Mruk Petersa
| {{{nazwa łacińska}}}[1] | |
| {{{zoolog}}} | |
| [[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|]] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
Mruk Petersa, trąbonos (Gnathonemus petersii) – gatunek ryby z rodziny mrukowatych, znana wcześniej pod synonimicznymi nazwami Mormyrus petersii i Gnathonemus pictus. Nazwa gatunkowa petersii nawiązuje do nazwiska niemieckiego przyrodnika Wilhelma Petersa. Sprowadzona do Europy w 1950 do hodowli akwariowych.
Występowanie i biotop
Obecny zasięg występowania gatunku obejmuje dorzecze Nigru i Kongo w Afryce Zachodniej i Środkowej (Nigeria, Kamerun i Demokratyczna Republika Konga). Zasiedla płynące wody strefy przydennej.
Charakterystyka ogólna
Wygląd
Ciało wydłużone, silnie bocznie ścieśnione. Osiąga długość do 35 cm, w akwariach zwykle nie przekracza 25 cm. Otwór gębowy wydłużony w kształcie trąby (stąd nazwa trąbonos). Płetwa grzbietowa i odbytowa ułożone symetrycznie przy nasadzie ogona. Pomiędzy ich nasadami przebiega jasna, białożółta pręga. Druga pręga – równoległa do pierwszej – przebiega pomiędzy środkiem tych płetw. Płetwa ogonowa silnie rozwidlona – w kształcie litery V. Ubarwienie ciała czarne lub czarno-brązowe. Na całym ciele[3], a szczególnie wokół głowy i wzdłuż grzbietu rozmieszczonych jest ponad 500 elektroreceptorów. Położone przy nasadzie ogona narządy elektryczne zdolne są do wytwarzania napięcia rzędu 10 woltów, o częstotliwości 80-90 Hz[4].
Tryb życia
Elektroreceptory i narządy elektryczne służą trąbonosom do nawigacji w ciemnościach, do poszukiwania pokarmu ukrytego w mulistym dnie oraz do komunikacji wewnątrzgatunkowej. Mruki Petersa żerują głównie w nocy posługując się elektrolokacją[5]. Mają słaby wzrok. Emitowane sygnały elektryczne są specyficzne dla płci osobnika.
Rozmnażanie
Trąbonos nie rozmnaża się w akwariach.
Znaczenie
Trąbonosy mogą być wykorzystywane w biomonitoringu do oceny czystości wody w stacjach przy ujęciach wodnych[6]. Pomimo nietypowej biologii nie jest polecany do akwariów domowych, głównie z powodu dużej wrażliwości na zbyt wysoki poziom związków azotowych oraz zanieczyszczenia wody. Powinien przebywać w grupie minimum pięciu osobników w zbiornikach pow. 150 cm długości. Wymaga zbiorników zacienionych roślinnością pływającą, z piaszczystym dnem i licznymi kryjówkami. Ich aparat gębowy jest podatny na skaleczenia o gruboziarniste elementy dna (żwir, drobne kamienie). W warunkach naturalnych przebywają w wodach płynących, dlatego wskazany jest lekki przepływ wody. Zbiornik należy przykryć, ponieważ mruki potrafią wyskakiwać ponad powierzchnię wody, zwłaszcza w początkowym okresie adaptacji. Trąbonos nie wykazuje w akwariach agresji międzygatunkowej, ani zachowań terytorialnych, natomiast starcia z przedstawicielami własnego gatunku są często obserwowane w małych grupach. Obecność więcej niż 3 osobników w zbiorniku wpływa na rozproszenie zachowań agresywnych. Nie powinny przebywać w jednym zbiorniku z rybami agresywnymi. Ze względu na słaby wzrok mruków oraz skłonność do żerowania po zmierzchu wskazane jest karmienie wieczorne, tuż przed zgaszeniem światła.
Trąbonosy są bardzo wrażliwe na preparaty lecznicze. Przed zastosowaniem takich preparatów w zbiorniku trąbonosy należy przenieść do zbiornika zastępczego.
| Zalecane warunki w akwarium | |
|---|---|
| Zbiornik | min. 150 cm długości, koniecznie przykryty |
| Temperatura wody | 24 – 30 °C |
| Twardość wody | miękka do twardej 4 – 30°n |
| Skala pH | 5,0 – 8,0 |
| Pokarm | różnorodny żywy |
Zagrożenia i ochrona
Gatunek nie jest objęty konwencją waszyngtońską CITES i nie został ujęty w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów.
Ciekawostki
Mruk Petersa wzbudził zainteresowanie naukowców relatywnie dużą objętością mózgu (móżdżek rozwinął się znacznie, przykrywając od góry pozostałe części mózgu[7]), oraz jego bardzo dużym zapotrzebowaniem na tlen[8]. Proporcja objętości mózgu do masy ciała jest większa niż u ludzi[9].
- ↑ {{{nazwa łacińska}}}, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Integrated Taxonomic Information System: ITIS. [dostęp 5 września 2007]. (ang.).
- ↑ von der Emde G, Fetz S : Object perception in actively sensing electric fish – Meeting of the German Neuroscience Society, Göttingen 2007
- ↑ Tomasz Hesse, Cyryl Przybyszewski "Życie Ryb", wyd. Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej, Koszalin 1993, s. 120
- ↑ Cain P. & Malwal S., Landmark use and development of navigation behaviour in the weakly electric fish Gnathonemus petersii (Mormyridae; Teleostei), The Journal of Experimental Biology 205, 3915-3923 (2002) (en)
- ↑ Geller W (1984) A toxicity warning monitor using the weakly electric fish Gnathonemus petersii. Water Research 18: 1285-1290.
- ↑ Tomasz Hesse, Cyryl Przybyszewski "Życie Ryb", wyd. Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej, Koszalin 1993, s. 119
- ↑ Nilsson G., Brain and body oxygen requirements of Gnathonemus petersii, a fish with an exceptionally large brain, Journal of Experimental Biology, Vol 199, Issue 3 603-607 (en) (format pdf)
- ↑ Elephantnose Fish 'See' With Their Chin, ScienceDaily (na podstawie informacji University of Bonn) (en)
Bibliografia
- Kahl Wally, Kahl Burkard, Vogt Dieter: Atlas ryb akwariowych. Warszawa: Delta W-Z, 2000. ISBN 83-7175-260-1.
- fish.mongabay.com: Long-nosed Elephant Fish, Elephant Nose, Peter's Elephantnose. [dostęp 12 września 2007]. (ang.).
- Jérôme Dern: Gnathonemus petersii Poisson-éléphant. [dostęp 13 września 2007]. (fr.).
- Sönke von den Berg: Gnathonemus petersii oder der Elefantenrüsselfisch. [dostęp 13 września 2007]. (niem.).