Praski zamach stanu 1948: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Goldsztajn (dyskusja | edycje) Removing photo per renaming at Commons - picture is of 1946 Constituent Assembly, not 1948 resignation of ministers - source: https://archive.org/details/gov.archives.arc.1538222 9 minute 10 second mark |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
|strona2 = [[Plik:Coat of arms of the Czech and Slovak Federal Republic.svg|20px]] '''[[Premierzy Czechosłowacji|Premier Czechosłowacji]]''' |
|strona2 = [[Plik:Coat of arms of the Czech and Slovak Federal Republic.svg|20px]] '''[[Premierzy Czechosłowacji|Premier Czechosłowacji]]''' |
||
---- |
---- |
||
[[Plik:Emblem of the Communist Party of Czechoslovakia.svg|20px]] [[Komunistyczna Partia Czechosłowacji]]<br />[[Plik:Czechoslovak Social Democracy.png|20px]] [[Czeska Partia Socjaldemokratyczna]]<br />(frakcje prokomunistyczne)<br />'''Wsparcie:'''<br />{{państwo|SUN}} |
[[Plik:Emblem of the Communist Party of Czechoslovakia.svg|20px]] [[Komunistyczna Partia Czechosłowacji]]<br />[[Plik:Czechoslovak Social Democracy.png|20px]] [[Czeska Partia Socjaldemokratyczna]]<br />(frakcje prokomunistyczne)<br />'''Wsparcie:'''<br />{{państwo|SUN|1924}} |
||
|dowódca1 = [[Edvard Beneš]] [[Plik:White flag icon.svg|12px|link=]]<br />[[Petr Zenkl]]<br />[[Jan Šrámek]]<br />[[Jozef Lettrich]]<br />[[Bohumil Laušman]] [[Plik:White flag icon.svg|12px|link=]] |
|dowódca1 = [[Edvard Beneš]] [[Plik:White flag icon.svg|12px|link=]]<br />[[Petr Zenkl]]<br />[[Jan Šrámek]]<br />[[Jozef Lettrich]]<br />[[Bohumil Laušman]] [[Plik:White flag icon.svg|12px|link=]] |
||
|dowódca2 = [[Klement Gottwald]]<br />[[Rudolf Slánský]]<br />[[Zdeněk Fierlinger]] |
|dowódca2 = [[Klement Gottwald]]<br />[[Rudolf Slánský]]<br />[[Zdeněk Fierlinger]] |
||
Wersja z 08:02, 13 mar 2021
| zimna wojna | |||
| |||
| Czas |
21–25 lutego 1948 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
dążenia czechosłowackich komunistów popieranych przez ZSRR do zdobycia pełni władzy w kraju | ||
| Wynik |
przejęcie władzy w Czechosłowacji przez komunistów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Praski zamach stanu 1948 (cz. Únor 1948) – faktyczne przejęcie całości władzy w Czechosłowacji przez Komunistyczną Partię Czechosłowacji (KSČ), z poparciem ZSRR, dokonane w dniach 20–25 lutego 1948 roku w Pradze. Przy zachowaniu fasady demokracji parlamentarnej i pozorów systemu wielopartyjnego wprowadzona została dyktatura partii komunistycznej, kierowanej przez Klementa Gottwalda. Dotychczasowe partie niekomunistyczne zostały przekształcone w niesamodzielne ugrupowania satelickie KSČ, a ich kierownictwa przejęte przez osoby podporządkowane Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania przeciwników partii komunistycznej przez podporządkowaną KSČ Státní bezpečnost. Bezpośrednio po przewrocie w niewyjaśnionych okolicznościach zginął minister spraw zagranicznych Jan Masaryk. Tysiące osób udało się na emigrację.
9 maja 1948 roku parlament przyjął nową konstytucję, określającą nowo powstałą Republikę Czechosłowacką jako demokrację ludową, 30 maja odbyły się wybory parlamentarne, w których dopuszczono głosowanie wyłącznie na jedną listę Frontu Narodowego Czechów i Słowaków (KSČ, partie i organizacje satelitarne). 7 czerwca 1948 roku prezydent Republiki Edvard Beneš podał się do dymisji, 14 czerwca 1948 roku stanowisko prezydenta objął Klement Gottwald.
Szok wywołany na Zachodzie przejęciem władzy w Czechosłowacji przez komunistów przyspieszył konsolidację bloku zachodniego w sytuacji rozwijającej się zimnej wojny. Konsekwencją było energiczne wdrażanie Planu Marshalla, skuteczne przeciwdziałanie próbom dojścia do władzy partii komunistycznych we Francji i Włoszech, konsolidacja zachodnich stref okupacyjnych Niemiec w Trizonię, a następnie powołanie Republiki Federalnej Niemiec, wreszcie budowa zachodniego systemu bezpieczeństwa zbiorowego poprzez utworzenie NATO.
System polityczny władzy partii komunistycznej w Czechosłowacji ukształtowany w lutym 1948 roku przetrwał z modyfikacjami do swego upadku w 1989 roku, w czasie Jesieni Ludów.
Bibliografia
- François Fejtö: Praski zamach stanu 1948, wyd. II Warszawa 1990, Wydawnictwo Krąg.
- Henry Kissinger: Dyplomacja, Warszawa 1995, ISBN 83-85840-75-3.
- Praski zamach stanu na portalu totalita.cz (cz.)
- Norbert Wójtowicz, Nástup komunistickej diktatúry v Československu z pohľadu Poľska (Przewrót komunistyczny w Czechosłowacji widziany z polskiej perspektywy), [w:] Február 1948 a Slovensko. Zborník z vedeckej konferencie Bratislava 14. – 15. február 2008, red. Ondrej Podolec, Bratislawa: ÚSTAV PAMÄTI NÁRODA, 2008, s. 63-83 (cz.).