Satmar
Satmar - dwór (ruch) chasydzki skupiający głównie chasydów o korzeniach węgierskich i rumuńskich. Jego rozkwit nastąpił pod przywództwem rebbego Joela Teitelbauma (1887-1979), który przed II wojną światową był rabinem w Szatmárnémeti na Węgrzech (obecnie Satu Mare w Rumunii).
Obecnie dwie największe społeczności Satmar znajdują się na nowojorskim Williamsburgu i w Kiryas Joel pod Nowym Jorkiem. Istnieją również duże społeczności Satmar w nowojorskim Borough Park i w Monsey pod Nowym Jorkiem. Mniejsze skupiska chasydów Satmar znajdują się w Los Angeles, Montrealu, Toronto, Antwerpii, Londynie, Manchesterze, Buenos Aires, Sydney i wielu miastach w Izraelu.
Satmar jest współcześnie jednym z największych i najbardziej wpływowych ruchów chasydzkich. Liczy ok. 200 tys. osób i szybko się rozwija ze względu na niezwykle wysoki współczynnik płodności. Z Satmar są powiązane liczne mniejsze antysyjonistyczne węgierskie dwory chasydzkie, np. Kerestir.
Chasydzi Satmar są znani ze swojego antysyjonistycznego stanowiska, nierzadko zbliżonego do ruchu Neturei Karta. Nie uznają państwa Izrael; powołując się na Torę i tzw. "trzy przysięgi narodu żydowskiego" z Talmudu, twierdzą, że Żydzi powinni żyć w diasporze do czasu przyjścia Mesjasza. Znani są także z ostrej krytyki innych grup chasydzkich współpracujących z państwem izraelskim, szczególnie Chabad.
Rebe dynastii Satmar
[edytuj | edytuj kod]- 1. Rebe Joel Teitelbaum (1887-1979)
- 2. Rebe Mosze Teitelbaum (1914-2006)
- 3. Rebe Aaron Teitelbaum (ur. 1947) - obecny Satmar Rebe rezydujący w Kiryas Joel
- 3. Rebe Zalman Teitelbaum (ur. 1952) - obecny Satmar Rebe rezydujący w Williamsburgu (Nowy Jork)
- 2. Rebe Mosze Teitelbaum (1914-2006)