Sierpiec: Różnice pomiędzy wersjami

Sierpiec
	Bucephala islandica
	(J. F. Gmelin, 1789)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Mergini
Rodzaj	Bucephala
Gatunek	sierpiec
Synonimy
	Anas islandica J. F. Gmelin, 1789; Clangula islandica (J. F. Gmelin, 1789); Glaucionetta islandica (J. F. Gmelin, 1789);
	Anas islandica J. F. Gmelin, 1789; Clangula islandica (J. F. Gmelin, 1789); Glaucionetta islandica (J. F. Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; lęgowiska występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 09:31, 19 lip 2021

Sierpiec^[5], gągoł północny^[6] (Bucephala islandica) – gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae).

Występowanie

Alaska przez Kanadę na południe do północno-zachodnich USA oraz Islandia^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7].

Wyjątkowo zalatuje do Polski, ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w klasyfikacji AERC i nie jest on zaliczany do krajowej awifauny^[8].

Morfologia

Długość ciała 41–51 cm^[9]^[10], długość skrzydła 21–25 cm^[10], rozpiętość skrzydeł 67–85 cm^[11], masa ciała około 1100 g^[9]. Samiec większy od samicy. Głowa czarna z odcieniem koloru purpury. Między czarnym dziobem i żółtym okiem biała plama w kształcie półksiężyca. Na potylicy widać czubek z dłuższych piór. Brzuch, szyja, boki, pierś, ogon czarne, z białymi plamami. Głowa samicy i młodych brązowa; plecy, boki oraz ogon ciemne; dziób żółty do pomarańczowego. W locie widoczne skrzydła z czarnym rysunkiem, lot świszczący.

Ekologia

Ptaki monogamiczne. Preferuje otwarte jeziora i oczka wodne, jeziora śródlądowe i rzeki^[9]. W głębi lądu, latem i jesienią, żywi się owadami wodnymi, skorupiakami i roślinami wodnymi. Na zimowiskach odżywia się głównie skorupiakami, mięczakami, małymi rybami i różnym materiałem roślinnym; pożywienie zdobywa nurkując z powierzchni wody^[9]. Gniazda pokryte puchem i trawą buduje w szczelinach skał, urwistych brzegach rzek lub na drzewach nawet do wysokości 50 m^[9]^[10]. Samica znosi 5–15 bladoniebieskich, oliwkowych lub zielonych jaj, które wysiaduje przez okres 28–34 dni^[9].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody jest zaliczany do kategorii LC (najmniejszej troski) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 175–200 tysięcy dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[4].

Zobacz też

ptaki obserwowane w Polsce, lecz nie zaliczone do polskiej awifauny

Przypisy

↑ Bucephala islandica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Carboneras 1992 ↓, s. 623.
↑ ^a ^b Denis Lepage: Sierpiec (Bucephala islandica) (Gmelin, 1789). Avibase. [dostęp 2013-11-25].
↑ ^a ^b Bucephala islandica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-19].
↑ Busse i in. 1991a ↓, s. 171.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
↑ Aneks: gatunki stwierdzone w Polsce do 01.07.2018, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2019-10-02].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Barrow's Goldeneye Bucephala islandica. WhatBird. [dostęp 2013-11-25]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Busse i in. 1991b ↓, s. 184.
↑ Sterry i in. 2002 ↓, s. 88.

Bibliografia

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
Przemysław Busse, Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
Przemysław Busse, Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Bucephala islandica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFCarboneras1992623-2] Carboneras 1992 ↓, s. 623.

[avibase-3] Denis Lepage: Sierpiec (Bucephala islandica) (Gmelin, 1789). Avibase. [dostęp 2013-11-25].

[iucn-4] Bucephala islandica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-19].

[CITEREFBusseCzarneckiDyrczGromadzki1991a171-6] Busse i in. 1991a ↓, s. 171.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-19]. (ang.).

[kfaneks-8] Aneks: gatunki stwierdzone w Polsce do 01.07.2018, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2019-10-02].

[whatbird-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Barrow's Goldeneye Bucephala islandica. WhatBird. [dostęp 2013-11-25]. (ang.).

[CITEREFBusseCzarneckiDyrczGromadzki1991b184-10] Busse i in. 1991b ↓, s. 184.

[CITEREFSterryCleaveClementsGoodfellow200288-11] Sterry i in. 2002 ↓, s. 88.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Linia 19: / Linia 19: @@
  |plemię                 = [[Mergini]]
  |rodzaj                 = ''[[Bucephala]]''
- |gatunek                = '''sierpiec'''
+ |gatunek                = sierpiec
  |synonimy               =
 * ''Anas islandica'' <small>J. F. Gmelin, 1789</small>{{odn|Carboneras|1992|s=623}}
@@ Linia 29: / Linia 29: @@
  |opis mapy występowania = {{legenda|orange|lęgowiska}} {{legenda|#7137C8|występuje przez cały rok}} {{legenda|#5F8DD3|zimowiska}}
  |wikispecies            = Bucephala islandica
- |commons                = Bucephala islandica
+ |commons                = Category:Bucephala islandica
  |wikisłownik            = sierpiec
 }}
+'''Sierpiec'''{{r|mk}}, gągoł północny{{odn|odn=a|Busse|Czarnecki|Dyrcz|Gromadzki|1991|s=171}} (''Bucephala islandica'') – gatunek ptaka z rodziny [[kaczkowate|kaczkowatych]] (Anatidae).
-__BEZSPISU__
-[[Plik:Bucephala islandica MHNT.ZOO.2010.11.19.1.jpg|thumb|Jaja]]
-'''Sierpiec''', '''gągoł północny'''{{odn|odn=a|Busse|Czarnecki|Dyrcz|Gromadzki|1991|s=171}} (''Bucephala islandica'') – gatunek ptaka z rodziny [[kaczkowate|kaczkowatych]] (Anatidae).
 == Występowanie ==
-[[Alaska]] przez [[Kanada|Kanadę]] na południe do północno-zachodnich [[Stany Zjednoczone|USA]] oraz [[Islandia]]{{r|ioc}}.
+[[Alaska]] przez [[Kanada|Kanadę]] na południe do północno-zachodnich [[Stany Zjednoczone|USA]] oraz [[Islandia]]{{r|ioc}}. Nie wyróżnia się [[Podgatunek|podgatunków]]{{r|ioc}}.
 Wyjątkowo zalatuje do Polski, ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w [[Klasyfikacja AERC|klasyfikacji AERC]] i nie jest on zaliczany do krajowej [[awifauna|awifauny]]{{r|kfaneks}}.
@@ Linia 46: / Linia 43: @@
 == Ekologia ==
+[[Plik:Bucephala islandica MHNT.ZOO.2010.11.19.1.jpg|thumb|240px|Jaja z kolekcji muzealnej]]
 Ptaki monogamiczne. Preferuje otwarte jeziora i oczka wodne, jeziora śródlądowe i rzeki{{r|whatbird}}. W głębi lądu, latem i jesienią, żywi się [[owady|owadami wodnymi]], [[skorupiaki|skorupiakami]] i roślinami wodnymi. Na zimowiskach odżywia się głównie skorupiakami, [[mięczaki|mięczakami]], małymi [[ryby|rybami]] i różnym materiałem roślinnym; pożywienie zdobywa nurkując z powierzchni wody{{r|whatbird}}. Gniazda pokryte puchem i [[wiechlinowate|trawą]] buduje w szczelinach skał, urwistych brzegach rzek lub na drzewach nawet do wysokości 50 m{{r|whatbird}}{{odn|odn=b|Busse|Czarnecki|Dyrcz|Gromadzki|1991|s=184}}. Samica znosi 5–15 bladoniebieskich, oliwkowych lub zielonych jaj, które wysiaduje przez okres 28–34 dni{{r|whatbird}}.
 == Status i ochrona ==
-W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski){{r|iucn}}. Wielkość populacji jest bardzo duża{{r|iucn}}.
+W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody]] jest zaliczany do kategorii LC ([[Gatunek najmniejszej troski|najmniejszej troski]]) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 175–200 tysięcy dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny{{r|iucn}}.
 == Zobacz też ==
@@ Linia 56: / Linia 54: @@
 == Przypisy ==
 {{Przypisy|
-* <ref name=ioc>{{Cytuj stronę |autor = Frank Gill, David Donsker (red.) |url = https://www.worldbirdnames.org/bow/waterfowl/ |tytuł = Screamers, ducks, geese, swans |opublikowany = IOC World Bird List: Version 9.2 |język = en |data dostępu = 2019-10-02}}</ref>
+* <ref name=avibase>{{cytuj stronę| autor = Denis Lepage | url = http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=PL&avibaseid=9456DEDF7E1AADF3|tytuł = Sierpiec (''Bucephala islandica'') (Gmelin, 1789)|opublikowany = Avibase|data dostępu = 2013-11-25}}</ref>
-* <ref name=avibase>{{cytuj stronę| autor = Denis Lapage | url = http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=PL&avibaseid=9456DEDF7E1AADF3|tytuł = Sierpiec (''Bucephala islandica'') (Gmelin, 1789)|opublikowany = Avibase|data dostępu = 2013-11-25}}</ref>
+* <ref name="ioc">{{Cytuj stronę | url = https://www.worldbirdnames.org/bow/waterfowl/ | tytuł = IOC World Bird List (v11.2) | autor = F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.) | język = en | data dostępu = 2021-07-19}}</ref>
 * <ref name="kfaneks">{{Cytuj stronę | url = http://komisjafaunistyczna.pl/?page_id=44 | tytuł = Aneks: gatunki stwierdzone w Polsce do 01.07.2018, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej | opublikowany = Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego | data dostępu = 2019-10-02}}</ref>
+* <ref name="mk">Systematyka i nazwy polskie za: {{cytuj stronę|autor = P. Mielczarek & M. Kuziemko |url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/nonpasserines1.html#Mergini |tytuł = Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05)|opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata|data dostępu = 2021-07-19}}</ref>
 * <ref name=whatbird>{{cytuj stronę | url = http://identify.whatbird.com/obj/401/overview/Barrows_Goldeneye.aspx| tytuł = Barrow's Goldeneye ''Bucephala islandica''| opublikowany = WhatBird| data dostępu = 2013-11-25| autor = | język = en}}</ref>
 }}
 == Bibliografia ==
-* {{cytuj książkę| nazwisko= Gosler | imię= Andrew| tytuł=Atlas Ptaków Świata| rok= 2000| wydawca= MULTICO Oficyna Wydawnicza | miejsce=Warszawa | isbn = 83-7073-059-0}}
+* {{cytuj książkę| nazwisko= Gosler | imię= Andrew| tytuł=Atlas ptaków świata| rok= 2000| wydawca= MULTICO Oficyna Wydawnicza | miejsce=Warszawa | isbn = 83-7073-059-0}}
 * {{cytuj książkę| odn = tak | autor =  Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal| tytuł = Handbook of the Birds of the World|część = 1|tytuł części = Ostrich to Ducks |rozdział = Family Anatidae (Ducks, geese and Swans)| imię r = Carles | nazwisko r = Carboneras| rok = 1992|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|isbn = 84-87334-10-5|strony = |język = en}}
 * {{cytuj książkę| odn = a | nazwisko = Busse | imię = Przemysław | nazwisko2 = Czarnecki | imię2 = Zygmunt | nazwisko3 = Dyrcz | imię3 = Andrzej | nazwisko4 = Gromadzki | imię4 = Maciej | nazwisko5 = Hołyński | imię5 = Roman | nazwisko6 = Kowalska-Dyrcz | imię6 = Alina | nazwisko7 = Machalska | imię7 = Jadwiga |nazwisko8 = Manikowski | imię8 = Stanisław | nazwisko9 = Olech | imię9 = Bogumiła | tytuł = Ptaki | tom = I|url = |rok = 1991|wydawca = Wiedza Powszechna|miejsce = Warszawa|seria = Mały słownik zoologiczny|isbn = 83-214-0563-0}}
 * {{cytuj książkę| odn = b | nazwisko = Busse | imię = Przemysław | nazwisko2 = Czarnecki | imię2 = Zygmunt | nazwisko3 = Dyrcz | imię3 = Andrzej | nazwisko4 = Gromadzki | imię4 = Maciej | nazwisko5 = Hołyński | imię5 = Roman | nazwisko6 = Kowalska-Dyrcz | imię6 = Alina | nazwisko7 = Machalska | imię7 = Jadwiga |nazwisko8 = Manikowski | imię8 = Stanisław | nazwisko9 = Olech | imię9 = Bogumiła | tytuł = Ptaki | tom = II|url = |rok = 1991|wydawca = Wiedza Powszechna|miejsce = Warszawa|seria = Mały słownik zoologiczny|isbn = 83-214-0563-0}}
 * {{cytuj książkę |odn = {{odn/id|Sterry|Cleave|Clements|Goodfellow|2002}} | nazwisko = Sterry| imię = Paul|nazwisko2 = Cleave|imię2 = Andrew|nazwisko3 = Clements|imię3 = Andy|nazwisko4 = Goodfellow|imię4 = Peter|tytuł = Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany|wydawca = Horyzont| miejsce = Warszawa| rok = 2002| isbn = 83-7311-341-X}}
+== Linki zewnętrzne ==
+* {{Cytuj stronę | url = https://ebird.org/species/bargol/ | tytuł = Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy | praca = eBird | opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | język = en}}
 {{Kontrola autorytatywna}}