Józef Ruszar

Józef Maria Ruszar

Data i miejsce urodzenia	2 marca 1951 Pruszków
Dyrektor Instytutu Literatury w Krakowie
Okres	od 14 stycznia 2020
Odznaczenia

Józef Maria Ruszar (ur. 2 marca 1951 w Pruszkowie) – polski działacz opozycyjny w PRL, jeden z założycieli Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie. Doktor nauk humanistycznych, filolog i filozof, dziennikarz, publicysta, wydawca i wykładowca akademicki. Od 14 stycznia 2020 dyrektor Instytutu Literatury w Krakowie.

Życiorys

Do 1989

Od 1969 studiował najpierw fizykę (nie ukończoną), a w latach 1972–1977 polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, w czasie studiów uczestniczył w Duszpasterstwie Akademickim „Beczka”, był związany z o.Janem Andrzejem Kłoczowskim. W ramach DA należał do twórców Studium Wiedzy Chrześcijańskiej, które rozpoczęło działalność w październiku 1975, prowadził też grupy samokształceniowe dla uczniów szkół średnich. W marcu 1977 był jednym z inicjatorów listu studentów domagającego się amnestii dla represjonowanych w następstwie protestów robotniczych w czerwcu 1976 i powołania komisji poselskiej dla zbadania okoliczności tych wydarzeń, współpracował z Komitetem Obrony Robotników. Uczestniczył w protestach studenckich po śmierci Stanisława Pyjasa. Należał do założycieli Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie i podpisał jego deklarację założycielską z 15 maja 1977. We wrześniu 1977 podpisał Deklarację Ruchu Demokratycznego, programowy dokument opozycji „korowskiej”. Jesienią 1977 odszedł z SKS i w październiku tegoż roku był jednym z twórców nieformalnego ośrodka spotkań poświęconych kulturze niezależnej, działającego do marca 1978 przy klasztorze sióstr norbertanek w Krakowie. Również jesienią 1977 został członkiem redakcji pisma „Robotnik”. W 1978 nawiązał kontakt z lubelskim pismem „Spotkania”, był członkiem redakcji pisma od trzeciego numeru, który ukazał się w kwietniu 1978, współpracował z pismem do jesieni 1980. W 1979 zamieszkał w Warszawie, został członkiem tamtejszego Klubu Inteligencji Katolickiej i równocześnie jego etatowym pracownikiem, był zaangażowany w organizację Dni Kultury Chrześcijańskiej. Od września 1980 należał do NSZZ „Solidarność”, był pełnomocnikiem ds. szkolenia związkowego przy Komisji Zakładowej „S” w Zakładach Mechanicznych „Ursus” (od października 1980 do marca 1981). Od marca 1981 był członkiem redakcji Tygodnika Solidarność, w dziale informacji związkowej. Został internowany 13 grudnia 1981, przebywał w Białołęce, Załężu i Uhercach, zwolniono go 4 grudnia 1982. Po uwolnieniu został członkiem redakcji miesięcznika „Więź”. W październiku 1983 wyjechał do RFN na stypendium, w 1984 został pracownikiem Radia Wolna Europa, najpierw w Monachium, następnie w Nowym Jorku i pracował tam do 1993. Od maja 1989 uczestniczył w pracach Komitetu Wyborczego NSZZ „Solidarność” w Nowym Jorku, wspierającego kampanię wyborczą kandydatów Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w wyborach do Sejmu.

Od 1989

W 1996 powrócił do Polski. Pracował m.in. w „Super Expressie” (1996), od roku 1996 był szefem ds. promocji i informacji Festiwalu Kraków 2000, w latach 2002–2007 w „Rzeczpospolitej”. Od 2004 roku był dyrektorem Warszawskiego Festiwalu Poezji im. Zbigniewa Herberta. W roku 2007 został koordynatorem Roku Josepha Conrada-Korzeniowskiego z okazji 150 rocznicy urodzin pisarza. Od 2007 w TVP Historia prowadził cotygodniowy program „Siła bezsilnych”. W grudniu 2007 został dyrektorem Departamentu Komunikacji Społecznej Narodowego Banku Polskiego, następnie był dyrektorem Departamentu Edukacji i Wydawnictw NBP (do 2010).

Jest autorem książki Stróż brata swego: zasada odpowiedzialności w liryce Zbigniewa Herberta (wyd. 2004), wyboru tekstów Apostoł w podróży służbowej. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta oraz redaktorem kilku zbiorów artykułów poświęconych temu poecie wydanych w serii Biblioteka Pana Cogito.

W 2007 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (M.P. nr 54, poz. 609 z 2007) oraz w 2018 Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Instytut Literatury

W 2018 roku zainicjował wydawanie Kwartalnika Literackiego NAPIS, pod auspicjami Ministerstwa Kultury, a siłami Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Celem tego przedsięwzięcia ma być reakcja na to, że w polską literaturę „ze szkodą wkroczyła polityka i ideologia”.

26 lutego 2019 został powołany na stanowisko p.o. dyrektora Instytutu Literatury. 14 stycznia 2020 roku został powołany na funkcję dyrektora tej instytucji.

Bibliografia

• Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956-89. Tom 1, wyd. Ośrodek Karta, Warszawa 2000 (biogram autorstwa Jana Skórzyńskiego)
• Katarzyna Jarkiewicz Duszpasterstwa akademickie Krakowa po II wojnie światowej, wyd. Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum i Wydawnictwo WAM, Kraków 2004
• Jarosław Szarek Czarne juwenalia. Opowieść o Studenckim Komitecie Solidarności, wyd. Znak, Kraków 2007
• Józef Ruszar w Encyklopedii Solidarności
• Marek Czech „Środowisko Niezależnego pisma młodych katolików „Spotkania” w latach 1977–1981”

Linki zewnętrzne

• Józef Maria Ruszar [online], nowynapis.eu [dostęp 2021-04-17]  (pol.).