Przejdź do zawartości

Wikipedysta:Kaworu1992/Brudnopis:Historia miasta Kowary

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
< Wikipedysta:Kaworu1992
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez 77.255.22.81 (dyskusja) o 13:48, 30 maj 2022. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.

Początki miasta Kowary 1355 - 1515

Nie jest znana data założenia osady, która z czasem stała się miastem Kowary[1]. Legendy i podania mówią, iż w roku 1148 Laurentius Angelus odkrył na górze Rudnik rudy żelaza[1]. W „Phoenix redivivus” zapisano, iż w roku 1156 Angelus otworzył kopalnię koło Miedzianki[1]. Istnieją powody, by sądzić, iż Kowary zostały założone w 1158 r., za panowania księcia Bolesława Kędzierzawego[1]. Wszystko to jednak tylko podania, bez podstaw w postaci faktów udokumentowanych historycznie[1].

Pierwszy dokument historyczny, potwierdzający istnienie Kowar, pochodzi z 6 października 1355 r.[1]. Wtedy to książę świdnicki Bolko II zapisał, iż nikt nie miał prawa z powiatu (niem. Weichbild) jeleniogórskiego wywozić rudy żelaza, wydobywanej właśnie w Kowarach. W tamtych czasach Kowary były wsią, zwaną po niemiecku Smedewerk lub Smedeberg[2].

Decyzje Bolka II miały swój kontekst ekonomiczny, który nie ominął Kowar - Jelenia Góra była wtedy miastem, Kowary zaś nie, a jako, że nie wolno było w granicach powiatu poza Jelenią Górą prowadzić aktywności rzemieślniczej przypisanej do miast, a także sprzedawać odzieży, soli i piwa, to Jeleniogórzanie zapewnili sobie popyt na swoje usługi, z których i Kowarzanie musieli korzystać[3]. W historii Jelenia Góra i Kowary wielokrotnie się o to spierały i Kowarzanie naruszali prawa jeleniogóskie - pierwsza wzmianka o nielegalnym targowisku w Kowarach pochodzi z 1408 r.[4]. Jednakże Kowary, jako miejscowość w większości górnicza i poniekąd odizolowana, miała problemy z samowystarczalnością i zapewnieniem sobie dostępu do podstawowych dóbr, które byłyby dostępne, gdyby nie jej wąska specjalizacja.

W roku 1401 Gotsche Schoff stał się jedynym właścicielem Kowar[5]. Zapoczątkowało to okres w historii Kowar, w którym miastem rządzili Schaffgotschowie. Należy jednak zauważyć, że o ile Kowary były wyłączną wartością tej rodziny, to istniały okresy, gdy prawa do miejscowości były rozdzielone między kilku członków rodu[6]. W 1454 r., ówczesna wieś zyskała pewne przywileje, którymi nie dysponowały inne wsie w powiecie[7]. Był to wynik wielu sporów z Jelenią Górą, a także pierwszy krok w kierunku nadania praw miejskich. Ze względu na treść umowy można domniemywać, iż w tamtym czasie Kowary były już mocno zasiedlone[8]. Warto jednak zauważyć, że przywileje nie zaspokajały w 100% potrzeb Kowarzan, więc naruszanie praw Jeleniej Góry dalej się odbywało[9]. Z tego względu Kowary uzyskały w 1513 r. zezwolenie od króla Władysława II Jagiellończyka na uzyskanie praw miejskich[9]. Jednakże, Jelenia Góra oponowała i wstąpiła na drogę sądową. Ostatecznie, Kowary zostały miastem w 1515 r., po dokonaniu zmian w statutach gminnych[9].

Od uzyskania praw miejskich do konfiskaty mienia Ulricha von Schaffgotscha 1515 - 1634

W następnych latach prawa miejskie Kowar zostały potwierdzone i odnowione, najpierw w 1523 r. przez Ludwika II Jagiellończyka[10], później zaś przez Ferdynanda I Habsburga w 1528 r.[11]. Po raz trzeci prawa miejskie Kowar zostały potwierdzone przez cesarza Ferdynanda II w 1626 r.[12].

W roku 1549 w kowarskiej parafii należało wybrać nowego proboszcza. Został nim Laurentius Werner, ewangelikanin, ku zadowoleniu mieszkańców i Caspara von Schaffgotscha młodszego[13].

W 1550 r. około 40% dochodu z Kowar było związane z górnictwem i produkcją żelaza[14], a zyski z tego tytułu wynosiły 4479 florenów rocznie. Po upływie 13 lat, w 1563 r., wynosiły już 10 000 florenów[15]. Jakość produktów żelaznych produkowanych w Kowarach została odnotowana przez historyków, takich jak Fredlich Lucae w Ślaskich niezwykłościach (1689 r.) i Urban Scheuel w 1563 r.[15]. Wiadomo też, iż już w 1584 r. sprzedawano w Czechach płótno lniane produkowane w Kowarach[16]. Wytwarzano tutaj płótno lniane, najpierw metodą tzw. grubego woalu (sprowadzoną z Holandii przez Joachima Girntha), później zaś wytwarzano cieńki woal, co było wynalazkiem wnuczki Joachima, Marty Myban i Christopha Schwanitza[17]. Zachował się także dokument z 1592 r., z którego wynika, iż w mieście produkowano hurtowo buty[18]. W Kowarach kwitł też handel winem[19].

W roku 1583 mieszkańcy Kowar uzyskali pełen tytuł mieszczan i z pewnymi wyjątkami zostali zwolnieni z obowiązku pańszczyźnianego względem Schaffgotschów[20]. Pozwoliło to kowarskim rzemieślnikom skupić się na swojej profesji, zastępując wcześniejsze wykonywanie prac dla właścicieli Kowar odpowiednim podatkiem.

Ostatnim władcą Kowar z rodu Schaffgotschów był hrabia Hans Ulrich von Schaffgotch. Brał on udział w wojnie trzydziestoletniej po stronie cesarza Ferdynanda II Habsburga[21]. W 1632 r. został on generałem-majorem, zaś w 1633 r. na wniosek Albrechta von Wallensteina został generałem kawalerii[22]. W styczniu 1934 r. Ulrich pojawił się w Pilźnie z rozkazu Wallensteina i podpisał dokument zawierający 19 propozycji natury politycznej, o których mógł decydować tylko cesarz[22]. W związku z tym został aresztowany 24 lutego 1634 r.[22] Oskarżono go o spiskowanie wraz z Wallensteinem w celu obalenia cesarza. Akt oskarżenia składał się z 51 punktów, bardzo często jawnie nieprawdziwych[23]. Mimo to, 31 marca 1635 r. sąd wojskowy skazał hrabiego na karę śmierci[23]. Przedtem poddano go torturom[24].

W związku z powyższym, majątek Schaffgotscha został mu komisyjnie odebrany 13 kwietnia 1634 r., wliczając w to miasto Kowary[25].

Z wojną trzydziestoletnią wiąże się najazd lisowczyków wracających z Niemiec do Polski po pomocy cesarzowi. Ich siły liczyły 11 000 ludzi. 19 listopada 1622 r. nawiedzili oni Kowary, łupiąc, grabiąc, kradnąc, niszcząc, a także gwałcąc kobiety, nawet 80-letnie[26]. 22 listopada oddziały wyruszyły z Kowar ku Jeleniej Górze[27]. Nie wyrządzili oni jednak jeleniogórzanom większych szkód, po części ze względu na dobrą obronę miasta. W Jeleniej Górze przebywało wtedy około 20 000 uciekinierów z Kowar i okolicznych wsi.[27] Ponadto, w czasie wojny trzydziestoletniej Kowary były wielokrotnie napadane[28].

W roku 1625 miasto padło ofiarą zarazy[12]. Zaraza ponownie uderzyła w 1629 r., a w latach 1633 i 1634 dwukrotnie spłonął kościół miejski[29].

Kowary rodu Czerninów

W latach 1634-1639 Kowary podlegały bezpośrednio cesarzowi[30]. Choć początkowo zezwolone było praktykowanie wiary ewangelickiej (najpewniej ze względu na małe rozmiary Kowar), to zmieniło się to w 1637 r.[31].

W roku 1639 cesarz Ferdynand III sprzedał Kowary Hermannowi von Czernin[31].

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Eisenmänger ↓, s. 17.
  2. ↑ Eisenmänger ↓, s. 19.
  3. ↑ Eisenmänger ↓, s. 18.
  4. ↑ Eisenmänger ↓, s. 23.
  5. ↑ Eisenmänger ↓, s. 21.
  6. ↑ Eisenmänger ↓, s. 44.
  7. ↑ Eisenmänger ↓, s. 25.
  8. ↑ Eisenmänger ↓, s. 28.
  9. ↑ a b c Eisenmänger ↓, s. 33.
  10. ↑ Eisenmänger ↓, s. 37.
  11. ↑ Eisenmänger ↓, s. 38.
  12. ↑ a b Eisenmänger ↓, s. 73.
  13. ↑ Eisenmänger ↓, s. 42.
  14. ↑ Eisenmänger ↓, s. 40.
  15. ↑ a b Eisenmänger ↓, s. 43.
  16. ↑ Eisenmänger ↓, s. 49.
  17. ↑ Eisenmänger ↓, s. 86.
  18. ↑ Eisenmänger ↓, s. 50.
  19. ↑ Eisenmänger ↓, s. 50-51.
  20. ↑ Eisenmänger ↓, s. 45-46.
  21. ↑ Eisenmänger ↓, s. 59-60.
  22. ↑ a b c Eisenmänger ↓, s. 60.
  23. ↑ a b Eisenmänger ↓, s. 61.
  24. ↑ Eisenmänger ↓, s. 62.
  25. ↑ Eisenmänger ↓, s. 65.
  26. ↑ Eisenmänger ↓, s. 70.
  27. ↑ a b Eisenmänger ↓, s. 71.
  28. ↑ Eisenmänger ↓, s. 76.
  29. ↑ Eisenmänger ↓, s. 75.
  30. ↑ Eisenmänger ↓, s. 81.
  31. ↑ a b Eisenmänger ↓, s. 83.

Bibliografia

  • Theodor Eisenmänger: Historia miasta Kowary w Karkonoszach. Mysłakowice: Związek Gmin Karkonoskich, 2011. ISBN 978-83-923050-4-0.

Linki zewnętrzne

Luźne notki (SKASOWAĆ POTEM)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szablon:Cytuj_ksi%C4%85%C5%BCk%C4%99

KSIĄŻKI: (szablon, potem dodam tylko te śmieszne nawiasy i wpiszę specyficzne dla przypisu dane)

Historia miasta Kowary


TEST:

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:Kaworu1992/Brudnopis:Historia_miasta_Kowary&oldid=67293113”