Yes (zespół muzyczny)

Brytyjska grupa rockowa Yes jest przedstawicielem progresywnego rocka. Najczęściej też ich muzykę określa się jako rock symfoniczny. Yes wypracowała bardzo charakterystyczne, głębokie brzmienie, oparte na skomplikowanych harmoniach, złożonych rytmach oraz wirtuozerii warsztatowej. Jej członkowie wykorzystują instrumenty akustyczne, elektryczne i elektroniczne. Grupa zastała założóna w 1968 i jest aktywna do dziś. Głownymi członkami grupy byli: Jon Anderson, Bill Bruford, Peter Banks, Goeff Downes, Steve Howe, Tony Keye, Igor Korotchev, Patric Moraz, Bill Sherwood, Chris Squire, Trevor Rabin, Trevor Horn, Rick Wakeman, Allan White.

Biografia grupy Yes Grupa została założona w 1968 r. przez Jona Andersona (śpiew, gitara akustyczna, mandolina, harfa instrumenty perkusyjne) i Chrisa Squire'a (gitara basowa). Dołączyli do nich Tony Kaye (instrumenty klawiszowe), Peter Banks (gitara) i Bill Bruford (perkusja). Pierwszymi poważnymi występami nowopowstałej grupy było otwarcie koncertu progresywnej grupy "The Nice" i, później, otwarcie pożegnalnego koncertu legendarnej grupy bluesowej Cream.

Dwa pierwsze albumy grupy Yes (1969) i Time and a Word (Czas i Słowo)(1971) choć zawierały sporo piosenek obcego autorstwa (The Beatles, Paul Simon, The Byrds), dały przedsmak późniejszego brzmienia zespołu. Wydany w 1971 The Yes Album ujawnia już wszystkie atrybuty Yes, które staną się wizytówką grupy przez następne trzydzieści lat.

Przed nagraniem The Yes Album z grupy odchodzi Peter Banks. Jego miejsce zajmuje wybitnie uzdolniony gitarzysta Steve Howe, którego pierwszym wkładem w muzykę grupy stały się utwory Clap (Klaśnięcie) i Yours in no Disgrace (To Nie Wstyd). Te utwory, jak i inne z tego albumu: Starship Trooper (Gwiezdny Żołnierz), Your Move(Twój Ruch), I've Seen all Good People (Widziałem Wszystkich Dobrych Ludzi) i Perpetual Change (Nieustająca Zmiana) stały się przebojami i do dziś są grane na koncertach grupy.

Z końcem roku 1971 z grupy odchodzi Tony Kaye (instrumenty klawiszowe). Zastępuje go charyzmatyczny pianista Rick Wakeman, występujący wcześniej w progresywnej grupie Stawbs, rozpoczynający w tym czasie swą karierę solową. Od tego momentu Yes zasługuje w pełni na miano supergrupy. Wtedy też ostatecznie wykształca się w pełni charakterystyczne brzmienie zespołu, oparte na błyskotliwych pasażach gitarowych Steve'a Howe, agresywnej lecz melodyjnej gitarze basowej Chrisa Squire'a, niepowtarzalnym brzmieniu syntezatorów Wakemana oraz śpiewie Andersona, naturalnym falsecie, który stał się sygnaturą grupy.

Osią albumu Fragile (Delikatnie) są cztery utwory (każdy blisko dziesięciominutowy): Roundabout (Karuzela), South Side of the Sky (Południowa Strona Nieba), Long Distance Runaround (Bieg na Długim Dystansie) i Heart of the Sunrise (Serce Wschodu Słońca). Pozostałe pięć krótszych utworów to indywidualne popisy poszczególnych członków grupy. Pokazują one nie tylko warsztatową wirtuozerię, lecz także innowacyjność poszczególnych muzyków. Półtoraminutowy Cans and Brams (Puszki i Brahms) Wakemana jest elektroniczną wariacją na temat 4. Symfonii Brahmsa. Krótka piosenka We Have Heaven (Posiadamy Niebo) powstała poprzez wielokrotne dogrywanie (ang. overdubbing) śpiewu Andersona, w wyniku czego uzyskano wielogłosową harmonię. Five Per Cent for Nothing (Pięć Procent Niczego), zaledwie trzydziestopięciosekundowa kompozycja Billa Bruforda, jest jednym z najciekawszych koncepcyjnie utworów w historii muzyki rockowej. Są to dwie grupowe improwizacje oparte na tonacji wybranej przez Bruforda i schemacie rytmicznym przez niego utworzonym. Zostały one następnie nałożone na siebie przez zmiksowanie. Chris Squire skomponował i nagrał kilkuminutowy utwór Fish (Schindleria Praematurus) (Ryba), charakteryzujący się tym, że wszystkie dźwięki zostały zagrane tylko i wyłącznie przy użyciu gitary basowej. Steve Howe skomponował krótki popis na gitarę akustyczną pod tytułem Mood for a Day (nastrój dnia).

Nagrany i wydany w 1972 r. album Close to the Edge jest oceniany jako najlepszy w dorobku grupy. Zawiera tylko trzy utwory: tytułową, trzyczęściową suitę, wypełniającą całą pierwszą stronę płyty, oraz dwa krótsze utwory na drugiej stronie. Utwór Close to the Edge (w tłumaczeniu "Blisko Krawędzi", "Na Krawędzi") rozciąga granice gatunku daleko poza obszary zwykle penetrowane przez artystów progresywnego rocka. Złożoność i wielowymiarowość kompozycji, perfekcja wykonania i zniewalające piękno, przekraczają wszelkie standardy gatunku. Przez krytyków uważana jest za szczytowe i nigdy już potem nie powtórzone osiągnięcie.
Utwory z drugiej strony nie zostają daleko w tyle. Delikatna, wieloczęściowa pieśń And You and I (I Ty i Ja) i suita Siberian Kathru (Syberyjskie Kathru) - oparta ma motywach kompozycji Igora Strawińskiego - dopełniają album.

Niedługo po nagraniu albumu grupę opuszcza Bill Bruford, by dołączyć do innej progresywnej formacji King Crimson. Jego miejsce zajmuje Alan White, sesyjny muzyk nagrywający wcześniej z wieloma czołowymi muzykami brytyjskimi. W porównaniu do delikatnego, melodyjnego i bardzo poprawnego stylu Bruforda, White wnosi więcej swobody i żywiołowości.

W roku 1973, w czasie azjatyckiego tournee zespołu, w Japonii w ręce Jona Andersona wpada książka "Autobiografia Yogi", która przykuwa jego uwagę. W szczególności zainteresowanie jego wzbudza czteroaspektowa, mistyczna filozofia shastrick obejmująca wszystkie dziedziny życia: religię, życie społeczne, naukę i architekturę. Anderson postanawia na kanwie tej filozofii stworzyć rozbudowaną suitę, która ma się stać opus magna grupy. Po wielu miesiącach pracy w końcu 1983 zostaje opublikowany podwójny album Tales from Topographic Oceans (Opowieści z Topograficznych Oceanów), zawierający cztery dwudziestominutowe kompozycje. Podstawą filozofii shastrick jest odkrywanie wiedzy przez studiowanie przeszłości.
- Pierwszy utwór The Revealing Science of God (Odkrywanie Boskiej Nauki (Wiedzy)) oparty na aspekcie Shurtis: odkrywaniu tajemnej wiedzy poprzez obserwowanie, jak przeszłość odbija się w teraźniejszym życiu.
- Drugi utwór The Remembering (Przypominanie (lub Pamięć)) odnosi się do poszukiwania wiedzy lub mądrości w historii leżącej w granicach ludzkiej i społecznej pamięci.
- Trzeci utwór The Ancient (Starożytność), oparty na aspekcie Puranas odnosi się do wiedzy dawno zapomnianej, której odkrywanie opiera się na studiach artefaktów starożytnych cywilizacji.
- Czwarty utwór Ritual (Rytuał), oparty na aspekcie Tentras, to odkrywanie najstarszej, przedcywilizacyjnej wiedzy, "rytuału życia", poprzez mistyczne studiowanie własnego wnętrza, które tę wiedzę przechowuje.
Cztery części tej wielkiej suity mają także inny, symboliczny wydźwięk, odnoszący się do samej grupy Yes: utwór pierwszy skupia się na zespołowości tworzenia muzyki, drugi oddaje wzniosłość muzycznego stylu Ricka Wakemana, trzeci subtelność technik gitarowych Steve Howe, czwarty zaś pierwotną żywiołowość perkusji Alana White i basu Chrisa Squire.

Tournee koncertowe promujące nowy album (nową muzykę grano w całości) stało się przedsięwzięciem wyczerpującym dla członków grupy. Koncerty były też nużące dla słuchaczy. Porcja nowej muzyki była zbyt duża, a fanowie nie mieli zbyt wiele czasu na zapoznanie się z nią przed występami grupy. Zabrakło też czasu na zagranie większości starszych utworów, na które oczekiwano. Ostatecznie Album podzielił słuchaczy na tych, którzy uznali go za szczytowe osiągnięcie zespołu i na tych, którzy uznali za niepotrzebną ekstrawagancję. Jak się potem okazało album podzielił i grupę. Po zakończeniu tournee odejście z Yes ogłosił Rick Wakeman. Oficjalnie by poświęcić się karierze solisty. Jak potem sam przyznał właściwym powodem był kierunek artystyczny obrany przez pozostałych członków grupy, głównie Andersona i Howe'a. Sam Wakeman był zwolennikiem bardziej zwięzłych i stylistycznie spójniejszych form muzycznych.

Odejście Wakemana postanowiło grupę w bardzo trudnej sytuacji. Wakeman był najbardziej znanym jej członkiem. Jego odejście powodowało także odejście znacznej grupy fanów, dla których Yes było przede wszystkim grupą Wakemana. Zaczęto poszukiwać nowego pianisty. Po tym, gdy propozycję wstąpienia do grupy odrzucił grecki mistrz klawiatury Vangelis, wybór padł na szwajcarskiego pianistę Patrica Moraza. Moraz do grupy dołączył w końcowym okresie nagrywania nowego albumu, tak że udział jego w tworzeniu muzyki był bardzo niewielki. Koncerty promocyjne ujawniły także brak scenicznej charyzmy nowego "klawiszowca".

Nowy album Relayer (od relay - zmiana personelu, sztafeta) był powrotem do koncepcji albumu wypełnionego trzema utworami, rozpiętymi na dwóch stronach winylowego krążka. Pierwsza strona zawierała dwudziestodwuminutową suitę Gates of Delirium (Wrota Delirium). Utwór o szczególnie gęstej strukturze i pięknym, fantazyjnym tekście. Szczególnie atrakcyjny był końcowy fragment utworu składający się z urzekająco pięknej pieśni śpiewanej przez Andersona (Soon) i solówce Howe'a grającego na gitarze hawajskiej. Dwa krótsze utwory wypełniające drugą stronę Sound Chaser (Poławiacze Dźwięków) i To be Over (By Zakończyć), choć ciekawe formalnie, mogą być uznane zaledwie za przeciętne.

Po wydaniu Relayer grupa zamilkła na prawie trzy lata. Dla wielu było to oznaką rozpadu, tym bardziej, że praktycznie każdy członek grupy wydał w tym czasie swój solowy album. Niespodziewany dla wielu powrót grupy nastąpił w roku 1977, kiedy wydano album Going for the One (Idąc Na Jeden). Niespodzianką był powrót do grupy Wakemana. Szczytowym punktem albumu jest szesnastominutowa suita Awaken (Przebudzenie) nawiązująca do najlepszych momentów w twórczości grupy: podniosłe solo organowe Wakemana, akustyczne pasaże Howe'a, melodyjna gra na strojonej perkusji White'a, skomplikowane pochody basowe Squire'a (gra na specjalnie skonstruowanej do tego utworu trzygryfowej gitarze basowej) oraz harmonie głosowe w połączeniu z pięknymi tekstami, stawiają ten utwór w gronie najlepszych nie tylko grupy, lecz całego gatunku. Pozostałe utwory jednak bliższe są już głównemu nurtowi progresywnego rocka, jeśli nie pospolitemu hard rockowi. Wydana rok później Tormato (tytuł nieprzetłumaczalny) potwierdza tendencję odejścia od progresywnego rocka.

Brak sukcesu ostatniego albumu, zmiana pokoleniowa i ogólny kryzys w świecie muzycznym związanym z ekspansją punk rocka, spowodował dalsze zmiany personalne. Od grupy odchodzi Anderson i ponownie Wakeman. Pozostali starają się ratować zespół dokooptowując nowego wokalistę/gitarzystę Trevora Horna i pianistę Geoffa Downesa. Grupa w nowym składzie w 1981 r. nagrywa album Drama (Dramat), który choć solidny, nie wychodzi poza hard rockowy schemat. Wkrótce potem od grupy odchodzą Downes i Howe, którzy formują inną supergrupę rockową Asia. Howe'a zastępuje znany gitarzysta Trevor Rabin. Grupa przystępuje do nagrywania albumu, który ma się stać jej największym sukcesem komercyjnym. W czasie nagrywania albumu do zespołu wraca Anderson, a Horn ogranicza się do roli producenta i inżyniera dźwięku. W rezultacie powstaje soft rockowy, wypełniony taneczną muzyką, nie pozbawiony jednak większych ambicji, album enigmatycznie zatytułowany 90125. Z tego albumu pochodzi radiowy przebój Owner of a Lonely Heart (Właściciel Samotnego Serca). Dwa lata później Yes w niezmienionym składzie nagrywa album The Big Generator (Wielki Generator). Stylistycznie jest on kontynuacją poprzedniego lecz nie zawiera ani jednego przeboju.

Gdy po kilku latach ciszy wydaje się, że ostateczny rozpad grupy stał się faktem. Yes wraca do życia i to jako dwie konkurujące z sobą grupy (także i w sądach walcząc do prawa używania nazwy Yes). Ostatecznie Anderson i Howe, do których dołącza Wakeman i Bill Bruford formują grupę Anderson-Bruford-Howe-Wakeman (w skrócie ABHW) i wydają w 1989 r. eklektyczną, lecz niezłą płytę o tym samym tytule. Gdy w 1991 r. w Kalifornii przystępują do nagrania kolejnego albumu w tym składzie, okazuje się, że w tym samym czasie i miejscu nagrywa drugi Yes w składzie Squire, White, Trevor Rabin i oryginalny "klawiszowiec" Tony Kaye. Gdy muzycy się spotykają dawne urazy idą w niepamięć. Wynikiem wspólnych sesji jest album Union (Połączenie). Album ten pokazuje słuszność starego przysłowia "gdzie kucharek sześć, tam nie me co jeść". W swej muzycznej treści nie wyszedł poza neoprogresywny standard.

Brak spektakularnego sukcesu zniechęca muzyków. Dopiero w 1994 r. przystępują do nagrywania kolejnego albumu. Tym razem w składzie: Anderson, Keye, Howe, Rabin, Squire i White. Produktem sesji jest album Talk. Jedynie zamykająca album trzyczęściowa suita Endles Dream (Niekończący Się Sen) przypomina dawniejsze dokonania grupy.

Dopiero rok 1996 przynosi nowe nadzieje. W tym czasie grupa wraca do swego klasycznego składu Anderson, Howe, Squire, Wakeman i White. Dają oni jednorazowy długi koncert w St Luis, na którym grane są tylko klasyki z lat 1969-1976. Koncert zostaje nagrany i sfilmowany. Na jego podstawie powstaje Video (wydane także na DVD) oraz dwa podwójne albumy oba zatytułowane Keys to Ascention. Na albumach, oprócz muzyki nagranej na żywo, znalazł się nowy materiał studyjny. Najlepszy, jaki grupa nagrała od czasów Relayer i Going for the One. Niestety Wakeman nie zamierza zostać w grupie na dłużej. Po raz kolejny odchodzi. Tym razem ostatecznie - jak twierdzi. Na jego miejsce zatrudniony jest Igor Korotchew. Emigrant z Rosji mieszkający od niewielu lat w USA. Jest on absolwentem konserwatorium moskiewskiego w klasie pianina, kompozycji i aranżacji orkiestrowej. Niestety pierwszy album nagrany po odejściu Wakemana Open Your Eyes jest rozczarowaniem (1997). Dopiero kolejny The Ladder (1999) zawiera bardziej interesujący materiał. Po zakończeniu tourne promującego The Ladder Igor Korotchew zostaje wykluczony z grupy w wyniku jego skandalicznego zachowania w czasie koncertu w Washington, D.C. Grupa staje po raz kolejny przed wyborem nowego "klawiszowca". Postanawiają jednak obyć się bez tegoż i nagrać kolejną płytę jako kwartet, wspomagani orkiestrą symfoniczną. Z tego eksperymentu rodzi się dobry album zatytułowany Magnification. W następującej po nim trasie koncertowej, grupę wspomagają lokalne orkiestry symfoniczne. Yes daje wtedy koncert i w Polsce.

Rok 2002 przynosi kolejną zmianę personalną, tym razem przez wszystkich przyjętą z radością. Do grupy wraca Rick Wakeman. Pierwszym przedsięwzięciem grupy z jego udziałem jest potężna trasa koncertowa obejmująca Amerykę Północną (dwukrotnie), Europę, Azję i Oceanię. Grupa planuje także nagranie kolejnego albumu.

Yes jest grupa koncertującą. Techniczna wirtuozeria muzyków oraz niestosowanie overdubbingu w pracy studyjnej, powoduje, że grupa jest w stanie odtworzyć na scenie muzykę z wielką wiernością i precyzją. To i sceniczne "szołmeńskie" zdolności Andersona, Squirea i Wakemana, czynią każdy z występów grupy niezapomnianym przeżyciem.

Dyskografia:

1969 Yes (Anderson Squire Bruford Kaye Banks)
1970 Time and a Word (Anderson Squire Bruford Kaye Banks)
1971 The Yes Album (Anderson Squire Bruford Kaye Howe)
1972 Fragile (Anderson Squire Bruford Howe Wakeman)
1972 Close to the Edge (Anderson Squire Bruford Howe Wakeman)
1973 Yessongs (potrójny album live - Anderson Squire Bruford White Howe Wakeman)
1973 Tales from Topographic Oceans (podwójny album - Anderson Squire White Howe Wakeman)
1974 Relayer (Anderson Squire White Howe Moraz)
1975 Yesterdays (kompilacja utworów z pierwszych dwóch albumów oraz America Paula Simona)
1976 Ramshackled (Anderson White)
1976 Olias Of Sunhillow (Anderson)
1977 Going for the One (Anderson Squire White Howe Wakeman)
1978 Tormato (Anderson Squire White Howe Wakeman)
1980 Drama (Horn Squire White Howe Downes)
1980 Yesshows (podwójny album live - Anderson Squire White Howe Wakeman Moraz)
1981 Classic Yes (kompilacja)
1983 90125 (Anderson Squire White Kaye Rabin)
1985 9012 Live: The Solos (album live - Anderson Squire White Kaye Rabin)
1987 Big Generator (Anderson Squire White Kaye Rabin)
1989 Anderson Bruford Wakeman Howe* (Anderson Bruford Wakeman Howe)
1991 Union (Anderson Squire White Howe Wakeman Kaye Bruford Rabin)
1991 Yesyears (kompilacja)
1992 Yesstory (kompilacja)
1993 Highlights - The Very Best of Yes (kompilacja)
1993 An Evening of Yes Music Plus (album live - Anderson Bruford Wakeman Howe)
1994 Talk (Anderson Squire White Kaye Rabin)
1996 Keys to Ascension (utwory live oraz studyjne - Anderson Squire White Howe Wakeman)
1997 Keys to Ascension 2 (live/studio - Anderson Squire White Howe Wakeman)
1997 Keys to Ascension Volume 1 & 2 (live/studio - Anderson Squire White Howe Wakeman)
1997 Open Your Eyes (Anderson Squire White Howe Sherwood oraz Khoroshev)
1997 Something's Coming / Beyond and Before (stare nagrania live - Anderson Squire Bruford Kaye Banks)
1999 The Ladder (Anderson Squire White Howe Sherwood Khoroshev)
2000 The Masterworks - Mix Your Own CD (składanka)
2000 House Of Yes - Live From The House of Blues (album live)
2000 The Best of (kompilacja)
2001 Keystudio (kompilacja materiału studyjnego z albumów od Keys do Ascension)
2001 Magnification (Anderson Squire White Howe wraz z orkiestrą)
2002 Yestoday (Anderson Squire White Howe Sherwood Khoroshev)
2003 TBA (Anderson Squire White Howe Wakeman Kaye Bruford Rabin)

Linki zewnętrzne :