Kościół Mariacki w Wismarze

Kościół Mariacki w Wismarze
Marienkirche (Wismar);
Sankt Marienkirche (Wismar)
	kościół parafialny (przed (1945)
	; Wieża Kościoła Mariackiego – widok od strony południowej
Państwo	Niemcy
Miejscowość	Wismar
Wyznanie	luterańskie
Kościół	Ewangelicko-Luterański w Północnych Niemczech
Parafia	Evangelisch-Lutherische Kirchgemeinde St. Marien/St. Georgen
Wezwanie	Najświętsza Maryja Panna
Historia
Data rozpoczęcia budowy	XIII w.
Data zakończenia budowy	XIV w.
Data poświęcenia	1353
Aktualne przeznaczenie	istnieje tylko wieża
Data zniszczenia; • przez	6 sierpnia 1960 (korpus); działania wojenne, wyburzenie
Poprzednie wyznanie	katolickie
Dane świątyni
Styl	gotyk ceglany
Architekt	nieznany
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Wieża kościelna; • liczba wież; • wysokość wież	; 1; 80 m
	Położenie na mapie Niemiec Kościół Mariacki w Wismarze
	Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego Kościół Mariacki w Wismarze
	53°53′28″N 11°27′46″E/53,891111 11,462778
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 24 lip 2024, była oparta na tej wersji.

Kościół Mariacki w Wismarze (niem Marienkirche lub Sankt Marienkirche (Wismar)) – jest jednym z trzech głównych kościołów parafialnych (niem. Hauptkirche) w Wismarze obok kościoła św. Mikołaja i kościoła św. Jerzego. Został wzniesiony jako kościół rady miejskiej Wismaru i należy do najstarszych budowli tego hanzeatyckiego miasta.

Obecnie istnieje tylko wieża kościelna. Korpus główny świątyni, ciężko uszkodzony w czasie drugiej wojny światowej, został w 1960 wyburzony poprzez wysadzenie go w powietrze. Zachowana ceglana wieża, mierząca 80 m^[1] jest obecnie najwyższą z wież kościelnych byłych głównych kościołów miasta.

Wieża kościoła Mariackiego stanowi część Starego Miasta w Wismarze, które w 2002 zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Wierni należący niegdyś do parafii kościoła Mariackiego tworzą obecnie wspólną parafię z parafią kościoła św. Jerzego (niem. Ev.-Luth. Kirchgemeinde St. Marien/St. Georgen).

Historia

Do 1945

Kościół Mariacki w Wismarze został wzniesiony jako kościół halowy z wieżą zachodnią ok. 1260-1270. Łączna szerokość jego naw wynosiła 36 m a wysokość sklepień 16 m. Nic bliższego nie wiadomo nt. długości tego kościoła oraz kształtu jego prezbiterium. Z założenia zachowała się jedynie wieża zachodnia razem z bocznymi kaplicami.

Po rozbiórce prezbiterium kontynuowano budowę kościoła halowego; od wschodu wzniesiono prowizoryczną ścianę, zamykającą korpus. W latach 1320–1339 wzniesiono pod kierunkiem mistrza budowlanego Johanna Grote prezbiterium w typie bazyliki z obejściem i wieńcem kaplic.

Po 1339 kontynuowano prace wykończeniowe przy prezbiterium zakończone w 1353 konsekracją świątyni. W okresie późniejszym dawne założenie halowe zostało rozebrane a zachowany materiał budowlany posłużył do wybudowania nowej świątyni w typie bazyliki. Jako wzór architektoniczny posłużył tu kościół Mariacki w Lubece. W latach 1370–1375 ukończono budowę naw.

Przed 1388 pomiędzy przęsłami od strony północnej zbudowano kaplice boczne a przed 1390 zakrystię. Południowy przedsionek oraz przylegająca do niego od wschodu kaplica cechu rzeźników powstały przed 1414.

Ostatnim etapem budowy kościoła było podwyższenie o trzy kondygnacje wieży zachodniej, wskutek czego osiągnęła ona wysokość 80 m.

Kaplica w przyziemiu wieży była w okresie średniowiecza wyposażona, utrzymywana i używana przez hanzeatycką korporację kupiecką.

W XV lub na początku XVI w. uległ zniszczeniu gotycki hełm wieży zachodniej. W jego miejsce wzniesiono sygnaturkę, ale i ta została zniszczona w 1539 przez uderzenie pioruna. Odbudowana, została ponownie zniszczona podczas burzy w 1661. W okresie późniejszym wieża otrzymała prowizoryczne zadaszenie, zachowane do dnia dzisiejszego.

W XVIII w. częściowo zamurowano okna i portale kościoła. W latach 60. XIX w. nad nawą główną od strony wschodniej wybudowano sygnaturkę.

Istniejący pierwotnie przy kościele cmentarz został zlikwidowany w XIX w. wraz z kaplicami St. Marien zu den Weiden i Bantzkowschen Sühnekapelle.

Po 1945

W kwietniu 1945 korpus kościoła został ciężko uszkodzony w wyniku brytyjskich bombardowań. W 1951 na potrzeby wiernych wzniesiono tymczasowy kościół według projektu Otto Bartninga; za budulec posłużyły ciosy kamienne ze starego domu parafialnego. Kościół był w zamierzeniu budowany jako prowizoryczny dopóki nie zostanie odbudowany kościół Mariacki.

Pomimo iż nie istniało bezpośrednie ryzyko zawalenia się uszkodzonej budowli, odgrodzonej od otoczenia, dokonano 6 sierpnia 1960 wyburzenia jej poprzez wysadzenie naw i prezbiterium, co wzbudziło protesty licznych środowisk kulturalnych i historycznych miasta. Pozostały po wyburzeniu materiał postanowiono wykorzystać jako kruszywo budowlane.

W latach następnych ze środków miasta, landu, federacji i fundacji Deutscher Stiftung Denkmalschutz oraz ze składek zaangażowanych w sprawę obywateli miasta istniejąca nadal wieża została zabezpieczona, zamknięta a następnie wyposażona w instalację, żeby mogła być wykorzystana w przyszłości do potrzeb wystawowych.

Parafie St. Marien i St. Georgen w Wismarze zorganizowały pod koniec 2009 wspólną wystawę "Gebrannte Größe – Bauten der Macht", poświęconą gotykowi ceglanemu oraz historii kościoła Mariackiego.

Wyposażenie

Kościół Mariacki jako świątynia rady miejskiej został bogato wyposażony przez liczne darowizny. Na przestrzeni dziejów również uboższe warstwy wniosły swój wkład w jego wyposażenie; przykładem jest ambona z 1587, pochodząca z lubeckiego warsztatu snycerskiego Tönniesa Eversa Młodszego, od 1746 znajdująca się w kościele Mariackim w Neustadt-Glewe.

Pojedyncze elementy wyposażenia udało się uratować z zawieruchy wojennej. Przykładem jest krucyfiks triumfalny z 1420, który pod odrestaurowaniu w 1990 zdobi katedrę w Schwerinie. Inne elementy wyposażenia znalazły swe miejsce w kościele św. Mikołaja. Zniszczeniu podczas wojny uległ niestety zegar astronomiczny.

Zobacz też

Europejski Szlak Gotyku Ceglanego

Przypisy

↑ Josef Adamiak, Rudolf Pillep: Zabytki architektury i sztuki NRD. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1989, s. 26. ISBN 83-213-3410-5. (pol.).

Bibliografia

Friedrich Schlie: Die Kunst- und Geschichts-Denkmäler des Grossherzogthums Mecklenburg-Schwerin. II. Band: Die Amtsgerichtsbezirke Wismar, Grevesmühlen, Rehna, Gadebusch und Schwerin, oryg. wyd. Schwerin 1898, wznowienie: Schwerin, 1992, s. 27–68, ISBN 3-910179-06-1>
Gottfried Kiesow: St. Marien in Wismar w: Bauten der Macht (Gebrannte Größe, Bd. 2), wyd. Deutsche Stiftung Denkmalschutz, Bonn, 2002, ISBN 978-3-936942-24-8.
Pfotenhauer/Lixenfeld: Wismar und Stralsund – Welterbe. monumente edition, wyd. Deutsche Stiftung Denkmalschutz, Bonn, 2005, ISBN 978-3-936942-56-9.

Linki zewnętrzne

Strona poświęcona kościołowi Mariackiemu (jęz. niem.)
Strona parafii Mariackiej i parafii św. Jerzego. kirchenkreis-wismar.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-11)]. (jęz. niem.)
Fragment filmu dokumentalnego, pokazujący wysadzenie korpusu kościoła Mariackiego w 1960

[1] Josef Adamiak, Rudolf Pillep: Zabytki architektury i sztuki NRD. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1989, s. 26. ISBN 83-213-3410-5. (pol.).

[1]