Wikipedysta:Zkalki/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
Chronologicznie pierwszym źródłem prawa na ziemiach polskich było [[prawo zwyczajowe]]. Kształtowało się ono zarówno pod wpływem religii i obyczajów danej społeczności, jak i dzięki precedensowym orzeczeniom sądów<ref>{{odn|Płaza|1989| s = 61 – 62| ref = nie}}; {{odn|Uruszczak|2021| s = 78| ref = nie}}</ref>. Początkowo było ono przekazywane wyłącznie ustnie, a dopiero na przełomie XIII i XIV w. powstał pierwszy spis prawa zwyczajowego – [[Księga elbląska]], sporządzona najprawdopodobniej w państwie krzyżackim na potrzeby tamtejszych sądów, które w stosunku do ludności polskiej stosowały polskie prawo zwyczajowe{{odn|Uruszczak|2021| s = 78 – 79}}. |
Chronologicznie pierwszym źródłem prawa na ziemiach polskich było [[prawo zwyczajowe]]. Kształtowało się ono zarówno pod wpływem religii i obyczajów danej społeczności, jak i dzięki precedensowym orzeczeniom sądów<ref>{{odn|Płaza|1989| s = 61 – 62| ref = nie}}; {{odn|Uruszczak|2021| s = 78| ref = nie}}</ref>. Początkowo było ono przekazywane wyłącznie ustnie, a dopiero na przełomie XIII i XIV w. powstał pierwszy spis prawa zwyczajowego – [[Księga elbląska]], sporządzona najprawdopodobniej w państwie krzyżackim na potrzeby tamtejszych sądów, które w stosunku do ludności polskiej stosowały polskie prawo zwyczajowe{{odn|Uruszczak|2021| s = 78 – 79}}. |
||
Najwcześniejszym przejawem prawodawczej działalności monarchów były przywileje. Zazwyczaj były immunitety wydawane dla pojedynczego beneficjariusza (np.: rycerza lub instytucji kościelnej) którego zwalniały od określonych obowiązków na rzecz władcy. Były one nadawane od XIII w.{{odn|Uruszczak|2021| s = 82}} W tym samym wieku |
Najwcześniejszym przejawem prawodawczej działalności monarchów były przywileje. Zazwyczaj były immunitety wydawane dla pojedynczego beneficjariusza (np.: rycerza lub instytucji kościelnej) którego zwalniały od określonych obowiązków na rzecz władcy. Były one nadawane od XIII w.{{odn|Uruszczak|2021| s = 82}} W tym samym wieku pojawiły się przywileje grupowe, nadawane członkom danego stanu w określonej ziemi (ziemskie) lub w całym kraju (generalne). Jednym z pierwszych był przywilej wydany w 1228 w Cieni przez [[Władysław Laskonogi|Władysława Laskonogiego]] dla rycerstwa ziemi krakowskiej<ref>{{odn|Płaza|1989| s = 63; 96| ref = nie}}; {{odn|Uruszczak|2021| s = 82| ref = nie}}</ref>. Charakterystyczna cechą było tworzenie przez przywileje upoważnień – [[prawo podmiotowe|praw podmiotowych]]{{odn|Uruszczak|2021| s = 84}}. |
||
Statuty, czyli |
Statuty, czyli |
||
Aktualna wersja na dzień 22:05, 8 lut 2024
Historia prawa sądowego w Polsce
Okres do 1795
[edytuj | edytuj kod]Prawo w monarchii Piastów
[edytuj | edytuj kod]Źródła prawa
[edytuj | edytuj kod]Chronologicznie pierwszym źródłem prawa na ziemiach polskich było prawo zwyczajowe. Kształtowało się ono zarówno pod wpływem religii i obyczajów danej społeczności, jak i dzięki precedensowym orzeczeniom sądów[1]. Początkowo było ono przekazywane wyłącznie ustnie, a dopiero na przełomie XIII i XIV w. powstał pierwszy spis prawa zwyczajowego – Księga elbląska, sporządzona najprawdopodobniej w państwie krzyżackim na potrzeby tamtejszych sądów, które w stosunku do ludności polskiej stosowały polskie prawo zwyczajowe[2].
Najwcześniejszym przejawem prawodawczej działalności monarchów były przywileje. Zazwyczaj były immunitety wydawane dla pojedynczego beneficjariusza (np.: rycerza lub instytucji kościelnej) którego zwalniały od określonych obowiązków na rzecz władcy. Były one nadawane od XIII w.[3] W tym samym wieku pojawiły się przywileje grupowe, nadawane członkom danego stanu w określonej ziemi (ziemskie) lub w całym kraju (generalne). Jednym z pierwszych był przywilej wydany w 1228 w Cieni przez Władysława Laskonogiego dla rycerstwa ziemi krakowskiej[4]. Charakterystyczna cechą było tworzenie przez przywileje upoważnień – praw podmiotowych[5].
Statuty, czyli
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Płaza 1989 ↓, s. 61 – 62; Uruszczak 2021 ↓, s. 78
- ↑ Uruszczak 2021 ↓, s. 78 – 79.
- ↑ Uruszczak 2021 ↓, s. 82.
- ↑ Płaza 1989 ↓, s. 63; 96; Uruszczak 2021 ↓, s. 82
- ↑ Uruszczak 2021 ↓, s. 84.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dariusz Makiłła, Historia prawa w Polsce, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019, ISBN 978-83-01-20731-1.
- Stanisław Płaza, Historia prawa w Polsce: zarys wykładu. Część I Polska przedrozbiorowa, Kraków: nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1989, ISBN 83-233-0347-9.
- Wacław Uruszczak, Historia państwa i prawa polskiego. 966–1795, wyd. 4, Warszawa: Wolters Kluwer, 2021, ISBN 978-83-8246-518-1.