HMS Ark Royal (1981)
| |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Położenie stępki |
14 grudnia 1978 |
| Wodowanie |
2 czerwca 1981 |
 Royal Navy
| |
| Wejście do służby |
1 listopada 1985 |
| Wycofanie ze służby |
11 marca 2011 |
| Los okrętu |
złomowany |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
20 600 t |
| Długość |
210 m |
| Szerokość |
36 m |
| Zanurzenie |
7,5 m |
| Napęd | |
| 4 turbiny gazowe | |
| Prędkość |
30 węzłów |
| Zasięg |
5000 mil morskich przy prędkości 18 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| wpk plot Sea Dart 1×II (do 1999) 3 zestawy przeciwrakietowe Phalanx CIWS kaliber 20 mm | |
| Wyposażenie lotnicze | |
| śmigłowce Westland Sea King i samoloty Harrier FRS.1/FA.2/GR.9 | |
| Załoga |
1050 |
HMS Ark Royal (R07) – brytyjski lotniskowiec typu Invincible. Wszedł do służby w 1985. "Ark Royal" był pod koniec służby okrętem flagowym Royal Navy. Tytuł ten przekazał okrętowi HMS "Bulwark" w 2011 roku, kiedy sam został wycofany ze służby[1][2].
Historia
Zamówienie na budowę trzeciej jednostki typu Invincible zostało złożone w stoczni Swan Hunter w Wallsend w grudniu 1978. Pierwotnie miał nosić nazwę „Indomitable” (m.in. po lotniskowcu z II wojny światowej), zbieżną z nazwami poprzednich dwóch okrętów tego typu, lecz ostatecznie przejął bardziej tradycyjną dla marynarki brytyjskiej nazwę „Ark Royal” (królewska arka), w związku z wycofaniem poprzedniego lotniskowca o tej nazwie[3]. W porównaniu do zbudowanych wcześniej dwóch bliźniaczych jednostek w projekcie okrętu wprowadzono znaczne zmiany. Przedłużono pokład lotniczy, kąt wzniesienia rampy startowej zwiększono z 7 do 12 stopni. Stępkę pod budowę HMS "Ark Royal" położono 14 grudnia 1978 roku. Wodowanie nastąpiło 2 czerwca 1981 roku, w obecności królowej matki Elżbiety[3]. Wyposażanie odbywało się w stoczni Walker Naval Yard, a próby morskie trwały od października 1984 roku[3]. Budowę ukończono i okręt przekazano marynarce 24 czerwca 1985 roku, a oficjalnie wszedł do służby 1 listopada 1985 roku w Portsmouth[3]. Podczas budowy okręt był oferowany Australii, jednak ostatecznie do sprzedaży nie doszło.
W okresie szkolenia załogi okręt wyruszył w listopadzie 1985 w pierwszy rejs na Morze Śródziemne, powracając do Portsmouth 16 grudnia[3]. Przed wejściem do służby na okręt przebazował 899 Dywizjon z myśliwcami Sea Harrier, a w 1986 roku dołączyły dywizjony: 801 (Sea Harrier), 820 (Sea King ASW) i eskadra 849B (Sea King AEW wczesnego ostrzegania)[3]. Skład dywizjonów później był zmienny. 28 czerwca 1986 lotniskowiec po ćwiczeniach na Atlantyku odwiedził Nowy Jork, gdzie 3 lipca brał udział w międzynarodowej rewii morskiej z okazji odnowienia Statui Wolności[3]. Brał następnie udział w różnych ćwiczeniach międzynarodowych państw NATO na Atlantyku, Morzu Śródziemnym i Morzu Północnym. W czerwcu 1987 roku zawinął do Londynu, będąc największym okrętem, który przepłynął przez zaporę Thames Barrier[3]. 13 czerwca 1988 okręt wypłynął na Daleki Wschód, odwiedzając w lipcu Singapur i we wrześniu Australię. 1 października brał udział w rewii morskiej w Sydney z okazji dwustulecia Australii. W drodze powrotnej ćwiczył z lotniskowcami „Nimitz” i „Clemenceau”, powracając do Portsmouth 15 grudnia 1988 roku[3].
10 stycznia 1991 roku „Ark Royal” popłynął na wschodnie Morze Śródziemne w związku z wojną w Zatoce Perskiej, lecz ostatecznie nie było konieczności użycia okrętów na tym akwenie[3]. W kwietniu 1993 roku ponownie został skierowany na Morze Śródziemne i Adriatyk jako okręt flagowy Task Group 612.02, wspierającej operację sił pokojowych ONZ w byłej Jugosławii. Jego samoloty brały udział w operacji Deny Flight do sierpnia 1993, kiedy został tam zastąpiony przez „Invincible”[3]. Ponownie operował na Adriatyku od lutego 1994, a jego Harriery prowadziły loty rozpoznawcze i wymuszające zakaz lotów wokół oblężonego Sarajewa. 16 kwietnia 1994 jeden Sea Harrier został zestrzelony, pilot katapultował się[3]. Służbę tam okręt pełnił do maja. W sierpniu 1994 roku został wycofany do rezerwy w Portsmouth, oczekując na planowany remont, który został odłożony z przyczyn finansowych[3].
W maju 1999 na okręcie rozpoczął się trwający dwa lata remont w Rosyth, podczas którego usunięto m.in. wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych Sea Dart, dzięki czemu wydłużono do przodu pokład do parkowania samolotów oraz powiększono magazyny środków bojowych w kadłubie[3]. Unowocześniono przy tym wyposażenie okrętu i systemy dowodzenia oraz zmodernizowano stanowisko kontroli lotów, z powiększoną powierzchnią oszklenia[3]. Zwiększono tym samym możliwości uderzeniowe okrętu[3]. 13 lipca 2001 okręt wypłynął na próby po remoncie, a oficjalnie powrócił do służby 2 listopada 2001 roku[3].
W marcu 2003 okręt był częścią sił biorących udział w ataku na Irak, operując na Zatoce Perskiej[3]. Jego śmigłowce brały udział w desancie komandosów Royal Marines 21 marca na półwyspie Al Faw[3]. 17 maja 2003 roku okręt powrócił do Portsmouth[3]. W początkowym okresie konfliktu dwa jego śmigłowce pokładowe Sea King zderzyły się w powietrzu, w wyniku czego zginęło 6 Brytyjczyków i jeden Amerykanin.
Od kwietnia 2004 „Ark Royal” był ponownie wycofany do rezerwy w Portsmouth, a w lipcu 2005 roku rozpoczął kolejny remont w Rosyth[3]. We wrześniu 2006 na okręcie zakończyła się przebudowa, mająca dostosować go lepiej do pełnienia zadań śmigłowcowca desantowego (LPH), na czas remontu HMS „Ocean”[3]. Zdemontowano przy tym sonar kadłubowy[3]. Jednocześnie w 2006 roku wycofano z brytyjskiego lotnictwa marynarki myśliwce Sea Harrier, pozostawiając na lotniskowcach szturmowe Harriery GR.9[3]. Okręt osiągnął gotowość operacyjną na początku 2007 roku[3]. Latem uczestniczył w ćwiczeniach Noble Mariner na Bałtyku, między innymi z polską Marynarką Wojenną, zawijając do Gdyni[3]. Często w tym okresie z lotniskowca operowały śmigłowce i piechota morska innych państw sojuszniczych. Od 25 stycznia 2010 roku „Ark Royal” przejął rolę okrętu flagowego floty od HMS „Illustrious”[3]. W kwietniu 2010 okręt uczestniczył w ćwiczeniach Joint Warrior koło Szkocji, utrudnionych przez popiół z wybuchu wulkanu Eyjafjallajökull[3]. W maju podczas ćwiczeń z marynarką amerykańską, operowało z niego 12 Harrierów AV-8B USMC[3]. W czerwcu 2010 roku okręt uczestniczył w rewii floty w Halifaksie. W październiku podczas kolejnych ćwiczeń Joint Warrior operowały z niego lądowe śmigłowce szturmowe Apache[3]. Okręt miał pozostawać w czynnej służbie do 2016, by zostać zastąpionym przez zamówiony w maju 2008 lotniskowiec HMS "Prince of Wales". 19 października 2010 jednak brytyjskie Ministerstwo Obrony ogłosiło niespodziewanie zamiar wycofania okrętu z całej floty samolotów Harrier ze służby w celu poszukiwania oszczędności. 24 listopada 2010 odbył się ostatni start Harriera z pokładu, a 11 marca 2011 roku HMS „Ark Royal” został wycofany ze służby[3]. Następnie został sprzedany na złom za kwotę 2,9 mln funtów[4]. 12 czerwca 2013 został zaholowany do stoczni złomowej w Aliadze w Turcji[4].
W styczniu 2014 r. opublikowano informację[5], że po pożarze bliźniaczego lotniskowca HMS Illustrious, brytyjska flota musiała zakupić wyposażenie służące do kontroli sprzętu radiowego ze złomowanego w Turcji HMS Ark Royal.
Przypisy
- ↑ PAP: Wielka Brytania: lotniskowiec będzie pocięty na żyletki. onet.pl, 9 września 2012. [dostęp 2012-09-12]. (pol.).
- ↑ HMS Bulwark becomes Royal Navy's new flagship. bbc.co.uk. [dostęp 2012-11-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Hobbs 2013 ↓, s. Chapter 33. Ark Royal
- ↑ a b Wielka Brytania. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8/2013. XVIII (136), s. 4, lipiec–sierpień 2013. Warszawa: Magnum X.
- ↑ Części zamienne do lotniskowca biorą ze złomowiska [online], tvn24.pl [dostęp 2017-11-23].
Bibliografia
- Robert Rochowicz. Lotniskowce typu Invincible. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/1998, s. 45 - 51, wrzesień 1998.
- Jacek Krzewiński. Lotniskowce brytyjskie typu Invincible. „Nowa Technika Wojskowa”. 11/1994, s. 38 - 40, listopad 1994.
- David Hobbs: British Aircraft Carriers. Design, Development and Service Histories. Barnsley: Seaforth Publishing, 2013. ISBN 978-1-84832-138-0. (ang.).