Matylda Walter: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
Nie podano opisu zmian |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
|podpis = |
|podpis = |
||
|data urodzenia = 1891 |
|data urodzenia = (?) 1891 |
||
|miejsce urodzenia = |
|miejsce urodzenia = Lwów |
||
|data śmierci = listopad 1973 |
|data śmierci = listopad 1973 |
||
|miejsce śmierci = |
|miejsce śmierci = Warszawa |
||
|zawód = ekonomistka, dietetyczka, działaczka społeczna, antropozofka |
|zawód = ekonomistka, dietetyczka, działaczka społeczna, antropozofka |
||
|odznaczenia = [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata]] |
|odznaczenia = [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata]] |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
}} |
}} |
||
'''Matylda (Mada) Walter''' (ur. w [[1891]] roku |
'''Matylda (Mada) Walter''' (ur. w [[1891]] roku we Lwowie, zm. [[1978|1973]] r. w Warszawie) - polska przedsiębiorczyni, działaczka społeczna na rzecz [[Żydzi|Żydów]] w okupowanej [[Generalne Gubernatorstwo|Polsce]]<ref>{{Cytuj |autor = Tadeusz Epsztein |tytuł = Inwentarz Archiwum Wydziału Opieki Społecznej Centralnego Komitetu Żydów w Polsce 1944-1950 |data = 1998, 2011 |opis = Sygn. 303/VIII |url = https://www.jhi.pl/uploads/inventory/file/115/Wydzia__Opieki_Spo_ecznej_303_VIII.pdf}}</ref>, [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata|Sprawiedliwa wśród Narodów Świata]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Lista Yad Vashem {{!}} Polscy Sprawiedliwi |data dostępu = 2020-05-18 |opublikowany = sprawiedliwi.org.pl |url = https://sprawiedliwi.org.pl/pl/o-sprawiedliwych/instytut-yad-vashem/lista-yad-vashem/W?page=1}}</ref>. |
||
== Wykształcenie i praca zawodowa == |
== Wykształcenie i praca zawodowa == |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
== Rodzina == |
== Rodzina == |
||
Ojciec Matyldy Walter był przyrodnikiem. Założył on m.in. Muzeum Przyrodniczo-Etnograficzne we [[Lwów|Lwowie]], a jej matka prowadziła zakład dietetyczny w [[Rymanów|Rymanowie]].Ojciec zaszczepił w Madzie pasję do nauk przyrodniczych(w szczególności [[Balneologia|balneologii]]). Z kolei matka nauczyła ją prowadzić |
Ojciec Matyldy Walter był przyrodnikiem. Założył on m.in. Muzeum Przyrodniczo-Etnograficzne we [[Lwów|Lwowie]], a jej matka prowadziła zakład dietetyczny w [[Rymanów|Rymanowie]].Ojciec zaszczepił w Madzie pasję do nauk przyrodniczych(w szczególności [[Balneologia|balneologii]]). Z kolei matka nauczyła ją prowadzić biznesy. |
||
Mada Walter była żoną i matką. |
Mada Walter była żoną i matką. Poślubiła Edmunda Waltera, z którym miała potem pięcioro dzieci-Leę, Dalilę, Zoję, Sarę i Ryszarda. |
||
== Salon Piękności == |
== Salon Piękności == |
||
Mada Walter otworzyła salon piękności przy ul. Marszałkowskiej w [[Warszawa|Warszawie]] na początku 1942 roku. Miało to związek z przewidywaną już wówczas akcją likwidacji [[Getto warszawskie|getta]]. Z pozoru był to zwykły zakład kosmetyczny, do którego mógł wejść każdy, kto chciał. Dodatkowo Mada Walter pomagała w głównej mierze żydowskim dziewczynom (ale |
Mada Walter otworzyła salon piękności przy ul. Marszałkowskiej w [[Warszawa|Warszawie]] na początku 1942 roku. Miało to związek z przewidywaną już wówczas akcją likwidacji [[Getto warszawskie|getta]]. Z pozoru był to zwykły zakład kosmetyczny, do którego mógł wejść każdy, kto chciał. Dodatkowo Mada Walter pomagała w głównej mierze żydowskim dziewczynom (ale zdarzało się, że również mężczyznom). Za pomocą makijażu zmieniała rysy ich twarzy, tak żeby nie były one podobne do tych charakterystycznych - żydowskich. Zalecała również, by kobiety zawsze czesały włosy do tyłu, odsłaniając czoło, gdyż to dodawało im aryjskości<ref>{{Cytuj |tytuł = Instytut Piękności - tu ratowano skazane na zagładę Żydówki |data dostępu = 2020-05-17 |opublikowany = wpolityce.pl |url = https://wpolityce.pl/spoleczenstwo/443277-instytut-pieknosci-tu-ratowano-skazane-na-zaglade-zydowki}}</ref>. Mówiła jak się ubierać, malować, a nawet jakich gestów unikać, by nie zwracać na siebie uwagi. Uczyła, jak iść z wyprostowanymi plecami i patrzeć Niemcom prosto w twarz, a swoje nauki argumentowała tym, że to strach w oczach najczęściej zdradzał uciekinierów z getta. Prowadziła też kursy gotowania potraw wielkanocnych, pieczenia wieprzowiny czy przyrządzania smalcu, ponieważ uważała, że najdrobniejsze rzeczy i wiedza może uratować życie<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Makijażem tuszowała semickie rysy, uratowała kilkudziesięciu Żydów |data = 2020-03-24 |data dostępu = 2020-05-17 |opublikowany = OnetKobieta |url = https://kobieta.onet.pl/makijazem-tuszowala-semickie-rysy-uratowala-kilkudziesieciu-zydow/l2wlelt |język = pl}}</ref>. |
||
Mada Walter uczyła również kobiety zasad wiary katolickiej, na co składał się nauka modlitw oraz to, jak zachowywać się podczas mszy i uroczystości kościelnych takich jak ślub czy pogrzeb. Wykładała Biblię i przekazywała najważniejsze nauki [[Jezus Chrystus|Chrystusa]]. Wychodziła z założenia, że lepiej nauczyć więcej niż mniej, gdyż to idealny kamuflaż. |
Mada Walter uczyła również kobiety zasad wiary katolickiej, na co składał się nauka modlitw oraz to, jak zachowywać się podczas mszy i uroczystości kościelnych takich jak ślub czy pogrzeb. Wykładała Biblię i przekazywała najważniejsze nauki [[Jezus Chrystus|Chrystusa]]. Wychodziła z założenia, że lepiej nauczyć więcej niż mniej, gdyż to idealny kamuflaż. |
||
Wersja z 11:19, 24 maj 2020
| Data i miejsce urodzenia |
(?) 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
listopad 1973 |
| Zawód, zajęcie |
ekonomistka, dietetyczka, działaczka społeczna, antropozofka |
| Odznaczenia | |
| Sprawiedliwy wśród Narodów Świata | |
Matylda (Mada) Walter (ur. w 1891 roku we Lwowie, zm. 1973 r. w Warszawie) - polska przedsiębiorczyni, działaczka społeczna na rzecz Żydów w okupowanej Polsce[1], Sprawiedliwa wśród Narodów Świata[2].
Wykształcenie i praca zawodowa
Ukończyła medycynę w Zurychu. Następnie studiowała na innych uniwersytetach w całej Europie. Po powrocie do Polski zaczęła wykładać w Szkole Pielęgniarstwa Polskiego Czerwonego Krzyża. W międzyczasie pisała prace naukowe i zachęcała do prowadzenia zdrowego stylu życia. W przededniu drugiej wojny światowej założyła w Warszawie na Nowym Świecie centrum kosmetyczne. Otwarcie miało nastąpić 1 września 1939 roku[3].
Rodzina
Ojciec Matyldy Walter był przyrodnikiem. Założył on m.in. Muzeum Przyrodniczo-Etnograficzne we Lwowie, a jej matka prowadziła zakład dietetyczny w Rymanowie.Ojciec zaszczepił w Madzie pasję do nauk przyrodniczych(w szczególności balneologii). Z kolei matka nauczyła ją prowadzić biznesy.
Mada Walter była żoną i matką. Poślubiła Edmunda Waltera, z którym miała potem pięcioro dzieci-Leę, Dalilę, Zoję, Sarę i Ryszarda.
Salon Piękności
Mada Walter otworzyła salon piękności przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie na początku 1942 roku. Miało to związek z przewidywaną już wówczas akcją likwidacji getta. Z pozoru był to zwykły zakład kosmetyczny, do którego mógł wejść każdy, kto chciał. Dodatkowo Mada Walter pomagała w głównej mierze żydowskim dziewczynom (ale zdarzało się, że również mężczyznom). Za pomocą makijażu zmieniała rysy ich twarzy, tak żeby nie były one podobne do tych charakterystycznych - żydowskich. Zalecała również, by kobiety zawsze czesały włosy do tyłu, odsłaniając czoło, gdyż to dodawało im aryjskości[4]. Mówiła jak się ubierać, malować, a nawet jakich gestów unikać, by nie zwracać na siebie uwagi. Uczyła, jak iść z wyprostowanymi plecami i patrzeć Niemcom prosto w twarz, a swoje nauki argumentowała tym, że to strach w oczach najczęściej zdradzał uciekinierów z getta. Prowadziła też kursy gotowania potraw wielkanocnych, pieczenia wieprzowiny czy przyrządzania smalcu, ponieważ uważała, że najdrobniejsze rzeczy i wiedza może uratować życie[5].
Mada Walter uczyła również kobiety zasad wiary katolickiej, na co składał się nauka modlitw oraz to, jak zachowywać się podczas mszy i uroczystości kościelnych takich jak ślub czy pogrzeb. Wykładała Biblię i przekazywała najważniejsze nauki Chrystusa. Wychodziła z założenia, że lepiej nauczyć więcej niż mniej, gdyż to idealny kamuflaż.
Przy pomocy chrześcijańskich chirurgów organizowała zabiegi przywracania napletków mężczyznom oraz operacje zmniejszania nosów[5].
Perfekcyjnie opanowała język niemiecki. Nie potrafiła jednak odwrócić wzroku od ludzkiego cierpienia. W swoim pamiętniku przyznała, iż nie mogła zrozumieć, dlaczego ktoś jej dziękował i podziwiał to, co robiła. Mówiła, że cierpienie innych ludzi traktuje jak własne. Każdego dnia ryzykowała wszystko, by ocalać tych, których skazano na zagładę. Swoje czyny skomentowała takimi słowami: „Przypisywanie mi bohaterstwa z tytułu nieustannego narażania życia jest niestety mylnym sądem. Po prostu działałam podświadomie, niejako egoistycznie, odczuwając cierpienie innych jako swoje własne”[3].
Upamiętnienie
W Jerozolimie na Wzgórzu Pamięci znajduje się Aleja Sprawiedliwych, gdzie zasadzane są młode drzewa. Każde z nich opatrzone jest tabliczką z nazwiskiem osoby, która w czasach Holocaustu ratowała niewinnych. Jest wśród nich Mada Walter.
W 2019 roku Maria Paszyńska opublikowała "Instytut Piękności", książkę poświęconą Madzie Walter[3].
Przypisy
- ↑ Tadeusz Epsztein, Inwentarz Archiwum Wydziału Opieki Społecznej Centralnego Komitetu Żydów w Polsce 1944-1950 [online], Sygn. 303/VIII, 1998.
- ↑ Lista Yad Vashem | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2020-05-18].
- ↑ a b c Maria Paszyńska, Instytut Piękności, Pascal, 2019.
- ↑ Instytut Piękności - tu ratowano skazane na zagładę Żydówki [online], wpolityce.pl [dostęp 2020-05-17].
- ↑ a b Makijażem tuszowała semickie rysy, uratowała kilkudziesięciu Żydów [online], OnetKobieta, 24 marca 2020 [dostęp 2020-05-17] (pol.).