Imię odojcowskie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
na stronie 100 pisze: lecz w większości z imienia i ojczestwa, z przypisem Znacznik: Wycofane |
strona 3, nazwisko, imię, ojczestwo Znacznik: Wycofane |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{dopracować|przypisy|data=2018-08}} |
{{dopracować|przypisy|data=2018-08}} |
||
'''Imię odojcowskie''' (także ''imię po ojcu'' i '''ojczestwo'''<ref>[http://pbc.biaman.pl/Content/45723/PDF/B%20Nr.%20(65-66)1-2%20%202002r.pdf Białostocczyzna 2002]</ref>) – nazwa osobowa w krajach słowiańskich, tworzona od [[imię|imienia]] ojca, stosowana urzędowo w niektórych państwach. W Polsce nieuregulowana prawnie. |
'''Imię odojcowskie''' (także ''imię po ojcu'' i '''ojczestwo'''<ref>[http://pbc.biaman.pl/Content/45723/PDF/B%20Nr.%20(65-66)1-2%20%202002r.pdf Białostocczyzna 2002]</ref><ref>[https://zabytek.pl/pl/api/download?type=doc_pdf&doc=PL.1.9.ZIPOZ.NID_EW_10_DK.614502 Karta ewidencyjna miejsca pamięci narodowej]</ref>) – nazwa osobowa w krajach słowiańskich, tworzona od [[imię|imienia]] ojca, stosowana urzędowo w niektórych państwach. W Polsce nieuregulowana prawnie. |
||
== Zasady tworzenia == |
== Zasady tworzenia == |
||
Wersja z 08:26, 15 maj 2023
Imię odojcowskie (także imię po ojcu i ojczestwo[1][2]) – nazwa osobowa w krajach słowiańskich, tworzona od imienia ojca, stosowana urzędowo w niektórych państwach. W Polsce nieuregulowana prawnie.
Zasady tworzenia
Imię odojcowskie we wszystkich językach słowiańskich tworzy się podobnie, przez dodanie do imienia ojca odpowiedniego przyrostka (potocznie końcówki). Przyrostki są następujące:
| Język | przyrostek dla syna | przyrostek dla córki |
|---|---|---|
| rosyjski | -owicz (-ович), -ewicz (-евич) albo -icz (-ич) | -owna (-овна), -ewna (-евна), -iczna (-ична) albo -iniczna (-инична) |
| ukraiński | -owycz (-ович), -jowycz (-йович) albo -ycz (-ич) | -iwna (-івна) albo -jiwna (-ївна) |
| białoruski | -awicz (-авіч), -owicz (-овіч) albo -ewicz (-евіч) | -auna (-аўна), -ouna (-оўна) albo -euna (-еўна) |
| bułgarski | -ow (-ов) albo -ew (-ев) | -owa (-ова) albo -ewa (-ева) |
| czeski, słowacki |
-ovic, -evic albo -ic | -ovna, -evna albo -icna |
| polski | -ic, -yc, -owic, -ewic, -wicz, -ak, -ik, -ek, -ski, -ów | -ówna, -janka[3][4] -anka |
| serbsko-chorwacki, serbski, chorwacki, bośniacki, czarnogórski |
-ović (-овић), -ević (-евић) albo -ić (-ић) | -ovna (-овна), -evna (-евна) albo -ićna (-ићна) |
| słoweński | -ovic, -evic albo -ic | -ovna, -evna albo -icna |
| macedoński | -ović (-овиќ), -ević (-евиќ) albo -ić (-иќ) | -ovna (-овна), -evna (-евна) albo -ićna (-иќна) |
Imię odojcowskie umieszcza się pomiędzy imieniem a nazwiskiem. W razie posiadania dwóch lub więcej imion, umieszcza się je pomiędzy drugim (ostatnim) imieniem a nazwiskiem.
W Związku Radzieckim imiona odojcowskie były nadawane urzędowo wszystkim obywatelom, a przez to stosowane także w językach poszczególnych republik związkowych nie będących językami słowiańskimi. Na Zakaukaziu stosowane były formy imion odojcowskich tamtejszych języków:
- w języku ormiańskim stosowano przyrostek: -i (-ի) (dla syna i córki), dosłownie oznaczający przynależność;
- w języku azerskim imię odojcowskie to imię ojca i wyraz: oğlu (оғлу) (tłum. syn), qızı (гызы) (tłum. córka);
- w języku gruzińskim imię odojcowskie to imię ojca w dopełniaczu (przyrostek -s (-ს)) i wyraz: dze (ძე) (tłum. syn), asuli (ასული) (tłum. córka).
Występowało także tworzenie imion odojcowskich w formie słowiańskiej, np. z końcówką -ovič (-ович) w języku litewskim, czy -ovici (-ович) w języku mołdawskim.
Obecnie imiona odojcowskie są nadawane urzędowo, występując w państwowych spisach i paszportach, dla wszystkich obywateli w Rosji, na Ukrainie, na Białorusi i w Bułgarii. Jeżeli ojciec jest nieznany, wówczas imię odojcowskie nadaje się według wyboru dokonanego przez matkę. Na Ukrainie w przypadku występowania podwójnego imienia ojca, co jest przypadkiem rzadkim, imię odojcowskie domyślnie nadaje się od pierwszego imienia, a na prośbę rodziców od dwóch imion ojca, jak np. Oleksij Bogdan-Jurijowicz (Олексій Богдан-Юрійович) (ojcem jest Bogdan-Jurij)[5]. W języku rosyjskim imię odojcowskie określane jest jako otczestwo (отчество), od słowa „ojciec” („отец”).
Role i zwyczaje
Imiona odojcowskie spełniają trzy role: wyróżniającą, wskazującą i obyczajową.
Rola wyróżniająca polega na tym, że imię odojcowskie jest dodatkowym wyróżnikiem. Spełnia tę rolę podobnie jak drugie imię, które nie jest stosowane w krajach urzędowo nadających imiona odojcowskie.
Rola wskazująca polega na wskazywaniu ojca, a przynajmniej jego imienia.
Imię odojcowskie spełnia rolę obyczajową poprzez możliwość jego wykorzystania w zwracaniu się do drugiej osoby. Zwracanie się do kogoś z użyciem jego imienia i imienia odojcowskiego, bez drugiego imienia i nazwiska, np. Natalio Włodzimierzowno, jest traktowane jako wyraz szacunku i życzliwości. Szczególnie tyczy się to zwracania do osób starszych czy przełożonych, może być też wykorzystywane przy nawiązywaniu do nich w rozmowie. W ten sposób zastępowany jest zwrot grzecznościowy „pan”, „pani”. Zwyczaj ten upowszechniony jest najbardziej w Rosji, na Ukrainie i na Białorusi, znacznie rzadziej w innych krajach słowiańskich, jak Polska.
Przykłady
- rosyjski: Władimir Władimirowicz Putin
- białoruski: Alaksandr Ryhorawicz Łukaszenka
- ukraiński: Wołodymyr Ołeksandrowycz Zełenski
- bułgarski: Rumen Georgiew Radew
- serbski: Vuk Stefanović Karadžić
- polski: Paweł Włodkowic, Władysław Odonic
- gruziński: Ioseb Besarionis Dze Dżughaszwili
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Białostocczyzna 2002
- ↑ Karta ewidencyjna miejsca pamięci narodowej
- ↑ por. Bulla gnieźnieńska, średniowieczne nazwiska piastowskie, jak Odonic, Mieszkowic i in.
- ↑ Odpowiedź prof. Aleksandry Cieślikowej w portalu sjp.pwn.pl [online].
- ↑ Правопис прізвищ, імен. Творення та правопис імен по батькові [1].
Bibliografia
- Świetlana Mikołajowna Pachomowa: Ewolucja antroponimicznych formuł w językach słowiańskich. Użhorod: Wydawnictwo Aleksandra Garkuszy, 2012. ISBN 978-617-531-079-3.
- Imiona odojcowskie
- У каких народов есть отчества?
- Все об отчестве!