Międzynarodowa Federacja Szachowa
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/20140811_Assamblea_FIDE.jpg/250px-20140811_Assamblea_FIDE.jpg)
Międzynarodowa Federacja Szachowa (fr. Fédération Internationale des Échecs, FIDE) – utworzona 20 lipca 1924 r. w Paryżu organizacja międzynarodowa, zrzeszająca narodowe związki szachowe z całego świata, w tym Polski Związek Szachowy. Mottem FIDE jest Gens una sumus (łac. Jesteśmy jedną rodziną). Od 1995 r. na czele FIDE stoi Kirsan Ilumżynow, były prezydent rosyjskiej republiki autonomicznej Kałmucji.
Do głównych zadań FIDE należy: definiowanie i ujednolicanie reguł gry w szachy oraz zasad rozgrywania międzynarodowych zawodów szachowych, obliczanie rankingu szachistów, przyznawanie tytułów (zobacz arcymistrz) szachistom oraz sędziom szachowym. Federacja organizuje najważniejsze zawody szachowe o zasięgu światowym, w tym indywidualne mistrzostwa świata oraz olimpiady szachowe, patronuje lub nadzoruje rozgrywanie niektórych turniejów międzynarodowych z udziałem najsilniejszych szachistów świata. Ogromna większość międzynarodowych zawodów szachowych odbywa się na zasadach określonych przez FIDE. Rozgrywki o zasięgu krajowym są organizowane w oparciu o przepisy narodowych związków szachowych, które z założenia nie mogą być sprzeczne z przepisami FIDE.
FIDE powstała na wniosek sekretarza Francuskiej Federacji Pierre Vincenta, a wśród 15 państw (Anglia, Argentyna, Belgia, Czechosłowacja, Finlandia, Francja, Holandia, Włochy, Jugosławia, Kanada, Węgry, Rumunia, Hiszpania, Szwajcaria), które zakładało FIDE była także Polska (reprezentowana przez Izaaka Towbina).
W 1928 w Hadze FIDE jako pierwsza organizacja sportowa podjęła historyczną decyzję - zrównała prawa amatorów i zawodowców.
Początkowo FIDE była dość słabą organizacją, ponieważ Związek Radziecki z przyczyn politycznych odmówił przystąpienia do federacji. Sytuacja uległa zmianie w 1946 roku, po śmierci ówczesnego mistrza świata Aleksandra Alechina FIDE przystąpiła do organizacji turnieju w celu wyłonienia następcy. Po trudnych negocjacjach radziecki związek szachowy dołączył do federacji, z wieloma zastrzeżeniami dotyczącymi przyszłego kształtu tej organizacji.
W 1948 roku odbył się turniej o mistrzostwo świata, w którym zwyciężył Michaił Botwinnik. Od tego czasu aż do 1993 roku mistrz świata był wyłaniany w oficjalnych meczach organizowanych przez FIDE. Ustalono wielostopniowe eliminacje (turnieje strefowe, międzystrefowe i mecze kandydatów), których zwycięzca uzyskuje prawo gry z mistrzem świata.
Działalność FIDE w zakresie organizacji meczów o tytuł mistrza świata wywoływała wiele kontrowersji. W 1975 Bobby Fischer nie przystąpił do meczu z pretendentem, skutkiem czego Anatolij Karpow został uznany za jego następcę. W 1984 roku prezydent Florencio Campomanes przerwał mecz pomiędzy Karpowem i Garrim Kasparowem bez wyłonienia zwycięzcy. Kontrowersje wzbudzała również działalność następcy Campomanesa, Ilumżynowa, oskarżanego m.in. o niedotrzymywanie obietnic finansowych.
W 1993 roku narastający konflikt pomiędzy FIDE a ówczesnym mistrzem świata Kasparowem doprowadził do rozłamu. Kasparow i pretendent Nigel Short, wyłoniony w eliminacjach zorganizowanych przez FIDE, założyli nową organizację PCA, pod auspicjami której rozegrali mecz, wygrany przez Kasparowa. Od tego czasu rozgrywki o tytuł mistrza świata organizowane były dwutorowo, przez FIDE oraz organizacje zakładane przez Kasparowa. Dopiero w roku 2006 doszło do zunifikowanego meczu o tytuł mistrza świata, w wyniku którego Władimir Kramnik został oficjalnym mistrzem świata w szachach.
Od 1953 FIDE prowadzi Złotą księgę FIDE, która zawiera m.in nazwiska zawodników, działaczy, sędziów, którzy odegrali ważną rolę w historii szachów.
FIDE dopuszcza międzynarodowe drużyny niesłyszących (ICSC), niewidomych (IBCA), niepełnosprawnych z dysfunkcją narządu ruchu (IPCA) na prawach państwa, do rozgrywek olimpijskich.
W 1999 FIDE została oficjalnie uznana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Dwa lata później federacja przyjęła przepisy antydopingowe MKOl. Istnieją plany włączenia szachów do Igrzysk Olimpijskich.
Według stanu na 18 czerwca 2014 r., FIDE zrzeszała 181 krajowych federacji (54 federacje z Europy, 51 federacje z Azji, 42 federacje z Afryki, 34 federacje z Ameryki)[1].
Najwyższym organem organizacji jest Kongres, organizowany co roku (z wyjątkiem tzw. Kongresów nadzwyczajnych, które mogą zostać zwołane na wniosek Prezydenta FIDE). W Polsce odbyły się dwa Kongresy, w 1935 r. w Warszawie oraz w 2011 r. w Krakowie (82. edycja)[2].
W dniu powstania FIDE - 20 lipca jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Szachów[3].
Prezydenci FIDE
-
Alexander Rueb Holandia
(1924–1949) -
Folke Rogard Szwecja
(1949–1970) -
Friðrik Ólafsson Islandia
(1978–1982) -
Florencio Campomanes Filipiny
(1982–1995) -
Kirsan Ilumżynow Kałmucja
(1995–)
Kongresy FIDE
- 1924 Paris
- 1925 Zurich
- 1926 Budapest
- 1927 London
- 1928 The Hague
- 1929 Venice
- 1930 Hamburg
- 1931 Prague
- 1932 Paris
- 1933 Folkstone
- 1934 Zurich
- 1935 Warsaw
- 1936 Lucerne
- 1937 Stockholm
- 1938 Paris
- 1939 Buenos Aires
- 1946 Winterthur
- 1947 The Hague
- 1948 Stockholm
- 1949 Paris
- 1950 Copenhagen
- 1951 Venice
- 1952 Stockholm
- 1953 Schaffhouse
- 1954 Amsterdam
- 1955 Gothenburg
- 1956 Moscow
- 1957 Vienna
- 1958 Dubrovnik
- 1959 Luxembourg
- 1960 Leipzig
- 1961 Sofia
- 1962 Stockholm
- 1963 Bale
- 1964 Tel Aviv
- 1965 Wiesbaden
- 1966 Havana
- 1967 Venice
- 1968 Lugano
- 1969 San Juan
- 1970 Siegen
- 1971 Vancouver
- 1972 Skopje
- 1973 Helsinki
- 1974 Nice
- 1975 Bergen-aan-Zee
- 1976 Haifa
- 1977 Lucerne
- 1978 Buenos Aires
- 1979 San Juan
- 1980 Valletta
- 1981 Atlanta
- 1982 Lucerne
- 1983 Manila
- 1984 Thessaloniki
- 1985 Graz
- 1986 Dubai
- 1987 Seville
- 1988 Thessaloniki
- 1989 Mayaguez
- 1990 Novi Sad
- 1991 Berlin
- 1992 Manila
- 1993 Curitiba
- 1994 Moscow
- 1995 Paris
- 1996 Yerevan
- 1997 Kishinev
- 1998 Elista
- 1999 Doha
- 2000 Istanbul
- 2001 Halkidiki
- 2002 Bled
- 2003 Halkidiki
- 2004 Mallorca
- 2005 Dresden
- 2006 Turin
- 2007 Antalya
- 2008 Dresden
- 2009 Halkidiki
- 2010 Khanty-Mansiysk
- 2011 Krakow
- 2012 Istanbul
- 2013 Tallinn
- 2014 Tromso
- 2015 Abu Dhabi[4]
Zobacz też
- mistrzostwa świata w szachach
- szachowe mecze pretendentów
- szachowe turnieje pretendentów
- szachowe turnieje międzystrefowe
- arcymistrz
- mistrz międzynarodowy
- ↑ FIDE - World Chess Federation. [dostęp 2014-06-18].
- ↑ "Magazyn Szachista" nr 12/2011, str. 3-6
- ↑ International Chess Day
- ↑ FIDE-Kongress in Abu Dhabi von André Schulz
Bibliografia
- Andrzej Filipowicz "Dzieje Polskiego Związku Szachowego", Wydawnictwo "O-K", Warszawa 2007
- W.Litmanowicz, J.Giżycki, "Szachy od A do Z", Warszawa 1986-1987, str. 592 (tom I), 1359 (tom II)
- FIDE: opracowanie IA Andrzeja Filipowicza
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona FIDE (ang.)