Przejdź do zawartości

Wuzetka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→Nazwa i historia powstania: wikizacja, drobne redakcyjne, int.
drobne merytoryczne
 
(Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 10 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Inne znaczenia|ciastka|[[WZ|inne znaczenia skrótu WZ oraz nazwy „wuzetka”]]}}
{{Inne znaczenia|ciastka|[[WZ|inne znaczenia skrótu WZ oraz nazwy „wuzetka”]]}}
{{Żywność infobox
{{Żywność infobox
|nazwa = Wuzetka
| nazwa = Wuzetka
|nazwa oryginalna =
| nazwa oryginalna =
⚫
| alt grafiki =
|inne nazwy =
| inne nazwy = ciastko „W-Z”, torcik W-Z, WZ, WZK, radomianka
|grafika = Wuzetka edit.JPG
| grafika = Wuzetka1.JPG
⚫
|opis grafiki =
| opis grafiki =
|rodzaj = ciastko
| rodzaj = ciastko
|danie = deser
| danie = deser
|kuchnia =
| kuchnia =
|data wprowadzenia = przełom lat 40. i 50. XX wieku
|miejsce wprowadzenia = Polska<br />Warszawa
| data wprowadzenia = przełom lat 40. i 50. XX wieku
lub lata 30 XX. wieku
⚫
|data wycofania =
| miejsce wprowadzenia = Polska<br>Warszawa lub Radom
|autor =
⚫
| data wycofania =
⚫
|producent =
| pochodzenie =
⚫
|dystrybutor =
| autor =
⚫
|obróbka =
⚫
| producent =
⚫
|odmiany =
⚫
| dystrybutor =
|składniki =
⚫
| obróbka =
⚫
śmietana, jaja, cukier, mąka pszenna, kakao
⚫
| odmiany =
|uwagi =
⚫
| składniki = śmietana, jaja, cukier, mąka pszenna, kakao
⚫
|commons = Category:W-Z cake
| uwagi =
⚫
|wikiźródła =
| wikisłownik = Wuzetka
⚫
|wikibooks =
⚫
| commons = Category:W-Z cake
|www =
⚫
| wikiźródła =
⚫
| wikibooks =
| wikicytaty =
| www =
}}{{Wartość odżywcza
}}{{Wartość odżywcza
|pozycja = prawo
|pozycja = prawo
|kolumny = 1
|kolumny = 1
|źródło = Medycyna praktyczna{{r|Augustyn}}
|źródło = Medycyna praktyczna<ref name="Augustyn" />
|wartość energetyczna = 318,5
|wartość energetyczna = 318,5
|jednostka energii =
|jednostka energii =
Linia 36: Linia 40:
|indeks glikemiczny =
|indeks glikemiczny =
}}
}}
⚫
'''Wuzetka''', '''ciastko „W-Z”''', '''torcik W-Z''', '''WZ''', '''WZK'''<ref name="lpt" /> – rodzaj słodkiego [[ciastko|ciastka]]<ref name="Dereń" /><ref name="SjpPWN" /><ref name="lpt" /> ([[tort|torciku]]<ref name="lpt" />); wyrób cukierniczy w postaci dwóch blatów kakaowego [[ciasto biszkoptowe|biszkoptu]] przełożonych marmoladą, [[bita śmietana|bitą śmietaną]], wykończony pomadą [[czekolada|czekoladową]] i udekorowany bitą śmietaną<ref name="NowakGW" />. W praktyce w wielu lokalach gastronomicznych bitą śmietanę zastępuje się rozmaitymi kremami<ref name="Gessler" />.
[[Plik:Wuzetka1.JPG|thumb|Wuzetka]]
⚫
'''Wuzetka''' – rodzaj słodkiego [[ciastko|ciastka]]{{r|Dereń|SjpPWN}}; wyrób cukierniczy w postaci dwóch blatów kakaowego [[ciasto biszkoptowe|biszkoptu]] przełożonych marmoladą, [[bita śmietana|bitą śmietaną]], wykończony pomadą [[czekolada|czekoladową]] i udekorowany bitą śmietaną{{r|NowakGW}}. W praktyce w wielu lokalach gastronomicznych bitą śmietanę zastępuje się rozmaitymi kremami{{r|Gessler}}.


== Nazwa i historia powstania ==
== Nazwa i historia powstania ==
Nazwa deseru powstała na przełomie lat 40. i 50. XX wieku, prawdopodobnie od [[Trasa W-Z w Warszawie|warszawskiej trasy W-Z]], w pobliżu której znajdowała się jedna z cukierni{{r|MajewskiGW|komplet}}. Według innej teorii nazwa „wuzetka” pochodzi od [[skrótowiec|skrótowca]]: „WZC”, którego rozwinięcie to „wypiek z czekoladą”{{r|MajewskiGW}} albo „WZK” czyli „wypiek z kremem”{{r|komplet}}. Inna sugeruje, że nazwa deseru pochodziła od nazwy pierwszego producenta – [[Warszawskie Zakłady Ciastkarskie|Warszawskich Zakładów Ciastkarskich]] (WZC){{r|MajewskiGW}}. Według [[Jarosław Zieliński (historyk)|Jarosława Zielińskiego]], deser ten powstał w 1949 roku, jego nazwę zaś wymyślono w 1953, w jednej z kawiarni w pobliżu [[kino „Muranów”|kina „Muranów”]]{{r|komplet}}. Według [[Danuta Szmit-Zawierucha|Danuty Szmit-Zawieruchy]] ciastko zostało nazwane na cześć trasy W-Z, podobnie jak kawiarnia „W-Z”, mieszcząca się w budynku kina „Muranów”{{r|Szmit-Zawierucha}}.
Nazwa deseru powstała na przełomie lat 40. i 50. XX wieku, prawdopodobnie od [[Trasa W-Z w Warszawie|warszawskiej trasy W-Z]], w pobliżu której znajdowała się jedna z cukierni<ref name="MajewskiGW" /><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Brzostek | imię = Błażej | tytuł = Wstecz. Historia Warszawy do początku | wydawca = Muzeum Warszawy | miejsce = Warszawa | data = 2021 | strony = 236 | isbn = 978-83-959638-3-4}}</ref><ref name="lpt" />. Przypuszcza się, że ma związek z konkursem na ciastko zorganizowanym pod koniec lat 40. XX wieku przez [[Cech Rzemiosł Spożywczych]]<ref name="lpt" />.


Według innej teorii nazwa „wuzetka” pochodzi od [[skrótowiec|skrótowca]]: „WZC”, którego rozwinięcie to „wypiek z czekoladą”<ref name="MajewskiGW" /><ref name="lpt" /> albo „WZK” czyli „wypiek z kremem”<ref name="komplet" /><ref name="lpt" />. Inna sugeruje, że nazwa deseru pochodziła od nazwy pierwszego producenta – [[Warszawskie Zakłady Ciastkarskie|Warszawskich Zakładów Ciastkarskich]] (WZC)<ref name="MajewskiGW" /><ref name="lpt" />. Według [[Jarosław Zieliński (historyk)|Jarosława Zielińskiego]], deser ten powstał w 1949 roku, jego nazwę zaś wymyślono w 1953, w jednej z kawiarni w pobliżu [[kino „Muranów”|kina „Muranów”]]<ref name="komplet" />. Według [[Danuta Szmit-Zawierucha|Danuty Szmit-Zawieruchy]] ciastko zostało nazwane na cześć trasy W-Z, podobnie jak kawiarnia „W-Z”, mieszcząca się w budynku kina „Muranów”<ref name="Szmit-Zawierucha" />.
Przepis na wuzetkę nigdy nie został zastrzeżony, co miało pozytywny wpływ na spopularyzowanie ciastka, także poza Warszawą{{r|Płaczek}}.

W rejonie [[Radom]]ia, ciastko znane jest jako radomianka<ref>{{Cytuj |autor = Rafał Natorski |tytuł = Radomianka czy wuzetka? Historia słynnego ciastka |data = 2018-03-06 |opublikowany = kuchnia.wp.pl |url = https://kuchnia.wp.pl/radomianka-czy-wuzetka-historia-slynnego-ciastka-6227308530325633a |język = pl}}</ref>. {{fakt|data=2024-05|Według tamtejszego oryginalnego przedwojennego przepisu było przyrządzane z kremem na bazie zsiadłego mleka}} i podawane w restauracji Stanisława Wierzbickiego, {{fakt|data=2024-05|lokalu modnego wśród elit Warszawy wybierających się na niedzielne przejażdżki do Radomia po oddaniu do ruchu asfaltowej szosy łączącej oba miasta.}} {{fakt|data=2024-05|Po wojnie wielu radomskich cukierników przyjechało pracować do Warszawy skąd mogli przywieźć recepturę na popularną dzisiaj wuzetkę}}<ref>{{Cytuj |tytuł = MAPA-radomianka |opublikowany = muzeumdomkow |url = https://www.muzeumdomkow.pl/mapa-radomianka |język = pl}}</ref>. Radomiankę upamiętnia jeden z odlewów wykonanych w ramach szlaku [[Symbole Radomia (rzeźby)|Symbole Radomia]], umieszczony na chodniku przed radomską łaźnią przy ul. Żeromskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Stolik okolicznościowy – Symbole Radomia |opublikowany = symbole.radom.pl |url = https://symbole.radom.pl/stolik-okolicznosciowy/ |język = pl}}</ref>.

Na początku lat 50. wyłączność na produkcję wuzetek miały wspomniane wyżej Warszawskie Zakłady Ciastkarskie<ref name="lpt" />. Wtedy WZC sprzedawały to ciastko wyłącznie w kawiarniach i cukierniach firmowych sieci „Camargo”<ref name="lpt" />. Przepis na wuzetkę nigdy nie został zastrzeżony, dzięki czemu w latach 70. została spopularyzowana także poza Warszawą<ref name="Płaczek" /><ref name="lpt" />.

== W-Z jako produkt tradycyjny ==
23 maja 2023 wuzetka została wpisana na [[Lista produktów tradycyjnych|listę produktów tradycyjnych]] w [[Województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]] – pod nazwą „ciastko «W-Z» (zwane też: WZ, torcik W-Z, WZK, wuzetka)”<ref name="lpt" /><ref name="Wojtczuk2023-s2" />. Według oficjalnej specyfikacji torcik ma kształt [[prostopadłościan]]u, czasem nawet [[sześcian (geometria)|sześcianu]] o krawędzi o długości ok. 7 cm<ref name="lpt" />. Przełożony jest marmoladą i bitą śmietaną, a z wierzchu udekorowany polewą czekoladową i kleksem z bitej śmietany<ref name="lpt" />. Biszkopt ma barwę czekoladowego brązu, jest miękki, wilgotny i sprężysty, a polewa jest ciemniejsza i błyszcząca<ref name="lpt" />.


== Opis ==
== Opis ==
Bazę pod ciasto biszkoptowe stanowią [[mąka pszenna]], [[Jajko (kulinaria)|jajka]], [[cukier spożywczy|cukier]] i [[kakao]]{{r|komplet}}. Po dokładnym wymieszaniu składników ciasto jest poddawane [[pieczenie|obróbce termicznej]] w [[temperatura|temperaturze]] ok. 180 °C{{r|komplet}}. Po upieczeniu i ostygnięciu ciasto jest nasączane [[poncz]]em{{r|komplet}}. Może to być syrop z cukru, cytryny, zapachu rumowego i spirytusu{{r|NowakGW}}. Górne powierzchnie dolnego (opcjonalnie) i górnego blatu smaruje się cienko [[marmolada|marmoladą]]{{r|komplet|NowakGW}} lub [[dżem]]em, a całość przekłada się bitą śmietaną. Górny blat pokrywany jest dodatkowo pomadą czekoladową{{r|komplet}}. Po zastygnięciu pomada powinna być chrupiąca{{r|Gessler}}, będzie to więc np. [[lukier]] z czekoladą{{r|NowakGW|MajewskiGW}}. Według innej metody przygotowania wuzetki, biszkopt nasącza się czekoladą{{r|MajewskiGW}}. Na końcu wuzetkę kroi się na kwadratowe kawałki uzyskując w ten sposób ciastka, które dekoruje się „kleksami” z bitej śmietany{{r|komplet}} wyciśniętej ze [[Szpryca cukiernicza|szprycy]].
Bazę pod ciasto biszkoptowe stanowią [[mąka pszenna]], [[Jajko (kulinaria)|jajka]], [[cukier spożywczy|cukier]] i [[kakao]]<ref name="komplet" />. Po dokładnym wymieszaniu składników ciasto jest poddawane [[pieczenie|obróbce termicznej]] w [[temperatura|temperaturze]] ok. 180 °C<ref name="komplet" />. Po upieczeniu i ostygnięciu ciasto jest nasączane [[poncz]]em<ref name="komplet" />. Może to być syrop z cukru, cytryny, zapachu rumowego i spirytusu<ref name="NowakGW" />. Górne powierzchnie dolnego (opcjonalnie) i górnego blatu smaruje się cienko [[marmolada|marmoladą]]<ref name="komplet" /><ref name="NowakGW" /> lub [[dżem]]em, a całość przekłada się bitą śmietaną. Górny blat pokrywany jest dodatkowo pomadą czekoladową<ref name="komplet" />. Po zastygnięciu pomada powinna być chrupiąca<ref name="Gessler" />, będzie to więc np. [[lukier]] z czekoladą<ref name="NowakGW" /><ref name="MajewskiGW" />. Według innej metody przygotowania wuzetki, biszkopt nasącza się czekoladą<ref name="MajewskiGW" />. Na końcu wuzetkę kroi się na kwadratowe kawałki uzyskując w ten sposób ciastka, które dekoruje się „kleksami” z bitej śmietany<ref name="komplet" /> wyciśniętej ze [[Szpryca cukiernicza|szprycy]].


== W kulturze masowej ==
== W kulturze masowej ==
Ciastko było stałą pozycją w menu warszawskich kawiarni okresu [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]], co pokazano m.in. w komedii ''[[Miś (film)|Miś]]'' (1981) [[Stanisław Bareja|Stanisława Barei]]{{r|Majewski10}}. W scenie spotkania [[Ryszard Ochódzki|Ryszarda Ochódzkiego]] i jego kochanki w kawiarni obsługująca ich kelnerka oświadcza: „Kawa i wuzetka są obowiązkowe dla każdego. Bijemy się o złotą patelnię“{{r|Majewski10}}.
Ciastko było stałą pozycją w menu warszawskich kawiarni okresu [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]], co pokazano m.in. w komedii ''[[Miś (film)|Miś]]'' (1980) [[Stanisław Bareja|Stanisława Barei]]<ref name="Majewski10" /><ref name="lpt" />. W scenie spotkania [[Ryszard Ochódzki|Ryszarda Ochódzkiego]] i jego kochanki w kawiarni obsługująca ich kelnerka oświadcza: „Kawa i wuzetka są obowiązkowe dla każdego. Bijemy się o złotą patelnię“<ref name="Majewski10" />.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
{{Wikisłownik|wuzetka}}
* [[zygmuntówka (ciastko)|zygmuntówka]]
* [[zygmuntówka (ciastko)|zygmuntówka]]
* [[napoleonka]]
* [[napoleonka]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
<ref name="Augustyn">{{cytuj|autor=Paulina Augustyn|tytuł=Pierogi, naleśniki, kluski śląskie – czy chory na cukrzycę musi z nich rezygnować?|czasopismo=Medycyna Praktyczna|data=2015|data dostępu=2016-05-21|opublikowany=www.mp.pl|url=http://www.mp.pl/cukrzyca/dietaiwysilek/118265,pierogi-nalesniki-kluski-slaskie-czy-chory-na-cukrzyce-musi-z-nich-rezygnowac}}</ref>
<ref name="Augustyn">{{cytuj|autor=Paulina Augustyn|tytuł=Pierogi, naleśniki, kluski śląskie – czy chory na cukrzycę musi z nich rezygnować?|czasopismo=Medycyna Praktyczna|data=2015|data dostępu=2016-05-21|opublikowany=www.mp.pl|url=http://www.mp.pl/cukrzyca/dietaiwysilek/118265,pierogi-nalesniki-kluski-slaskie-czy-chory-na-cukrzyce-musi-z-nich-rezygnowac}}</ref>
<ref name="Dereń">{{cytuj|autor=Ewa Dereń, Tomasz Nowak, Edward Polański|tytuł=Słownik języka polskiego z frazeologizmami i przysłowiami|data=2008|data dostępu=2016-08-13|isbn=9788389725318|wydawca=Arti|s=476|url=https://books.google.com/books?id=eU5CAQAAIAAJ}}</ref>
<ref name="Dereń">{{cytuj|autor=Ewa Dereń, Tomasz Nowak, Edward Polański|tytuł=Słownik języka polskiego z frazeologizmami i przysłowiami|data=2008|data dostępu=2016-08-13|isbn=9788389725318|wydawca=Arti|s=476|url=https://books.google.com/books?id=eU5CAQAAIAAJ}}</ref>
<ref name="Gessler">{{cytuj|autor=[[Magda Gessler]]|tytuł=Smaczna Polska. Kulinarny przewodnik regionalny|data=2013-11-07|data dostępu=2016-08-13|isbn=9788324024940|wydawca=Otwarte|s=162|url=https://books.google.pl/books?id=uL5-AwAAQBAJ&pg=PT162&dq=Wuzetka&hl=pl&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Wuzetka&f=false}}</ref>
<ref name="Gessler">{{cytuj|autor=[[Magda Gessler]]|tytuł=Smaczna Polska. Kulinarny przewodnik regionalny|data=2013-11-07|data dostępu=2016-08-13|isbn=9788324024940|wydawca=Otwarte|s=162|url=https://books.google.pl/books?id=uL5-AwAAQBAJ&pg=PT162&dq=Wuzetka&hl=pl&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Wuzetka&f=false}}</ref>
<ref name="komplet">{{cytuj stronę|tytuł=''Wuzetka: królowa warszawskich kawiarni''|url=brak|archiwum=https://web.archive.org/web/20191229055726/http://www.komplet.pl/artykuly/wuzetka-krolowa-warszawskich-kawiarni///|opublikowany=Komplet Polska sp. z o.o|data=12 listopada 2013|data dostępu=2018-11-08|zarchiwizowano=2019-12-29}}</ref>
<ref name="komplet">{{cytuj stronę|tytuł=''Wuzetka: królowa warszawskich kawiarni''|url=brak|archiwum=https://web.archive.org/web/20191229055726/http://www.komplet.pl/artykuly/wuzetka-krolowa-warszawskich-kawiarni///|opublikowany=Komplet Polska sp. z o.o|data=12 listopada 2013|data dostępu=2018-11-08|zarchiwizowano=2019-12-29}}</ref>
<ref name="lpt">{{cytuj stronę | url = https://www.gov.pl/web/rolnictwo/ciastko-w-z-zwane-tez-wz-torcik-w-z-wzk-wuzetka | tytuł = ''Ciastko „W-Z” (zwane też: WZ, torcik W-Z, WZK, wuzetka)'' | praca = [[Lista produktów tradycyjnych]] (woj. mazowieckie) | opublikowany = [[Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi]] | data = 29 maja 2023 | data dostępu = 2023-12-28}}</ref>
<ref name="Majewski10">{{cytuj pismo|nazwisko=Majewski|imię=Jerzy S.|tytuł=Czterdziestka stuknęła temu Misiu|czasopismo=Gazeta Stołeczna|strony=10|data=30 kwietnia – 3 maja 2021}}</ref>
<ref name="Majewski10">{{cytuj pismo|nazwisko=Majewski|imię=Jerzy S.|tytuł=Czterdziestka stuknęła temu Misiu|czasopismo=Gazeta Stołeczna|strony=10|data=30 kwietnia – 3 maja 2021}}</ref>
<ref name="MajewskiGW">{{cytuj stronę|url=https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,6303064,Slodka_tajemnica_warszawskiego_torcika_W_Z.html|tytuł=''Słodka tajemnica warszawskiego torcika W-Z''|imię=Jerzy S.|nazwisko=Majewski|autor link=Jerzy Stanisław Majewski|data=22 lutego 2009|praca=[[Gazeta Wyborcza|warszawa.wyborcza.pl]]|opublikowany=[[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora SA]]|data dostępu=2021-05-28}}</ref>
<ref name="MajewskiGW">{{cytuj stronę|url=https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,6303064,Slodka_tajemnica_warszawskiego_torcika_W_Z.html|tytuł=''Słodka tajemnica warszawskiego torcika W-Z''|imię=Jerzy S.|nazwisko=Majewski|autor link=Jerzy Stanisław Majewski|data=22 lutego 2009|praca=[[Gazeta Wyborcza|warszawa.wyborcza.pl]]|opublikowany=[[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora SA]]|data dostępu=2021-05-28}}</ref>
<ref name="NowakGW">{{cytuj stronę|url=https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,8278003,Wuzetka___zagadkowe_arcyciastko_specjalem_Warszawy_.html|tytuł=''Wuzetka - zagadkowe arcyciastko specjałem Warszawy?''|imię=Maciej|nazwisko=Nowak|autor link=Maciej Nowak|data=22 sierpnia 2010|praca=[[Gazeta Wyborcza|warszawa.wyborcza.pl]]|opublikowany=[[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora SA]]|data dostępu=2021-05-28}}</ref>
<ref name="NowakGW">{{cytuj stronę|url=https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,95190,8278003,Wuzetka___zagadkowe_arcyciastko_specjalem_Warszawy_.html|tytuł=''Wuzetka - zagadkowe arcyciastko specjałem Warszawy?''|imię=Maciej|nazwisko=Nowak|autor link=Maciej Nowak (krytyk)|data=22 sierpnia 2010|praca=[[Gazeta Wyborcza|warszawa.wyborcza.pl]]|opublikowany=[[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora SA]]|data dostępu=2021-05-28}}</ref>
<ref name="Płaczek">{{cytuj pismo|nazwisko=Płaczek|imię=Paweł|tytuł=Wuzetka|czasopismo=Skarpa Warszawska|strony=50|data=marzec 2021}}</ref>
<ref name="Płaczek">{{cytuj pismo|nazwisko=Płaczek|imię=Paweł|tytuł=Wuzetka|czasopismo=Skarpa Warszawska|strony=50|data=marzec 2021}}</ref>
<ref name="SjpPWN">{{Sjp PWN|wuzetka|2538474|2021-05-28}}</ref>
<ref name="SjpPWN">{{Sjp PWN|wuzetka|2538474|2021-05-28}}</ref>
<ref name="Szmit-Zawierucha">{{cytuj książkę|nazwisko=Szmit-Zawierucha|imię=Danuta|autor link=Danuta Szmit-Zawierucha|tytuł=Ludzie i pejzaże Warszawy|wydawca=Wydawnictwo Veda|miejsce=Warszawa|data=2005|strony=192|isbn=83-85584-90-0}}</ref>
<ref name="Szmit-Zawierucha">{{cytuj książkę|nazwisko=Szmit-Zawierucha|imię=Danuta|autor link=Danuta Szmit-Zawierucha|tytuł=Ludzie i pejzaże Warszawy|wydawca=Wydawnictwo Veda|miejsce=Warszawa|data=2005|strony=192|isbn=83-85584-90-0}}</ref>
<ref name="Wojtczuk2023-s2">{{cytuj pismo | nazwisko = Wojtczuk | imię = Michał | tytuł = Najbardziej warszawskie ciastko | czasopismo = Gazeta Stołeczna | strony = 2 | data = 26 lipca 2023}}</ref>
}}
</references>


[[Kategoria:Ciastka]]
[[Kategoria:Ciastka]]
[[Kategoria:Kuchnia polska]]
[[Kategoria:Ciasta deserowe]]
[[Kategoria:Ciasta deserowe]]
[[Kategoria:Polskie produkty tradycyjne]]

Aktualna wersja na dzień 20:56, 7 lis 2024

Ten artykuł dotyczy ciastka. Zobacz też: inne znaczenia skrótu WZ oraz nazwy „wuzetka”.
Wuzetka
deser
Ilustracja
Inne nazwy

ciastko „W-Z”, torcik W-Z, WZ, WZK, radomianka

Rodzaj

ciastko

Data i miejsce powstania

przełom lat 40. i 50. XX wieku lub lata 30 XX. wieku
Polska
Warszawa lub Radom

Składniki

śmietana, jaja, cukier, mąka pszenna, kakao

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Wartość odżywcza
(100 g)
Wartość energetyczna 318,5 kJ (76 kcal)
Białka 8,11 g
Węglowodany 20 g
Tłuszcze 14,8 g
Dane liczbowe na podstawie: Medycyna praktyczna[1]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[2]

Wuzetka, ciastko „W-Z”, torcik W-Z, WZ, WZK[3] – rodzaj słodkiego ciastka[4][5][3] (torciku[3]); wyrób cukierniczy w postaci dwóch blatów kakaowego biszkoptu przełożonych marmoladą, bitą śmietaną, wykończony pomadą czekoladową i udekorowany bitą śmietaną[6]. W praktyce w wielu lokalach gastronomicznych bitą śmietanę zastępuje się rozmaitymi kremami[7].

Nazwa i historia powstania

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa deseru powstała na przełomie lat 40. i 50. XX wieku, prawdopodobnie od warszawskiej trasy W-Z, w pobliżu której znajdowała się jedna z cukierni[8][9][3]. Przypuszcza się, że ma związek z konkursem na ciastko zorganizowanym pod koniec lat 40. XX wieku przez Cech Rzemiosł Spożywczych[3].

Według innej teorii nazwa „wuzetka” pochodzi od skrótowca: „WZC”, którego rozwinięcie to „wypiek z czekoladą”[8][3] albo „WZK” czyli „wypiek z kremem”[10][3]. Inna sugeruje, że nazwa deseru pochodziła od nazwy pierwszego producenta – Warszawskich Zakładów Ciastkarskich (WZC)[8][3]. Według Jarosława Zielińskiego, deser ten powstał w 1949 roku, jego nazwę zaś wymyślono w 1953, w jednej z kawiarni w pobliżu kina „Muranów”[10]. Według Danuty Szmit-Zawieruchy ciastko zostało nazwane na cześć trasy W-Z, podobnie jak kawiarnia „W-Z”, mieszcząca się w budynku kina „Muranów”[11].

W rejonie Radomia, ciastko znane jest jako radomianka[12]. Według tamtejszego oryginalnego przedwojennego przepisu było przyrządzane z kremem na bazie zsiadłego mleka[potrzebny przypis] i podawane w restauracji Stanisława Wierzbickiego, lokalu modnego wśród elit Warszawy wybierających się na niedzielne przejażdżki do Radomia po oddaniu do ruchu asfaltowej szosy łączącej oba miasta.[potrzebny przypis] Po wojnie wielu radomskich cukierników przyjechało pracować do Warszawy skąd mogli przywieźć recepturę na popularną dzisiaj wuzetkę[potrzebny przypis][13]. Radomiankę upamiętnia jeden z odlewów wykonanych w ramach szlaku Symbole Radomia, umieszczony na chodniku przed radomską łaźnią przy ul. Żeromskiego[14].

Na początku lat 50. wyłączność na produkcję wuzetek miały wspomniane wyżej Warszawskie Zakłady Ciastkarskie[3]. Wtedy WZC sprzedawały to ciastko wyłącznie w kawiarniach i cukierniach firmowych sieci „Camargo”[3]. Przepis na wuzetkę nigdy nie został zastrzeżony, dzięki czemu w latach 70. została spopularyzowana także poza Warszawą[15][3].

W-Z jako produkt tradycyjny

[edytuj | edytuj kod]

23 maja 2023 wuzetka została wpisana na listę produktów tradycyjnych w województwie mazowieckim – pod nazwą „ciastko «W-Z» (zwane też: WZ, torcik W-Z, WZK, wuzetka)”[3][16]. Według oficjalnej specyfikacji torcik ma kształt prostopadłościanu, czasem nawet sześcianu o krawędzi o długości ok. 7 cm[3]. Przełożony jest marmoladą i bitą śmietaną, a z wierzchu udekorowany polewą czekoladową i kleksem z bitej śmietany[3]. Biszkopt ma barwę czekoladowego brązu, jest miękki, wilgotny i sprężysty, a polewa jest ciemniejsza i błyszcząca[3].

Opis

[edytuj | edytuj kod]

Bazę pod ciasto biszkoptowe stanowią mąka pszenna, jajka, cukier i kakao[10]. Po dokładnym wymieszaniu składników ciasto jest poddawane obróbce termicznej w temperaturze ok. 180 °C[10]. Po upieczeniu i ostygnięciu ciasto jest nasączane ponczem[10]. Może to być syrop z cukru, cytryny, zapachu rumowego i spirytusu[6]. Górne powierzchnie dolnego (opcjonalnie) i górnego blatu smaruje się cienko marmoladą[10][6] lub dżemem, a całość przekłada się bitą śmietaną. Górny blat pokrywany jest dodatkowo pomadą czekoladową[10]. Po zastygnięciu pomada powinna być chrupiąca[7], będzie to więc np. lukier z czekoladą[6][8]. Według innej metody przygotowania wuzetki, biszkopt nasącza się czekoladą[8]. Na końcu wuzetkę kroi się na kwadratowe kawałki uzyskując w ten sposób ciastka, które dekoruje się „kleksami” z bitej śmietany[10] wyciśniętej ze szprycy.

W kulturze masowej

[edytuj | edytuj kod]

Ciastko było stałą pozycją w menu warszawskich kawiarni okresu PRL, co pokazano m.in. w komedii Miś (1980) Stanisława Barei[17][3]. W scenie spotkania Ryszarda Ochódzkiego i jego kochanki w kawiarni obsługująca ich kelnerka oświadcza: „Kawa i wuzetka są obowiązkowe dla każdego. Bijemy się o złotą patelnię“[17].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Paulina Augustyn, Pierogi, naleśniki, kluski śląskie – czy chory na cukrzycę musi z nich rezygnować?, „Medycyna Praktyczna”, www.mp.pl, 2015 [dostęp 2016-05-21].
  2. ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Ciastko „W-Z” (zwane też: WZ, torcik W-Z, WZK, wuzetka). [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. mazowieckie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 29 maja 2023. [dostęp 2023-12-28].
  4. ↑ Ewa Dereń, Tomasz Nowak, Edward Polański, Słownik języka polskiego z frazeologizmami i przysłowiami, Arti, 2008, s. 476, ISBN 978-83-89725-31-8 [dostęp 2016-08-13].
  5. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać wuzetka [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2021-05-28].
  6. ↑ a b c d Maciej Nowak: Wuzetka - zagadkowe arcyciastko specjałem Warszawy?. [w:] warszawa.wyborcza.pl [on-line]. Agora SA, 22 sierpnia 2010. [dostęp 2021-05-28].
  7. ↑ a b Magda Gessler, Smaczna Polska. Kulinarny przewodnik regionalny, Otwarte, 7 listopada 2013, s. 162, ISBN 978-83-240-2494-0 [dostęp 2016-08-13].
  8. ↑ a b c d e Jerzy S. Majewski: Słodka tajemnica warszawskiego torcika W-Z. [w:] warszawa.wyborcza.pl [on-line]. Agora SA, 22 lutego 2009. [dostęp 2021-05-28].
  9. ↑ Błażej Brzostek: Wstecz. Historia Warszawy do początku. Warszawa: Muzeum Warszawy, 2021, s. 236. ISBN 978-83-959638-3-4.
  10. ↑ a b c d e f g h Wuzetka: królowa warszawskich kawiarni. Komplet Polska sp. z o.o, 12 listopada 2013. [dostęp 2018-11-08]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2019-12-29)].
  11. ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: Ludzie i pejzaże Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2005, s. 192. ISBN 83-85584-90-0.
  12. ↑ Rafał Natorski, Radomianka czy wuzetka? Historia słynnego ciastka [online], kuchnia.wp.pl, 6 marca 2018 (pol.).
  13. ↑ MAPA-radomianka [online], muzeumdomkow (pol.).
  14. ↑ Stolik okolicznościowy – Symbole Radomia [online], symbole.radom.pl (pol.).
  15. ↑ Paweł Płaczek. Wuzetka. „Skarpa Warszawska”, s. 50, marzec 2021. 
  16. ↑ Michał Wojtczuk. Najbardziej warszawskie ciastko. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 26 lipca 2023. 
  17. ↑ a b Jerzy S. Majewski. Czterdziestka stuknęła temu Misiu. „Gazeta Stołeczna”, s. 10, 30 kwietnia – 3 maja 2021. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wuzetka&oldid=75175790”