Portal:Lwów

Lwów

w Polskiej Wikipedii

Panorama XVIII w. Lwowa

Lwów - jedno z najpiękniejszych miast, o ciekawej historii, niebanalnej i różnorodnej architekturze, wspaniałych mieszkańcach. Obecnie jest to miasto na Ukrainie, ale szczególnie bliskie Polakom, gdyż przez szereg stuleci związane było ściśle z historią Polski.

więcej...

Historia  

Lwów

Najważniejsze wydarzenia z historii Lwowa:

• przed 981 i 1018 – przyłączenie Grodów Czerwieńskich (terenów na których powstał później Lwów) przez Mieszka I i Bolesława I Chrobrego do Polski;
• 1256 – założenie grodu przez księcia halicko-włodzimierskiego Daniela, który nazwał go tak na cześć swojego syna Lwa;
• 1339 – po bezpotomnej śmierci ostatniego władcy Bolesława Trojdenowicza z dynastii Piastów mazowieckich Lwów został odziedziczony przez jego wuja Kazimierza III Wielkiego;
• 1356 – Kazimierz Wielki nadał prawa miejskie (prawo magdeburskie), szerokie uprawnienia samorządowe, a także 70 łanów gruntu;
• 1370 – po śmierci Kazimierza Wielkiego król Ludwik Węgierski mianował namiestnikiem oddzielonej od korony polskiej Rusi Halickiej księcia Władysława Opolczyka;

Herb województwa ruskiego

• 1387 – Jadwiga Andegaweńska przywróciła zwierzchnictwo Polski nad Rusią Halicką;
• 1389–1434 – na mocy przywileju Władysława II Jagiełły powstało nowe województwo ruskie, obejmujące pięć ziem – chełmską, sanocką, przemyską, halicką i lwowską, ta ostatnia z powiatem żydaczowskim. Stolicą województwa został Lwów;
• 1414 – przeniesienie siedziby metropolity łacińskiego z Halicza do Lwowa. Pierwszym arcybiskupem lwowskim został Jan Rzeszowski;
• 1444 – król Władysław III Warneńczyk nadał miastu prawo składu, podstawę potęgi gospodarczej Lwowa;
• czerwiec 1527 – wielki pożar, który strawił prawie wszystkie zabudowania w obrębie murów obronnych. Bogate miasto podniosło się z popiołów już w szacie renesansowej;
• 1648 – pod murami stanęły nieprzebrane rzesze czerni kozackiej i Tatarzy. Padł Wysoki Zamek, zdobyty przez Maksyma Krzywonosa. Samo miasto jednak obroniło się, płacąc olbrzymi okup Chmielnickiemu;

Śluby lwowskie Jana Kazimierza, fragment obrazu Jana Matejki

• 1 kwietnia 1656 – śluby lwowskie Jana Kazimierza;
• 1658 – wielkie zasługi miasta dla Rzeczypospolitej uhonorowane zostały nobilitacją Lwowa, którego obywatele mogli od tej pory posiadać i dziedziczyć dobra ziemskie, wysyłać posłów, tak jak Kraków i Wilno, na sejmy walne i elekcje;
• 1661 – król Jan Kazimierz podniósł do godności Akademii lwowskie kolegium jezuickie;
• 24 sierpnia 1675 – bitwa pod Lwowem. Jan III Sobieski pokonał Tatarów;
• 1704 – oblężenie, zajęcie i splądrowanie miasta przez Szwedów;
• 1772 – w sierpniu 1772 stanęła w Sankt Petersburgu konwencja rozbiorowa. Lwów przeszedł pod panowanie Habsburgów. We wrześniu oddziały austriackie dowodzone przez feldmarszałka Esterhazego zajęły Lwów, który ogłoszono stolicą tzw. Królestwa Galicji i Lodomerii;
• listopad 1848 – wydarzenia rewolucyjne we Lwowie. Zbombardowanie centrum miasta przez wojska austriackie;

Order Virtuti Militari

• 1867 – autonomia Galicji, szerokie uprawnienia samorządowe, stopniowa i coraz szersza polonizacja administracji, szkolnictwa, kultury;
• 1 listopada – 22 listopada 1918 – obrona Lwowa przez „Orlęta Lwowskie” po opanowaniu go przez Ukraińców;
• 1920 – Bitwa o Lwów podczas wojny polsko-bolszewickiej (m.in. bitwa pod Zadwórzem);
• 22 listopada 1920 – odznaczenie miasta Orderem Virtuti Militari przez naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego;
• od 23 września 1939 do 29 czerwca 1941 – na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow pod okupacją radziecką, włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej;
• 24–26 czerwca 1941 – krwawa masakra w lwowskich więzieniach dokonana przez wycofujących się ze Lwowa sowietów. Funkcjonariusze NKWD w okrutny sposób zamordowali ok. 7000 polskich i ukraińskich więźniów politycznych;
• 29 czerwca 1941 – zajęcie Lwowa przez wojska niemieckie. Okupacja hitlerowska trwała do 23 lipca 1944. Już w pierwszych jej dniach aresztowano i rozstrzelano grupę 25 wybitnych profesorów uczelni Lwowa i członków ich rodzin na Wzgórzach Wuleckich;
• 23–27 lipca 1944 – Akcja „Burza” we Lwowie;
• 1945–15 czerwca 1946 – „repatriacja lwowska”, którą można uznać za wypędzenie ludności polskiej zza Buga i Sanu do Polski, głównie na Ziemie Odzyskane;
• 1989 – początek odbudowy Cmentarza Obrońców Lwowa;
• 1991 – rozpad ZSRR, Lwów wszedł w skład niepodległej Ukrainy;
• 1998 – wpisanie Starego Śródmieścia i Wzgórza św. Jura na Listę Obiektów Światowego dziedzictwa Kultury UNESCO;
• 2001 — podczas podróży apostolskiej na Ukrainę papież Jan Paweł II odwiedził Lwów.

Zabytki  

Stare Miasto, widok z wieży ratuszowej

Lwów jest jednym z najbogatszych w zabytki miast świata. W 1998 r. lwowskie Stare Miasto zostało zapisane na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Najważniejsze zabytki:

• Katedra Łacińska z kaplicami: Kampianów i Boimów

  

  Kaplica Boimów

• Sobór św. Jura
• Katedra ormiańska i dzielnica ormiańska
• zespół Cerkwi Wołoskiej i ulica Ruska
• Kościół Dominikanów
• Kościół i klasztor Bernardynów
• Kościół Jezuitów
• Rynek:
  • kamienica Królewska
  • Czarna Kamienica

    

    Czarna Kamienica

  • Kamienica Arcybiskupia
  • Kamienica Bandinellich
  • Ratusz
• Kopiec Unii Lubelskiej
• Teatr Miejski
• Dworzec Główny
• Uniwersytet Lwowski
• Politechnika Lwowska
• Cmentarz Łyczakowski z Cmentarzem Orląt
• Cerkiew Przemienienia Pańskiego

Wydarzenia  

Aktualności  

• 9 grudnia z powodu epidemii grypy we lwowskich szkołach odwołano zajęcia
• 3 grudnia w polskiej kawiarni "Premiera Lwowska" odbyło się uroczyste zakończenie sezonu 2009/2010 "LKS Pogoń Lwów"
• Na Ukrainie odbyły się wybory samorządowe (31 października 2010)

Wyróżniony artykuł  

Jan Czekanowski (ur. 6 października 1882 w Głuchowie, zm. 20 lipca 1965 w Szczecinie) – polski antropolog, etnograf, statystyk i językoznawca.

Uczęszczał do szkoły W. Górskiego w Warszawie a następnie przeniósł się do Libawy na Łotwie. W 1901 ukończył tam szkołę średnią. W 1902 zapisał się na uniwersytet w Zurychu. Studiował antropologię, anatomię, etnografię i matematykę. Był uczniem Rudolfa Martina, słynnego szwajcarskiego antropologa i autora klasycznego podręcznika Lehrbuch der Anthropologie, którego standardy do dziś są stosowane w antropologii.

W 1913 został kierownikiem Zakładu Antropologicznego na Uniwersytecie we Lwowie, gdzie stworzył lwowską szkołę antropologiczną oraz był rektorem w latach 1934–1936. Wprowadził nowatorską zasadę statystyki matematycznej. Mieszkał i pracował we Lwowie w latach 1913–1945.

Po II wojnie światowej osiadł w Poznaniu, gdzie kierował Katedrą Antropologii UAM. Przeprowadził badania dynamiki rozwoju ludności w okresie 1937–1946 i strat ludnościowych Polski. Był zwolennikiem kierunku statystycznego w badaniach antropologicznych.

Wyróżniona grafika  

Katedra Łacińska, widok z wieży ratuszowej.

Ludzie  

• Teodor Axentowicz
• prof. Stefan Banach
• prof. Kazimierz Bartel

  

  Kazimierz Bartel

• gen. Józef Bem
• Jerzy Bitschan
• Wojciech Bogusławski
• gen. Tadeusz Komorowski
• Jan Czekanowski
• Wojciech hr. Dzieduszycki
• Irena Dziedzic
• Krystyna Feldman

  

  Krystyna Feldman

• Kazimierz Górski
• Artur Grottger
• Marian Hemar
• Zbigniew Herbert
• Jerzy Janicki
• Juliusz Kossak
• Jacek Kuroń
• Stanisław Lem

  

  Stanisław Lem

• Włada Majewska
• Kornel Makuszyński
• Kazimierz Michałowski
• prof. Ignacy Mościcki
• Konstanty Julian Ordon
• Józef Maksymilian Ossoliński
• Jan Parandowski
• Stanisława Ryster
• prof. Władysław Sadłowski
• Piotr Skarga
• Władysław Sieprawski
• Franciszek Tepa
• Stanisław Ulam
• Szymon Wiesenthal
• Andrzej Żuławski

Nauka  

• Szkoła lwowsko-warszawska
• Lwowska szkoła matematyczna

  

  Zbiorowa fotografia matematyków polskich, Lwów 1930

• Lwowska szkoła antropologiczna
• Lwowska szkoła historyczna
• Towarzystwo Naukowe we Lwowie
• Ignacy Łukasiewicz - wynalazca lampy naftowej

Sztuka  

• Galerie:
  • Lwowska Galeria Sztuki

• Teatry:

  

  Teatr miejski we Lwowie na pocztówce z 1905 roku

  • Opera Lwowska
  • Polski Teatr Ludowy we Lwowie
  • Teatr Skarbkowski

• Muzea:
  • Biblioteka Baworowskich

    

    Arsenał Sieniawskich - siedziba Biblioteki Baworowskich

  • Muzeum Przyrodnicze im. Dzieduszyckich
  • Muzeum Książąt Lubomirskich
  • Muzeum Pawlikowskich

więcej...

Literatura  

• Miejsca:
  • Biblioteka Dzieduszyckich
  • Zakład Narodowy im. Ossolińskich

    

    Lwowski gmach Ossolineum

• Ludzie:
  • Mikołaj Biernacki
  • Aleksander Fredro
  • Seweryn Goszczyński

    

    Grób Seweryna Goszczyńskiego na Cmentarzu Łyczakowskim

  • Jan Kasprowicz
  • Maria Konopnicka
  • Beata Obertyńska
  • Leopold Staff
  • Witold Szolginia
  • Maryla Wolska
  • Jan Zahradnik
  • Gabriela Zapolska

Sport  

Drużyna Pogoni przed meczem z Lechią, rok 1910.

• Polskie kluby przedwojenne:
  • Pogoń Lwów – założony w 1904 roku, czterokrotny mistrz Polski w piłce nożnej, reaktywowany w 2009 roku.
  • Czarni Lwów – mistrz polski w hokeju na lodzie.
  • Lechia Lwów – najstarszy polski klub sportowy, założony w 1903 roku.
  • Sparta Lwów – założony w 1910 roku, prawdopodobnie przez żołnierzy 6 pułku lotniczego, finalista pierwszego w historii Pucharu Polski w piłce nożnej.

• Reprezentanci Polski:
  • Michał Matyas – polski piłkarz, olimpijczyk i trener.
  • Wacław Kuchar – polski sportowiec, olimpijczyk. Uprawiał m.in. lekkoatletykę, piłkę nożną, narciarstwo, łyżwiarstwo szybkie i hokej na lodzie. Wielokrotny mistrz Polski i reprezentant kraju we wszystkich z wymienionych dyscyplin.
  • Ryszard Koncewicz – polski piłkarz, trener, działacz piłkarski, selekcjoner reprezentacji Polski.

Do zrobienia  

• Topografia:
  • Parki Lwowa
    • Kalecza Góra
    • Las Brzuchowiecki
    • Park Wysoki Zamek
    • Park Lewandowski
    • Park Łyczakowski
    • Wały Gubernatorskie
    • Park "Pohulanka"
    • Park Snopkowski
    • Park Skniłowski
  • Architektura
    • Dworzec Czerniowiecki
    • Dom Handlowy Zipperów
    • Pasaż Andreolli
    • Kamienica "Pod Jeleniem"
    • Kamienica Awensztokowska
    • Kamienica Alembekowska
    • Kamienica Goslarów
    • Kamienica Justglacowska
    • Kamienica Wenecka
    • Kamienica Mistrzymonowska
    • Kamienica Mistrzymonowska
  • Janowskie
  • Krakowskie
  • Halickie
  • Cetnarówka
  • Żelazna Woda
  • Sichów
  • Zofiówka

---

Wszystkie artykuły z drzewa kategorii Lwów • Brakujące artykuły

---

Nowe • Do wyeksponowania na stronie głównej • Nieprzejrzane zmiany • Niezweryfikowane martwe linki • W poczekalni DNU

---

Artykuły wymagające: uzupełnienia informacji • zintegrowania • dopracowania (weryfikacji · neutralnego ujęcia tematu · poprawy stylu)

---

Inne portale tematyczne na polskiej Wikipedii