwona. Po zakończeniu wojny terytorium Prus Wschodnich zostało podzielone. Wytyczono nową sztucznie dzielącą Prusy granicę polsko-radziecką, potwierdzoną umową polsko-radziecką w Moskwie 16 sierpnia 1945[5]. Granica przebiega ok. 8 km na północ od miejscowości, zatem Rudłowo znalazło się po stronie polskiej.
Po 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Po II wojnie światowej wieś Rudłowo, w tym przedwojenny majątek, stał się siedzibą Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Nadzieją na uratowanie zespołu pałacowo-parkowego było opracowanie w 1982 dokumentacji przewidującej adaptację obiektu na internat Szkoły Rolniczej w Braniewie. Dyrektor szkoły Marian Głuszkowski i dyrektor PGR w Rudłowie Antoni Szczęsny w obecności wojewódzkiego konserwatora zabytków dokonali wiążących uzgodnień w dniu 13 maja 1983 roku. Niestety, mimo starań, nie udało się zgromadzić niezbędnych środków finansowych[6].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[7]:
- zespół pałacowy, 2 poł. XIX wieku:
- pałac (ruina), przetrwał wojnę w dobrym stanie, również okres socjalistycznych rządów i utworzenia w miejscowości Państwowego Gospodarstwa Rolnego[4] nie obróciły go w ruinę. Do końca lat 70. XX w. zachowało się wiele z dawnego wyposażenia, np. stolarka okienna i drzwiowa, balustrady, parkiety i posadzki. Po zmianach ustrojowych 1989 upadł istniejący tu PGR, pałacyk pozostał bez nadzoru i wówczas to dokonał się ostatni akt zniszczenia. Ruin dawnego zespołu pałacowo-parkowego nie odbudowano.
- park
- spichrz
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 118013
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1113 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 20 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 50
- ↑ a b Dz.U. z 1965 r. nr 54, poz. 334
- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
- ↑ Rudłowo – wieś Starego Miasta Braniewa [w:] Gazeta Braniewska, 29 marca 1996 r., s. 19
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31.12.2017 woj. warmińsko-mazurskie
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999, wydanie drugie.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Historia miejscowości
- Rudłowo. braniewo-ug.bil-wm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].