Chryzoberyl

Chryzoberyl

Chryzoberyl – minerał z gromady tlenków. Jest minerałem rzadkim.

Nazwa minerału wywodzi się od greckich słów chrysos – złoto oraz beryllos – beryl.

Właściwości

• Chemizm: Al₂BeO₄ – tlenek glinu i berylu
• Układ krystalograficzny: rombowy
• Barwa – zwykle żółty w odcieniach, też: żółtozielony, szary, brązowy, niebieskozielony, zielony, czerwony, fioletowy, rzadko jasnoniebieski albo bezbarwny.
• Rysa: biała
• Połysk – szklisty, tłusty
• Twardość w skali Mohsa – 8,5
• Gęstość – 3,68-3,78 g/cm³
• Łupliwość – wyraźna
• Przełam – muszlowy

Tworzy kryształy tabliczkowe, płytkowe, słupkowe. Często występują zbliźniaczenia, niekiedy wielokrotne. Jest kruchy, przezroczysty. Barwa wywołana jest przez domieszki żelaza, tytanu i chromu. Jest izostrukturalny z oliwinem.

Odmiany:

• aleksandryt – odznacza się wyjątkową wśród minerałów własnością zmiany barwy
• cymofan – kocie oko; charakteryzuje się falistym odblaskiem.

Występowanie

Stanowi składnik pegmatytów. Często współwystępuje z berylem, turmalinem, granatem, spinelem, skaleniem, kwarcem, topazem, andaluzytem.

Miejsca występowania: Sri Lanka – (odmiany ciemnooliwkowozielone) Matara, Ratnapura; Madagaskar, Rosja – (odmiany niebieskawe) okolice Czelabińska i Jekaterynburga, w Górach Ilmeńskich; USA – Connecticut, Kolorado, Maine, Dakota Południowa; Brazylia – Minas Gerais, Minas Novos (odmiany cytrynowożółte i jasnozielone); Indie, Birma – (odmiany bezbarwne), Australia, RPA, Kanada, Włochy, Norwegia.

W Polsce – został stwierdzony na Dolnym Śląsku w druzach pegmatytowych w okolicach Strzegomia.

Zastosowanie

• wysoko ceniony w jubilerstwie kamienie szlachetne – wadą kamieni o szlifie brylantowym jest niska dyspersja (czyli brak "ognia").
• kamień poszukiwany przez kolekcjonerów.
• największy znaleziony kryształ ważył 8 kg (Brazylia 1828 r.)
• Najpiękniejszy okaz chryzoberylu zwany chryzoberylem Hope'a znajduje się w British Museum.

Zobacz też

przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa, aleksandryt, cymofan

http://webmineral.com/data/Chrysoberyl.shtml

Bibliografia

• Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne –„Horyzont” – 2002
• K. Maślankiewicz – Kamienie szlachetne – Wyd. Geologiczne – 1982
• N.Sobczak – Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych – Wyd. Alfa – 1986
• C.Hall – Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne – Wyd. Wiedza i Życie – 1996
• W.Schuman – Kamienie szlachetne i ozdobne – Wyd. „Alma –Press” – 2004