Metro w Budapeszcie: Różnice pomiędzy wersjami

Budapesti metró
	metro
	; Logo
Państwo	Węgry
Lokalizacja	Budapeszt
Operator	BKV
Liczba linii	4
Lata funkcjonowania	od 1896
Dzienna; liczba pasażerów	ok. 0,83 mln
	Infrastruktura
	; Schemat linii – linia M1 – linia M2 – linia M3 – linia M4
Długość sieci	38,3 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Liczba stacji	52
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 17:05, 8 paź 2024

Metro budapeszteńskie (węg. Budapesti metró) – system kolei podziemnej zlokalizowany w stolicy Węgier – Budapeszcie – otwarty w 1896 roku. Jest to najstarsza kolej podziemna w kontynentalnej części Europy^[3].

Struktura

Obecnie sieć metra składa się z czterech linii:

pierwsza, żółta linia metra łączy Vörösmarty tér z Mexikói út (przebiega tylko przez Peszt);
druga, czerwona linia łączy Örs vezér tere we wschodnim Peszcie z Déli pályaudvar (Dworzec Południowy) w Budzie;
trzecia, niebieska linia łączy Kőbánya-Kispest z Újpest-Központ (jedynie po stronie peszteńskiej);
czwarta, zielona linia łączy dworzec Keleti z dworcem Kelenföld (7,4 kilometra)

Punktem przecięcia tras trzech linii jest stacja Deák Ferenc tér, położona pod głównym placem Pesztu. Łączna długość szlaków wynosi 38,3 km, zaś ilość stacji – 52.^{[potrzebny przypis]} Metro zarządzane jest przez Budapeszteńskie Przedsiębiorstwo Transportowe (Budapesti Közlekedési Részvénytársaság). Wszystkie linie metra łączą ze sobą najważniejsze punkty miasta. Stacje są położone odpowiednio przy: przystankach HÉV (linia M2), przy dworcach kolejowych oraz autobusowych.

Linie metra

Nazwa	Barwa	Relacja	Otwarcie	Długość	Liczba stacji
M1	żółta	Vörösmarty tér ↔ Mexikói út	1896	4,2 km	11
M2	czerwona	Déli pályaudvar ↔ Örs vezér tere	1970	10,3 km	11
M3	niebieska	Újpest-Központ ↔ Kőbánya-Kispest	1976	16,4 km	20
M4	zielona	Keleti pályaudvar ↔ Kelenföld vasútállomás	28 marca 2014^[4]	7,4 km	10

Historia

Budowa pierwszej linii (M1) rozpoczęła się w 1894 roku – miała uświetnić przypadające dwa lata później obchody tysiąclecia państwa węgierskiego. Otwarcie pięciokilometrowego odcinka pomiędzy stacjami Vörösmarty tér (dawniej Gizella tér) i Széchenyi fürdő (dawniej Artézi fürdő) miało miejsce 2 maja 1896^[5]. W latach 1970–1973 linia została zmodernizowana: przebudowano stacje Vörösmarty tér i Deák Ferenc tér, odcinek wiodący przez Park Miejski (Városliget) został przebudowany na podziemny i wydłużony do stacji Mexikói út (także nowa zajezdnia).

Już w socjalistycznych Węgrzech wznowiono prace nad dwoma kolejnymi liniami metra. W roku 1950 zaczęła się budowa drugiej linii, jednak w latach 1954–1963 prace były wstrzymane. Pierwszy odcinek linii, poprowadzony częściowo na powierzchni, otwarto 4 kwietnia 1970. Połączył on Deák Ferenc tér z Örs vezér tere (koło drugiej wymienionej stacji umieszczono kolejną zajezdnię metra). Dwa lata później oddano do użytku ostatni, drugi odcinek, prowadzący do stacji Déli pályaudvar w Budzie. W latach 2004–2008 trwała etapowa modernizacja całej linii.

Budowa najdłuższej, trzeciej linii metra (M3) rozpoczęła się w 1970 roku. Jej pierwszy odcinek został otwarty 31 grudnia 1976 roku (Deák Ferenc tér – Nagyvárad tér), kolejne odcinki oddawano do użytku kolejno w latach: 1980 (do stacji Kőbánya-Kispest), 1981 (do Lehel tér, wówczas Élmunkás tér), 1984 (do Göncz Árpád városközpont, wówczas Árpád híd) i 1990 (do Újpest-Központ)^[5]. Linie M2 i M3 spaja łącznik, zlokalizowany między stacjami Deák Ferenc tér, Kossuth tér i Arany János utca.

W latach 80. i 90. XX wieku zostały zmienione ze względów praktycznych i ideologicznych nazwy niektórych stacji:

28 marca 2014 roku otwarto linię M4 w Budapeszcie. Ma długość 7,4 km, i znajduje się na niej 10 stacji. Według szacunków ma z niej korzystać dziennie 421 tys. pasażerów. Koszt budowy pierwszego odcinka wyniósł 453 mld forintów (około 1,5 mld euro)^[6], z czego 0,6 mld euro pochodziło z grantów Unii Europejskiej.

Linię obsługuje 15 4-wagonowych składów Alstom Metropolis z Chorzowa.

Galeria

Stacja Opera na linii M1
Stacja Szent Gellért tér
Stacja Keleti pályaudvar
Stacja Vörösmarty utca na linii M1
Stacja Batthyány tér
Węgierski pociąg Ganz-Hunslet G2

Przypisy

↑ http://www.bkv.hu/ftp/annual_report/annualreport2011en.pdf
↑ Budapest Metro Track Map [online], www.mrl.ucsb.edu [dostęp 2020-07-09] (ang.).
↑ KZA Expres magazyn.
↑ Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej
↑ ^a ^b UrbanRail.Net > Europe > Hungary > BUDAPEST Metro (Subway) [online], www.urbanrail.net [dostęp 2024-07-23] .
↑ Budapeszt: Linia metra M4 ukończona w 85% [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2024-07-29] (pol.).

Bibliografia

Pawelec E., Kolej na ciekawostki w: KZA Express Magazyn 01/2008. ISSN 1899-5705.

Linki zewnętrzne

[1] ttps://www.bkv.hu/ftp/annual_report/annualreport2011en.pdf

[2] Budapest Metro Track Map [online], www.mrl.ucsb.edu [dostęp 2020-07-09] (ang.).

[3] KZA Expres magazyn.

[4] Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej

[:0-5] UrbanRail.Net > Europe > Hungary > BUDAPEST Metro (Subway) [online], www.urbanrail.net [dostęp 2024-07-23] .

[6] Budapeszt: Linia metra M4 ukończona w 85% [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2024-07-29] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 5: / Linia 5: @@
  |logo                     = BKV metro.svg
  |opis logo                = Logo
- |grafika                  =
+ |grafika                  = Budapest, M2 metró, Örs vezér tere, 37.jpg
  |opis grafiki             =
  |państwo                  = Węgry
@@ Linia 15: / Linia 15: @@
  |dzienna liczba pasażerów = ok. 0,83 mln<ref>http://www.bkv.hu/ftp/annual_report/annualreport2011en.pdf</ref>
  |roczna liczba pasażerów  =
- |schemat                  = Budapest-metro.png
+ |schemat                  = Topografischer Netzplan Metró Budapest.png
  |opis schematu            = Schemat linii
 {{legenda|#ffdb03| – [[linia M1 metra w Budapeszcie|linia M1]]}}
@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 '''Metro budapeszteńskie''' ([[język węgierski|węg.]] ''Budapesti metró'') – system [[Metro|kolei podziemnej]] zlokalizowany w stolicy [[Węgry|Węgier]] – [[Budapeszt|Budapeszcie]] – otwarty w 1896 roku. Jest to najstarsza kolej podziemna w kontynentalnej części [[Europa|Europy]]<ref>KZA Expres magazyn.</ref>.
+== Struktura ==
 Obecnie sieć metra składa się z czterech linii:
-* pierwsza, żółta linia łączy [[Vörösmarty tér]] z [[Mexikói út]] (przebiega tylko przez [[Peszt]]);
+* pierwsza, żółta linia metra łączy [[Vörösmarty tér (stacja metra)|Vörösmarty tér]] z [[Mexikói út]] (przebiega tylko przez [[Peszt]]);
-* druga, czerwona linia metra łączy [[Örs vezér tere]] we wschodnim Peszcie z [[Déli pályaudvar (stacja metra)|Déli pályaudvar]] (Dworzec Południowy) w Budzie;
+* druga, czerwona linia łączy [[Örs vezér tere]] we wschodnim Peszcie z [[Déli pályaudvar (stacja metra)|Déli pályaudvar]] (Dworzec Południowy) w [[Buda (Budapeszt)|Budzie]];
-* niebieska linia metra łączy [[Kőbánya-Kispest]] z [[Újpest-Központ]] (jedynie po stronie peszteńskiej);
+* trzecia, niebieska linia łączy [[Kőbánya-Kispest]] z [[Újpest-központ|Újpest-Központ]] (jedynie po stronie peszteńskiej);
-* zielona linia metra łączy dworzec Keleti z dworcem Kelenföld (7,4 kilometra)
+* czwarta, zielona linia łączy [[Budapest Keleti|dworzec Keleti]] z dworcem Kelenföld (7,4 kilometra)
-Punktem przecięcia tras trzech linii jest stacja [[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]], położona pod głównym placem Pesztu. Łączna długość szlaków wynosi {{fakt|data=2014-03|38,3 km, zaś ilość stacji – 52.}} Metro zarządzane jest przez Przedsiębiorstwo Transportowe Budapeszt (''Budapesti Közlekedési Részvénytársaság''). Wszystkie linie metra łączą ze sobą najważniejsze punkty miasta. Stacje są położone odpowiednio przy: przystankach HÉV (linia M2), przy dworcach kolejowych oraz autobusowych.
+Punktem przecięcia tras trzech linii jest stacja [[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]], położona pod głównym placem Pesztu. Łączna długość szlaków wynosi {{fakt|data=2014-03|38,3 km, zaś ilość stacji – 52.}} Metro zarządzane jest przez Budapeszteńskie Przedsiębiorstwo Transportowe (''Budapesti Közlekedési Részvénytársaság''). Wszystkie linie metra łączą ze sobą najważniejsze punkty miasta. Stacje są położone odpowiednio przy: przystankach [[BHÉV|HÉV]] (linia M2), przy dworcach kolejowych oraz autobusowych.
 == Linie metra ==
@@ Linia 52: / Linia 53: @@
 |align="center"| [[linia M1 metra w Budapeszcie|M1]] ||style="color: black; background-color: #ffdb03" align="center"| żółta || [[Vörösmarty tér]] ↔ [[Mexikói út]] ||align="center"| 1896 ||align="center"| 4,2 km ||align="center"| 11
 |-
-|align="center"| [[linia M2 metra w Budapeszcie|M2]] ||style="color: white; background-color: #c9181d" align="center"| czerwona || Déli pályaudvar ↔ [[Örs vezér tere]] ||align="center"| 1970 ||align="right"| 10,3 km ||align="center"| 11
+|align="center"| [[linia M2 metra w Budapeszcie|M2]] ||style="color: white; background-color: #c9181d" align="center"| czerwona || [[Déli pályaudvar (stacja metra)|Déli pályaudvar]] ↔ [[Örs vezér tere]] || align="center" | 1970 ||align="right"| 10,3 km ||align="center"| 11
 |-
-|align="center"| [[linia M3 metra w Budapeszcie|M3]] ||style="color: white; background-color: #005395" align="center"| niebieska || [[Újpest-Központ]] ↔ Kőbánya-Kispest ||align="center"| 1976 ||align="right"| 16,4 km ||align="center"| 20
+|align="center"| [[linia M3 metra w Budapeszcie|M3]] ||style="color: white; background-color: #005395" align="center"| niebieska || [[Újpest-Központ]] ↔ [[Kőbánya-Kispest]]|| align="center" | 1976 ||align="right"| 16,4 km ||align="center"| 20
 |-
-|align="center"| [[linia M4 metra w Budapeszcie|M4]] ||style="color: white; background-color: #42a634" align="center"| zielona || Keleti pályaudvar ↔ [[Kelenföld vasútállomás]] ||align="center"| 28 marca 2014<ref>[http://www.rynek-kolejowy.pl/51553/od_dzisiaj_budapeszt_z_czterema_liniami_metra.htm. Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref> ||align="right"| 7,4 km ||align="center"| 10
+|align="center"| [[linia M4 metra w Budapeszcie|M4]] ||style="color: white; background-color: #42a634" align="center"| zielona || [[Keleti pályaudvar (stacja metra)|Keleti pályaudvar]] ↔ [[Kelenföld vasútállomás]] || align="center" | 28 marca 2014<ref>[http://www.rynek-kolejowy.pl/51553/od_dzisiaj_budapeszt_z_czterema_liniami_metra.htm. Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP, Kolej<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref> ||align="right"| 7,4 km ||align="center"| 10
 |}
 == Historia ==
-Budowa pierwszej linii (M1) rozpoczęła się w 1894 roku – miała uświetnić przypadające dwa lata później obchody tysiąclecia państwa węgierskiego. Otwarcie odcinka pomiędzy stacjami [[Vörösmarty tér]] i Artézi fürdő (dziś [[Széchenyi fürdő]]) miało miejsce 2 maja 1896. W latach 1970–1973 linia została zmodernizowana: przebudowano stacje Vörösmarty tér i [[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]], odcinek wiodący przez Park Miejski (Városliget) został przebudowany na podziemny i wydłużony do stacji [[Mexikói út]] (także nowa zajezdnia).
+Budowa pierwszej linii (M1) rozpoczęła się w 1894 roku – miała uświetnić przypadające dwa lata później obchody tysiąclecia państwa węgierskiego. Otwarcie pięciokilometrowego odcinka pomiędzy stacjami [[Vörösmarty tér]] (dawniej Gizella tér) i [[Széchenyi fürdő]] (dawniej Artézi fürdő) miało miejsce 2 maja 1896<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = UrbanRail.Net > Europe > Hungary > BUDAPEST Metro (Subway) |data dostępu = 2024-07-23 |opublikowany = www.urbanrail.net |url = https://www.urbanrail.net/eu/hu/budapest/budapest.htm}}</ref>. W latach 1970–1973 linia została zmodernizowana: przebudowano stacje Vörösmarty tér i [[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]], odcinek wiodący przez Park Miejski (Városliget) został przebudowany na podziemny i wydłużony do stacji [[Mexikói út]] (także nowa zajezdnia).
-Już w socjalistycznych [[Węgry|Węgrzech]] wznowiono prace nad dwoma kolejnymi liniami metra. W roku 1950 zaczęła się budowa [[Linia M2 metra w Budapeszcie|drugiej linii]], jednak w latach 1954–1963 prace były wstrzymane. Pierwszy odcinek linii, poprowadzony częściowo na powierzchni, otwarto [[4 kwietnia]] 1970. Połączył on [[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]] z [[Örs vezér tere]] (koło drugiej wymienionej stacji umieszczono kolejną zajezdnię metra). Dwa lata później oddano do użytku ostatni, drugi odcinek, prowadzący do stacji [[Déli pályaudvar (stacja metra)|Déli pályaudvar]] w Budzie. W latach 2004-2008 trwała etapowa modernizacja całej linii.
+Już w socjalistycznych [[Węgry|Węgrzech]] wznowiono prace nad dwoma kolejnymi liniami metra. W roku 1950 zaczęła się budowa [[Linia M2 metra w Budapeszcie|drugiej linii]], jednak w latach 1954–1963 prace były wstrzymane. Pierwszy odcinek linii, poprowadzony częściowo na powierzchni, otwarto 4 kwietnia 1970. Połączył on [[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]] z [[Örs vezér tere]] (koło drugiej wymienionej stacji umieszczono kolejną zajezdnię metra). Dwa lata później oddano do użytku ostatni, drugi odcinek, prowadzący do stacji [[Déli pályaudvar (stacja metra)|Déli pályaudvar]] w Budzie. W latach 2004–2008 trwała etapowa modernizacja całej linii.
-Budowa najdłuższej, trzeciej linii metra (M3) rozpoczęła się w 1970 roku. Jej pierwszy odcinek został otwarty 31 grudnia 1976 roku ([[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]] – [[Nagyvárad tér]]), kolejne odcinki oddawano do użytku kolejno w latach: 1980 (do stacji [[Kőbánya-Kispest (stacja metra)|Kőbánya-Kispest]]), 1981 (→ [[Lehel tér]], wówczas Élmunkás tér), 1984 (do [[Árpád híd]]) i 1990 (→ [[Újpest-Központ]]). Linie M2 i M3 spaja łącznik, zlokalizowany między stacjami Deák Ferenc tér, [[Kossuth Lajos tér|Kossuth tér]] i [[Arany János utca]].
+Budowa najdłuższej, trzeciej linii metra (M3) rozpoczęła się w 1970 roku. Jej pierwszy odcinek został otwarty 31 grudnia 1976 roku ([[Deák Ferenc tér (stacja metra)|Deák Ferenc tér]] – [[Nagyvárad tér]]), kolejne odcinki oddawano do użytku kolejno w latach: 1980 (do stacji [[Kőbánya-Kispest]]), 1981 (do [[Lehel tér]], wówczas Élmunkás tér), 1984 (do Göncz         Árpád városközpont, wówczas [[Árpád híd]]) i 1990 (do [[Újpest-Központ]])<ref name=":0" />. Linie M2 i M3 spaja łącznik, zlokalizowany między stacjami Deák Ferenc tér, [[Kossuth Lajos tér|Kossuth tér]] i [[Arany János utca]].
 W latach 80. i 90. XX wieku zostały zmienione ze względów praktycznych i ideologicznych nazwy niektórych stacji:
@@ Linia 75: / Linia 76: @@
 * [[Lehel tér|Élmunkás tér – Lehel tér]].
-marca 2014 roku otwarto linię M4 w Budapeszcie. Ma długość 7,4 km, i znajduje się na niej 10 stacji. Według szacunków ma z niej korzystać dziennie 421 tys. pasażerów. Koszt budowy wyniósł 1,5 mld euro, z czego 0,6 mld sfinansowała [[Unia Europejska]].
+marca 2014 roku otwarto linię M4 w Budapeszcie. Ma długość 7,4 km, i znajduje się na niej 10 stacji. Według szacunków ma z niej korzystać dziennie 421 tys. pasażerów. Koszt budowy pierwszego odcinka wyniósł 453 mld forintów (około 1,5 mld euro)<ref>{{Cytuj |tytuł = Budapeszt: Linia metra M4 ukończona w 85% |data dostępu = 2024-07-29 |opublikowany = www.rynek-kolejowy.pl |url = https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/budapeszt-linia-metra-m4-ukonczona-w-85-32791.html |język = pl-PL}}</ref>, z czego 0,6 mld euro pochodziło z grantów [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]].
 Linię obsługuje 15 4-wagonowych składów [[Alstom Metropolis]] z [[Chorzów|Chorzowa]].
@@ Linia 84: / Linia 85: @@
 Plik:Budapest Foeldalatti Opera Station.jpg|Stacja ''Opera'' na linii M1
 Plik:14-05-06-budapest-RalfR-44.jpg|Stacja ''Szent Gellért tér''
-Plik:Spiral patterned mosaic at the Szent Gellért tér metro station (14-05-06).jpg|Stacja ''Keleti pályaudvar''
+Plik:14-05-06-budapest-RalfR-46.jpg|Stacja ''Keleti pályaudvar''
 Plik:MetroBudapest-Vörösmarty utca.jpg|Stacja ''[[Vörösmarty utca]]'' na linii M1
 Plik:Batthyány tér, Budapest metro 2.JPG|Stacja ''[[Batthyány tér]]''
@@ Linia 106: / Linia 107: @@
 {{Metro w Budapeszcie}}
 {{Sieci metra w Unii Europejskiej}}
-{{Sieci metra na świecie}}
+{{Systemy metra na świecie}}
 [[Kategoria:Metro w Budapeszcie| ]]

Linia M1	Vörösmarty tér Deák Ferenc tér Bajcsy-Zsilinszky út Opera Oktogon Vörösmarty utca Kodály körönd Bajza utca Hősök tere Széchenyi fürdő Mexikói út
Linia M2	Déli pályaudvar Széll Kálmán tér Batthyány tér Kossuth Lajos tér Deák Ferenc tér Astoria Blaha Lujza tér Keleti pályaudvar Puskás Ferenc Stadion Pillangó utca Örs vezér tere
Linia M3	Újpest-központ Újpest-városkapu Gyöngyösi utca Forgách utca Göncz Árpád városközpont Dózsa György út Lehel tér Nyugati pályaudvar Arany János utca Deák Ferenc tér Ferenciek tere Kálvin tér Corvin-negyed Semmelweis Klinikák Nagyvárad tér Népliget Ecseri út Pöttyös utca Határ út Kőbánya-Kispest
Linia M4	Kelenföld vasútállomás Bikás park Újbuda-központ Móricz Zsigmond körtér Szent Gellért tér - Műegyetem Fővám tér Kálvin tér Rákóczi tér II. János Pál pápa tér Keleti pályaudvar

Austria	Graz (projekt) Wiedeń
Belgia	Bruksela
Bułgaria	Sofia
Czechy	Praga
Dania	Kopenhaga
Finlandia	Helsinki
Francja	Lille Lyon Marsylia Paryż Rennes Tuluza
Grecja	Ateny Saloniki
Hiszpania	Barcelona Bilbao Madryt Malaga Palma de Mallorca Sewilla Walencja
Holandia	Amsterdam Rotterdam
Niemcy	Berlin Frankfurt nad Menem Hamburg Monachium Norymberga
Polska	Kraków (w planach) Warszawa
Portugalia	Lizbona Porto
Rumunia	Bukareszt Kluż-Napoka (w budowie)
Szwecja	Sztokholm
Węgry	Budapeszt
Włochy	Brescia Genua Katania Mediolan Neapol Rzym Turyn