Praski zamach stanu 1948: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m lit. |
m WP:CHECK - eliminacja błędu #22 (spacja w kategorii); zmiany kosmetyczne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Demise ministru.jpg|260px|thumb|20 lutego 1948. Dwunastu niekomunistycznych ministrów rządu Czechosłowacji podaje się do dymisji.]] |
[[Plik:Demise ministru.jpg|260px|thumb|20 lutego 1948. Dwunastu niekomunistycznych ministrów rządu Czechosłowacji podaje się do dymisji.]] |
||
[[Plik:Staroměstská radnice, únor 48.jpg|260px|thumb|Manifestacja komunistyczna w centrum Pragi w czasie przewrotu]] |
[[Plik:Staroměstská radnice, únor 48.jpg|260px|thumb|Manifestacja komunistyczna w centrum Pragi w czasie przewrotu]] |
||
'''Praski zamach stanu 1948''' – |
'''Praski zamach stanu 1948''' – faktyczne przejęcie całości władzy w [[Trzecia Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]] przez [[Komunistyczna Partia Czechosłowacji|Komunistyczną Partię Czechosłowacji]], z poparciem [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], dokonane w dniach 20-25 lutego 1948 w [[Praga|Pradze]]. Przy zachowaniu fasady demokracji parlamentarnej i pozorów systemu wielopartyjnego wprowadzona została [[dyktatura]] partii komunistycznej, kierowanej przez [[Klement Gottwald|Klementa Gottwalda]], dotychczasowe partie niekomunistyczne zostały przekształcone w niesamodzielne ugrupowania satelitarne KPCz, a ich kierownictwa przejęte przez osoby podporządkowane Komunistycznej Partii Czechosłowacji. |
||
Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania |
Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania przeciwników partii komunistycznej przez podporządkowaną KPCz policję. Bezpośrednio po przewrocie w niewyjaśnionych okolicznościach zginął minister spraw zagranicznych [[Jan Masaryk]]. Tysiące osób udało się na emigrację. |
||
9 maja 1948 parlament przyjął nową konstytucję określającą Czechosłowację |
9 maja 1948 parlament przyjął nową konstytucję określającą Czechosłowację jako [[demokracja ludowa|demokrację ludową]], 30 maja odbyły się wybory parlamentarne, w których dopuszczono głosowanie wyłącznie na jedną listę Frontu Narodowego (KPCz, partie i organizacje satelitarne). 7 czerwca 1948 prezydent Republiki [[Edward Benesz]] podał się do dymisji, 14 czerwca 1948 stanowisko prezydenta objął [[Klement Gottwald]]. |
||
Szok wywołany na |
Szok wywołany na Zachodzie przejęciem władzy w Czechosłowacji przez komunistów przyspieszył konsolidację bloku zachodniego w sytuacji rozwijającej się [[Zimna wojna|zimnej wojny]]. Konsekwencją było energiczne wdrażanie [[Plan Marshalla|Planu Marshalla]], skuteczne przeciwdziałanie próbom dojścia do władzy partii komunistycznych we Francji i Włoszech, konsolidacja zachodnich [[Okupacja aliancka Niemiec i Austrii|stref okupacyjnych Niemiec]] w [[Trizonia|Trizonię]], a następnie powołanie [[Niemcy Zachodnie|Republiki Federalnej Niemiec]], wreszcie budowa zachodniego systemu bezpieczeństwa zbiorowego poprzez utworzenie [[NATO]]. |
||
System polityczny władzy partii komunistycznej w Czechosłowacji |
System polityczny władzy partii komunistycznej w Czechosłowacji w lutym 1948 przetrwał z modyfikacjami do [[Aksamitna rewolucja|swego upadku]] w 1989, w czasie [[Jesień Ludów|Jesieni Ludów]]. |
||
==Bibliografia, literatura, linki== |
== Bibliografia, literatura, linki == |
||
* [[François Fejtö]], ''Praski zamach stanu 1948'', wyd. II Warszawa 1990, wyd. ''[[Krąg (wydawnictwo)|Krąg]]'' |
* [[François Fejtö]], ''Praski zamach stanu 1948'', wyd. II Warszawa 1990, wyd. ''[[Krąg (wydawnictwo)|Krąg]]'' |
||
* [[Henry Kissinger]], ''Dyplomacja'', Warszawa 1995, ISBN |
* [[Henry Kissinger]], ''Dyplomacja'', Warszawa 1995, ISBN 83-85840-75-3 |
||
* [http://www.totalita.cz/1948/1948.php Praski zamach stanu na portalu ''totalita.cz''] ([[język czeski]]) |
* [http://www.totalita.cz/1948/1948.php Praski zamach stanu na portalu ''totalita.cz''] ([[język czeski]]) |
||
{{Zimna wojna}} |
{{Zimna wojna}} |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Wydarzenia 1948]] |
||
[[Kategoria:Zimna wojna]] |
[[Kategoria:Zimna wojna]] |
||
[[Kategoria:Czechosłowacja]] |
[[Kategoria:Czechosłowacja]] |
||
[[Kategoria:Zamachy stanu]] |
[[Kategoria:Zamachy stanu]] |
||
[[en:1948 Czechoslovak coup d'état]] |
[[en:1948 Czechoslovak coup d'état]] |
||
Wersja z 19:45, 15 lis 2014
Praski zamach stanu 1948 – faktyczne przejęcie całości władzy w Czechosłowacji przez Komunistyczną Partię Czechosłowacji, z poparciem ZSRR, dokonane w dniach 20-25 lutego 1948 w Pradze. Przy zachowaniu fasady demokracji parlamentarnej i pozorów systemu wielopartyjnego wprowadzona została dyktatura partii komunistycznej, kierowanej przez Klementa Gottwalda, dotychczasowe partie niekomunistyczne zostały przekształcone w niesamodzielne ugrupowania satelitarne KPCz, a ich kierownictwa przejęte przez osoby podporządkowane Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania przeciwników partii komunistycznej przez podporządkowaną KPCz policję. Bezpośrednio po przewrocie w niewyjaśnionych okolicznościach zginął minister spraw zagranicznych Jan Masaryk. Tysiące osób udało się na emigrację.
9 maja 1948 parlament przyjął nową konstytucję określającą Czechosłowację jako demokrację ludową, 30 maja odbyły się wybory parlamentarne, w których dopuszczono głosowanie wyłącznie na jedną listę Frontu Narodowego (KPCz, partie i organizacje satelitarne). 7 czerwca 1948 prezydent Republiki Edward Benesz podał się do dymisji, 14 czerwca 1948 stanowisko prezydenta objął Klement Gottwald.
Szok wywołany na Zachodzie przejęciem władzy w Czechosłowacji przez komunistów przyspieszył konsolidację bloku zachodniego w sytuacji rozwijającej się zimnej wojny. Konsekwencją było energiczne wdrażanie Planu Marshalla, skuteczne przeciwdziałanie próbom dojścia do władzy partii komunistycznych we Francji i Włoszech, konsolidacja zachodnich stref okupacyjnych Niemiec w Trizonię, a następnie powołanie Republiki Federalnej Niemiec, wreszcie budowa zachodniego systemu bezpieczeństwa zbiorowego poprzez utworzenie NATO.
System polityczny władzy partii komunistycznej w Czechosłowacji w lutym 1948 przetrwał z modyfikacjami do swego upadku w 1989, w czasie Jesieni Ludów.
Bibliografia, literatura, linki
- François Fejtö, Praski zamach stanu 1948, wyd. II Warszawa 1990, wyd. Krąg
- Henry Kissinger, Dyplomacja, Warszawa 1995, ISBN 83-85840-75-3
- Praski zamach stanu na portalu totalita.cz (język czeski)