Przejdź do zawartości

Budynin: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m Położenie geograficzne: poprawa linkowań
 
(Nie pokazano 31 wersji utworzonych przez 19 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Wieś infobox
{{Polska miejscowość infobox
|nazwa = Budynin
|nazwa = Budynin
|herb wsi =
|rodzaj miejscowości = wieś
|flaga wsi =
|zdjęcie = Budynin, cerkiew Niepokalanego Poczęcia NMP (HB6).jpg
|herb artykuł =
|opis zdjęcia = Zabytkowa cerkiew
|dopełniacz wsi =
|alt zdjęcia =
|zdjęcie = Budynin - kościół (2).jpg
|województwo = lubelskie
|powiat = [[Powiat tomaszowski (województwo lubelskie)|tomaszowski]]
|opis zdjęcia = Zabytkowa cerkiew
|województwo = [[Województwo lubelskie|lubelskie]]
|gmina = [[Ulhówek (gmina)|Ulhówek]]
|powiat = [[Powiat tomaszowski (województwo lubelskie)|tomaszowski]]
|sołectwo =
|miejscowość podstawowa =
|gmina = [[Ulhówek (gmina)|Ulhówek]]
|sołectwo =
|wysokość =
|wysokość =
|liczba ludności = 123{{r|pwl|nsp}}
|liczba ludności = 151
|rok = 2021
|rok = 2011
|strefa numeracyjna = 84
|kod pocztowy = 22-678{{r|poczta}}
|strefa numeracyjna = (+48) 84
|tablice rejestracyjne = LTM
|kod pocztowy = 22-678
|SIMC = 0904285{{r|teryt}}
|tablice rejestracyjne = LTM
|SIMC = 0904285
|kod mapy = Ulhówek (gmina)
|współrzędne = 50°25'43"N 23°57'00"E<ref name="prng">{{PRNG Miejscowości|12737|data=2023-11-05}}</ref>
|mapa wsi =
|commons = Category:Budynin
|kod mapy=
|stopniN = 50 |minutN = 25 |sekundN = 47
|www =
|stopniE = 23 |minutE = 57 |sekundE = 01
|commons = Category:Budynin
|wikisłownik =
|www =
}}
}}
[[Plik:Budynin - znak.jpg|thumb|240px|Widok na wieś]]
[[Plik:Budynin - znak.jpg|mały|240px|Widok na wieś]]
'''Budynin''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[Powiat tomaszowski (województwo lubelskie)|powiecie tomaszowskim]], w [[Ulhówek (gmina)|gminie Ulhówek]].
'''Budynin''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[Powiat tomaszowski (województwo lubelskie)|powiecie tomaszowskim]], w [[Ulhówek (gmina)|gminie Ulhówek]]{{r|teryt|roz}}.


Wieś jest [[Sołectwo|sołectwem]] w [[Ulhówek (gmina)|gminie [Ulhówek]]{{r|bip}}. Według [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011|Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011]] wieś liczyła 151 mieszkańców{{r|GUS}}.
W miejscowości znajduje się zabytkowa drewniana [[Cerkiew Niepokalanego Poczęcia NMP w Budyninie|Cerkiew Niepokalanego Poczęcia NMP]].


Wierni [[Kościół łaciński|Kościoła rzymskokatolickiego]] należą do parafii [[Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Machnówku|Matki Bożej Królowej Polski w Machnówku]]{{r|par}}. W miejscowości znajduje się zabytkowa drewniana [[Cerkiew Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Budyninie|cerkiew Niepokalanego Poczęcia NMP]] użytkowana obecnie jako kościół filialny.
==Położenie geograficzne==
Myców leży na obszarze [[Grzęda Sokalska|Grzędy Sokalskiej]] na [[Wyżyna Wołyńska|Wyżynie Wołyńskiej]], w zlewni rzeki [[Rzeczyca (dopływ Sołokii)|Rzeczycy]], w południowo-wschodniej części [[województwo lubelskie|województwa lubelskigo]].


== Położenie geograficzne ==
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975-1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo zamojskie|województwa zamojskiego]].
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo zamojskie|województwa zamojskiego]].


==Historia==
== Historia ==
W 1437 roku właścicielem wsi był Wyszel Rogala i wtedy drogą zamiany przeszła w ręce Piotra Dziektarzewa z ziemi płockiej, który później przyjął nazwisko Budyniński. W 1463 roku Budynin kupił kasztelan bełski Jan Magier. Magierowie sprzedali wieś w 1554 roku staroście hrubieszowskiemu Andrzejowi Dembowskiemu. W okresie międzywojennym folwark w Budyninie należał do Żyda Nuchima Reisza. W latach 1945-47 większość mieszkańców wsi została wysiedlona<ref name="s309-310">Grzegorz Rąkowski, ''Polska egzotyczna'', część II, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2002, str. 309-310</ref>.
W 1437 właścicielem wsi był Wyszel Rogala i wtedy drogą zamiany przeszła w ręce Piotra Dziektarzewa z ziemi płockiej, który później przyjął nazwisko Budyniński. W 1463 Budynin kupił kasztelan bełski Jan Magier. Magierowie sprzedali wieś w 1554 staroście hrubieszowskiemu Andrzejowi Dembowskiemu.


W [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] wieś w [[Powiat sokalski|powiecie sokalskim]] [[Województwo lwowskie|województwa lwowskiego]]. Folwark w Budyninie należał do Żyda Nuchima Reisza. W 1944 [[Nacjonalizm ukraiński|nacjonaliści ukraińscy]] z [[OUN-B|OUN]] – [[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]] zamordowali we wsi 10 Polaków, grabiąc i paląc polskie zagrody<ref name="siekierka2">{{Ludobójstwo w lwowskim|2006|s=1000}}</ref>.
==Ludność==
Budynin według danych na koniec 2011 roku liczył 151 mieszkańców w tym 76 kobiet i 75 mężczyzn. Było 89 osób w wieku produkcyjnym, 35 w wieku przedprodukcyjnym i 27 w wieku poprodukcyjnym. W ostatnich latach zaznaczyła się tendencja spadkowa liczby ludności (w 1998 wieś liczyła 173 mieszkańców; w 2002 – 175, a w 2009 – 153)<ref>[http://stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=17523&p_token=0.9424267027061433, Bank Danych Lokalnych: miejscowości]</ref>.


W latach 1945–1947 większość mieszkańców wsi została wysiedlona<ref name="s309-310">Grzegorz Rąkowski, ''Polska egzotyczna'', część II, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2002, s 309-310.</ref>.
==Zabytki==


== Ludność ==
<ref name="deb">{{cytuj stronę|url=http://grekokatolicyzm.dl.interia.pl/www/dziewietnastowieczne_cerkwie_grekat.html|tytuł=Katarzyna Warmińska, Dziewiętnastowieczne byłe świątynie greckokatolickie
Budynin według danych na koniec 2011 liczył 151 mieszkańców w tym 76 kobiet i 75 mężczyzn. Było 89 osób w wieku produkcyjnym, 35 w wieku przedprodukcyjnym i 27 w wieku poprodukcyjnym. W ostatnich latach zaznaczyła się tendencja spadkowa liczby ludności (w 1998 wieś liczyła 173 mieszkańców; w 2002 – 175, a w 2009 – 153)<ref>[http://stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=17523&p_token=0.9424267027061433, Bank Danych Lokalnych: miejscowości].</ref>.
z [[Chłopiatyn]]a, [[Liski (gmina Dołhobyczów)|Lisek]], [[Dłużniów|Dłużniowa]] i Budynina jako przykłady trójkopułowych cerkwi drewnianych z południowo–wschodniej części województwa lubelskiego oraz ich problematyka konserwatorska|opublikowany=http://grekokatolicyzm.dl.interia.pl/|język=pl|data dostępu=2011-09-05}}</ref>


== Zabytki ==
* Drewniana [[Cerkiew (budynek)|Cerkiew]] greckokatolicka pw. [[Dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny|Niepokalanego Poczęcia NMP]], obecnie kościół filialny rzymskokatolicki pw. Opieki NMP, należący do parafii w [[Machnówek|Machnówku]]. Wzniesiona w [[1887]] r., z zachowaniem tradycji dawnego budownictwa cerkiewnego, na miejscu drewnianej [[Cerkiew (budynek)|cerkwi]] istniejącej już w [[1774]] r. Budowla duża, trzykopułowa, z ozdobną galeryjką arkadową i wydatnymi wysokimi okapami. Wewnątrz znajduje się [[polichromia]] o tradycjach [[barok]]owych, wykonana w 1892 roku oraz częściowo zachowany [[ikonostas]]. W skład wyposażenia wchodzą między innymi ławki i stalle przeniesione z kościoła [[Dominikanki|dominikanek]] w [[Bełz]]ie.
W miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe<ref name="deb">{{cytuj stronę |url = http://grekokatolicyzm.dl.interia.pl/www/dziewietnastowieczne_cerkwie_grekat.html |tytuł = Katarzyna Warmińska, Dziewiętnastowieczne byłe świątynie greckokatolickie z Chłopiatyna, Lisek, Dłużniowa i Budynina jako przykłady trójkopułowych cerkwi drewnianych z południowo-wschodniej części województwa lubelskiego oraz ich problematyka konserwatorska |opublikowany = grekokatolicyzm.dl.interia.pl |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20110105113152/http://grekokatolicyzm.dl.interia.pl/www/dziewietnastowieczne_cerkwie_grekat.html |zarchiwizowano = 2011-01-05 |data dostępu = 2011-09-05}}</ref>:
* Drewniana [[Cerkiew (budynek)|Cerkiew]] greckokatolicka pw. [[Dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny|Niepokalanego Poczęcia NMP]], obecnie kościół filialny rzymskokatolicki pw. Opieki NMP, należący do parafii w [[Machnówek|Machnówku]]. Wzniesiona w 1887, z zachowaniem tradycji dawnego budownictwa cerkiewnego, na miejscu drewnianej [[Cerkiew (budynek)|cerkwi]] istniejącej już w 1774. Budowla duża, trzykopułowa, z ozdobną galeryjką arkadową i wydatnymi wysokimi okapami. Wewnątrz znajduje się [[polichromia]] o tradycjach [[barok]]owych, wykonana w 1892 oraz częściowo zachowany [[ikonostas]]. W skład wyposażenia wchodzą między innymi ławki i stalle przeniesione z kościoła [[Dominikanki|dominikanek]] w [[Bełz]]ie.
* [[Dzwonnica]], drewniana, wzniesiona jednocześnie z [[Cerkiew (budynek)|cerkwią]] z jednym dzwonem, zapewne z XVIII wieku.
* [[Dzwonnica]], drewniana, wzniesiona jednocześnie z [[Cerkiew (budynek)|cerkwią]] z jednym dzwonem, zapewne z XVIII wieku.
* Przydrożna figura kamienna z I połowy [[XIX wiek|XIX]] w. na [[cmentarz]]u przycerkiewnym. Na czworobocznym postumencie znajduje się rzeźba [[Święty Florian|św. Floriana]].
* Przydrożna figura kamienna z I połowy [[XIX wiek|XIX]] w. na [[cmentarz]]u przycerkiewnym. Na czworobocznym postumencie znajduje się rzeźba [[Florian (męczennik)|św. Floriana]].
{{osobny artykuł|Cerkiew Niepokalanego Poczęcia NMP w Budyninie}}


{{osobny artykuł|Cerkiew Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Budyninie}}
==Turystyka==

* Budynin leży na trasie Transgranicznego szlaku turystycznego Bełżec - Bełz, z atrakcją turystyczną jaką jest znajdująca się we wsi zabytkowa cerkiew z 1887 roku<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.belzec-belz.pl/index.html| tytuł = ''Bełżec - Bełz. Transgraniczny szlak turystyczny'' – strona szlaku | data dostępu = 2015-12-19|}}</ref>.
== Turystyka ==
{{Przypisy}}
* Budynin leży na trasie Transgranicznego szlaku turystycznego Bełżec Bełz, z atrakcją turystyczną jaką jest znajdująca się we wsi zabytkowa cerkiew z 1887<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.belzec-belz.pl/index.html |tytuł = ''Bełżec Bełz. Transgraniczny szlak turystyczny'' – strona szlaku |data dostępu = 2015-12-19}}</ref>.

== Przypisy ==
{{Przypisy|
* <ref name=pwl>{{Polska w liczbach|id=wies_Budynin|nazwa=Wieś Budynin w liczbach|data dostępu=2023-11-09}}</ref>
* <ref name=nsp>{{Cytuj |url=https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/cechy/4182 |tytuł=NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych |data=data=2022-09-19 |data dostępu=2023-11-09|opublikowany=Bank Danych Lokalnych GUS}}</ref>
* <ref name=GUS>[http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/21/1/1/1_miejscowosci_ludnosc_nsp2011.xlsx GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.]</ref>
* <ref name=poczta>{{Poczta Polska|2022-10|s=105}}</ref>
* <ref name=teryt>[http://eteryt.stat.gov.pl/eTeryt/rejestr_teryt/udostepnianie_danych/baza_teryt/uzytkownicy_indywidualni/wyszukiwanie/wyszukiwanie.aspx?contrast=default GUS. Wyszukiwarka TERYT]</ref>
* <ref name=roz>''Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części'' ({{Dziennik Ustaw|2013|200}})</ref>
* <ref name=bip>[https://ugulhowek.bip.lubelskie.pl/upload/pliki/wykaz-soltysow.pdf BIP gminy, sotysi]</ref>
* <ref name=par>[https://diecezja.zamojskolubaczowska.pl/parafie/parafia-nmp-krolowej-polski-machnowek Opis parafii na stronie diecezji]</ref>
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* Grzegorz Rąkowski, ''Polska egzotyczna'', część II, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", Pruszków 2002, ISBN 978-83-62460-26-7
* Grzegorz Rąkowski, ''Polska egzotyczna'', część II, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2002, {{ISBN|978-83-62460-26-7}}.

== Linki zewnętrzne ==
* {{cytuj stronę |url = http://www.apokryfruski.org/?page_id=3653 |tytuł = Budynin |opublikowany = Apokryf Ruski |język = pl |data dostępu = 2011-08-23}}
* {{SgKP|I|444}}


==Linki zewnętrzne==
* {{cytuj stronę|url=http://www.apokryfruski.org/?page_id=3653|tytuł=Budynin|opublikowany=Apokryf Ruski|język=pl|data dostępu=2011-08-23}}
{{Gmina Ulhówek}}
{{Gmina Ulhówek}}


[[Kategoria:Ulhówek (gmina)]]
[[Kategoria:Budynin]]

Aktualna wersja na dzień 11:39, 21 paź 2024

Budynin
wieś
Ilustracja
Zabytkowa cerkiew
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

tomaszowski

Gmina

Ulhówek

Liczba ludności (2021)

123[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-678[4]

Tablice rejestracyjne

LTM

SIMC

0904285[5]

Położenie na mapie gminy Ulhówek
Mapa konturowa gminy Ulhówek, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Budynin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Budynin”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynin”
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego
Mapa konturowa powiatu tomaszowskiego, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Budynin”
Ziemia50°25′43″N 23°57′00″E/50,428611 23,950000[1]
Widok na wieś

Budyninwieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Ulhówek[5][6].

Wieś jest sołectwem w gminie [Ulhówek[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 151 mieszkańców[8].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Matki Bożej Królowej Polski w Machnówku[9]. W miejscowości znajduje się zabytkowa drewniana cerkiew Niepokalanego Poczęcia NMP użytkowana obecnie jako kościół filialny.

Położenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1437 właścicielem wsi był Wyszel Rogala i wtedy drogą zamiany przeszła w ręce Piotra Dziektarzewa z ziemi płockiej, który później przyjął nazwisko Budyniński. W 1463 Budynin kupił kasztelan bełski Jan Magier. Magierowie sprzedali wieś w 1554 staroście hrubieszowskiemu Andrzejowi Dembowskiemu.

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie sokalskim województwa lwowskiego. Folwark w Budyninie należał do Żyda Nuchima Reisza. W 1944 nacjonaliści ukraińscy z OUNUPA zamordowali we wsi 10 Polaków, grabiąc i paląc polskie zagrody[10].

W latach 1945–1947 większość mieszkańców wsi została wysiedlona[11].

Ludność

[edytuj | edytuj kod]

Budynin według danych na koniec 2011 liczył 151 mieszkańców w tym 76 kobiet i 75 mężczyzn. Było 89 osób w wieku produkcyjnym, 35 w wieku przedprodukcyjnym i 27 w wieku poprodukcyjnym. W ostatnich latach zaznaczyła się tendencja spadkowa liczby ludności (w 1998 wieś liczyła 173 mieszkańców; w 2002 – 175, a w 2009 – 153)[12].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości znajdują się następujące obiekty zabytkowe[13]:

  • Drewniana Cerkiew greckokatolicka pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, obecnie kościół filialny rzymskokatolicki pw. Opieki NMP, należący do parafii w Machnówku. Wzniesiona w 1887, z zachowaniem tradycji dawnego budownictwa cerkiewnego, na miejscu drewnianej cerkwi istniejącej już w 1774. Budowla duża, trzykopułowa, z ozdobną galeryjką arkadową i wydatnymi wysokimi okapami. Wewnątrz znajduje się polichromia o tradycjach barokowych, wykonana w 1892 oraz częściowo zachowany ikonostas. W skład wyposażenia wchodzą między innymi ławki i stalle przeniesione z kościoła dominikanek w Bełzie.
  • Dzwonnica, drewniana, wzniesiona jednocześnie z cerkwią z jednym dzwonem, zapewne z XVIII wieku.
  • Przydrożna figura kamienna z I połowy XIX w. na cmentarzu przycerkiewnym. Na czworobocznym postumencie znajduje się rzeźba św. Floriana.

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]
  • Budynin leży na trasie Transgranicznego szlaku turystycznego Bełżec – Bełz, z atrakcją turystyczną jaką jest znajdująca się we wsi zabytkowa cerkiew z 1887[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 12737
  2. Wieś Budynin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-09].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 105 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. BIP gminy, sotysi
  8. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. Opis parafii na stronie diecezji
  10. Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 1000, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  11. Grzegorz Rąkowski, Polska egzotyczna, część II, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2002, s 309-310.
  12. Bank Danych Lokalnych: miejscowości.
  13. Katarzyna Warmińska, Dziewiętnastowieczne byłe świątynie greckokatolickie z Chłopiatyna, Lisek, Dłużniowa i Budynina jako przykłady trójkopułowych cerkwi drewnianych z południowo-wschodniej części województwa lubelskiego oraz ich problematyka konserwatorska. grekokatolicyzm.dl.interia.pl. [dostęp 2011-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-05)]. (pol.).
  14. Bełżec – Bełz. Transgraniczny szlak turystyczny – strona szlaku. [dostęp 2015-12-19].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Grzegorz Rąkowski, Polska egzotyczna, część II, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2002, ISBN 978-83-62460-26-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]