Przejdź do zawartości

Rodion Szczedrin: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne
Funkcja sugerowania linków: dodane 2 linki.
 
(Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 14: Linia 14:
|typ głosu =
|typ głosu =
|gatunek = [[muzyka poważna]],<br />([[opera]], [[balet]])
|gatunek = [[muzyka poważna]],<br />([[opera]], [[balet]])
|zawód = [[kompozytor]], [[Pianista (muzyk)|pianista]]
|zawód = [[kompozytor]], [[pianista]]
|aktywność =
|aktywność =
|wydawnictwo =
|wydawnictwo =
Linia 21: Linia 21:
|wyróżniony instrument =
|wyróżniony instrument =
|zespół =
|zespół =
|odznaczenia = {{order|RU-NPLISz||20}} {{order|SU-LAZSRR||20}} {{order|SU-NL||20}} {{order|SU-NP||20}}<br />[[Plik:Orden for Service II.png|40px|link=Order Za Zasługi dla Ojczyzny|Order Za Zasługi dla Ojczyzny II klasy (Rosja)]] [[Plik:Orden for Service III.png|40px|link=Order Za Zasługi dla Ojczyzny|Order Za Zasługi dla Ojczyzny III klasy (Rosja)]] [[Plik:POL Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis BAR.png|40px|link=Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”|Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (Polska)]]
|odznaczenia = {{order|RU-NPLISz||20}} {{order|SU-LAZSRR||20}} {{order|SU-NL||20}} {{order|SU-NP||20}}<br />{{order|ZdO|2}} {{order|ZdO|3}} {{order|GA|Z}}
|faksymile =
|faksymile =
|opis faksymile =
|opis faksymile =
Linia 28: Linia 28:
|www =
|www =
}}
}}
'''Rodion Konstantinowicz Szczedrin''' ({{ros.|Родион Константинович Щедрин}}; ur. [[16 grudnia]] [[1932]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecki]] i [[Rosjanie|rosyjski]] [[kompozytor]], [[Pianista (muzyk)|pianista]], przewodniczący Związku Kompozytorów ZSRR (1973–1990), [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981), [[deputowany]] do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]] 12. kadencji (1989–1991).
'''Rodion Konstantinowicz Szczedrin''' ({{ros.|Родион Константинович Щедрин}}; ur. [[16 grudnia]] [[1932]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecki]] i [[Rosjanie|rosyjski]] [[kompozytor]], [[pianista]], przewodniczący Związku Kompozytorów ZSRR (1973–1990), [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981), [[deputowany]] do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]] 12. kadencji (1989–1991).


== Życiorys ==
== Życiorys ==
W latach 1950–1955 studiował w [[Konserwatorium Moskiewskie|Konserwatorium Moskiewskim]]. W 1958 poślubił [[Primabalerina|primabalerinę]] [[Teatr Bolszoj|Teatru Bolszoj]] [[Maja Plisiecka|Maję Plisiecką]], dla której w następnych latach skomponował kilka [[balet]]ów. Najsławniejszym była ''[[Carmen (opera)|Carmen]]'', [[Adaptacja (sztuka)|adaptacja]] opery [[Georges Bizet|Georges’a Bizeta]]. Ostatni (''Dama z pieskiem'') był prezentem, jaki ofiarował żonie na 60. urodziny. W latach 60. XX w. Rodion Szczedrin był ważną postacią w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckim]] życiu muzycznym; w latach 1973–1990 był przewodniczącym Związku Kompozytorów Rosyjskich. W 1989 został [[deputowany]]m do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]], gdzie przystąpił do grupy osób działających na rzecz wsparcia [[Pieriestrojka|„pieriestrojki”]]. W 1992 przeprowadził się do [[Monachium]], gdzie mieszka do dzisiaj.
W latach 1950–1955 studiował w [[Konserwatorium Moskiewskie|Konserwatorium Moskiewskim]]. W 1958 poślubił [[Primabalerina|primabalerinę]] [[Teatr Bolszoj|Teatru Bolszoj]] [[Maja Plisiecka|Maję Plisiecką]], dla której w następnych latach skomponował kilka [[balet]]ów. Najsławniejszym była ''[[Carmen (opera)|Carmen]]'', [[Adaptacja (sztuka)|adaptacja]] opery [[Georges Bizet|Georges’a Bizeta]]. Ostatni (''Dama z pieskiem'') był prezentem, jaki ofiarował żonie na 60. urodziny. W latach 60. XX w. Rodion Szczedrin był ważną postacią w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckim]] życiu muzycznym; w latach 1973–1990 był przewodniczącym Związku Kompozytorów Rosyjskich. W 1989 został [[deputowany]]m do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]], gdzie przystąpił do grupy osób działających na rzecz wsparcia [[Pieriestrojka|„pieriestrojki”]]. W 1992 przeprowadził się do [[Monachium]], gdzie mieszka do dzisiaj.


Muzyka Szczedrina uważana jest za bardzo typową kontynuację rosyjskiej tradycji. Kompozytor pisze głównie do [[Libretto|librett]] według [[Literatura rosyjska|literatury rosyjskiej]] i do rosyjskiej [[Poezja|poezji]], również muzykę filmową (''[[A jeśli to miłość?]]'', ''[[Niezłomny (film 1958)|Niezłomny]]'') W utworze ''Poetorija'' (1968), zainspirowanym poetycką recytacją [[Andriej Wozniesienski|Andrieja Wozniesienskiego]], stworzył nowy gatunek – „koncert dla poety”. Utwór ten, obwołany „rosyjską pasją”, wywołał nieprzychylne dla kompozytora reakcje władz. Muzyka Szczedrina, bardzo ekspresyjna, wyraźnie nawiązuje do tradycji [[Dmitrij Szostakowicz|Dmitrija Szostakowicza]]. Kompozytor często sięga do rosyjskiej [[Muzyka ludowa|muzyki ludowej]] i cerkiewnej (jego dziadek był [[Pop (kapłan)|popem]]). Ale równocześnie jako pierwszy kompozytor w Rosji wprowadził do muzyki [[Kolaż|collage]] – w finale ''II Koncertu fortepianowego''.
Muzyka Szczedrina uważana jest za bardzo typową kontynuację rosyjskiej tradycji. Kompozytor pisze głównie do [[Libretto|librett]] według [[Literatura rosyjska|literatury rosyjskiej]] i do rosyjskiej [[Poezja|poezji]], również [[Muzyka filmowa|muzykę filmową]] (''[[A jeśli to miłość?]]'', ''[[Niezłomny (film 1958)|Niezłomny]]'') W utworze ''Poetorija'' (1968), zainspirowanym poetycką recytacją [[Andriej Wozniesienski|Andrieja Wozniesienskiego]], stworzył nowy gatunek – „koncert dla poety”. Utwór ten, obwołany „rosyjską pasją”, wywołał nieprzychylne dla kompozytora reakcje władz. Muzyka Szczedrina, bardzo ekspresyjna, wyraźnie nawiązuje do tradycji [[Dmitrij Szostakowicz|Dmitrija Szostakowicza]]. Kompozytor często sięga do rosyjskiej [[Muzyka ludowa|muzyki ludowej]] i cerkiewnej (jego dziadek był [[Pop (kapłan)|popem]]). Ale równocześnie jako pierwszy kompozytor w Rosji wprowadził do muzyki [[Kolaż|collage]] – w finale ''II Koncertu fortepianowego''.


Początkowo ważne miejsce w jego twórczości zajmowały utwory sceniczne – wynik współpracy z Teatrem Bolszoj. Po wyjeździe z Rosji komponował przede wszystkim muzykę instrumentalną. W Polsce wystawiano jego balety ''Carmen'' i ''Anna Karenina'' oraz wykonywano niektóre utwory instrumentalne – przede wszystkim podczas [[Warszawska Jesień|Międzynarodowych Festiwali Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”]].
Początkowo ważne miejsce w jego twórczości zajmowały utwory sceniczne – wynik współpracy z Teatrem Bolszoj. Po wyjeździe z Rosji komponował przede wszystkim muzykę instrumentalną. W Polsce wystawiano jego balety ''Carmen'' i ''Anna Karenina'' oraz wykonywano niektóre utwory instrumentalne – przede wszystkim podczas [[Warszawska Jesień|Międzynarodowych Festiwali Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”]].
Linia 41: Linia 41:
== Twórczość ==
== Twórczość ==
* opery: ''Nie tylko miłość'' (1961), ''Martwe dusze'' (1977), ''Lolita'' (1994),
* opery: ''Nie tylko miłość'' (1961), ''Martwe dusze'' (1977), ''Lolita'' (1994),
* balety: [[Konik Garbusek (balet Szczedrina)|''Konik Garbusek'']] (1960), ''Carmen-suita'' (1960; premiera polska – Gdynia 1977), ''Anna Karenina'' (1972; premiera polska – Bydgoszcz, Opera i Operetka, 25 VI 1979), ''Mewa'' (1979), ''Dama z pieskiem'' (1985)
* balety: [[Konik Garbusek (balet Szczedrina)|''Konik Garbusek'']] (1960), ''Carmen-suita'' (1960; premiera polska – Gdynia 1977), ''Anna Karenina'' (1972; premiera polska – [[Bydgoszcz]], Opera i Operetka, 25 VI 1979), ''Mewa'' (1979), ''Dama z pieskiem'' (1985)
* Symfonie: nr 1 (1958), ''25 preludiów'' (1965), ''Twarze rosyjskich bajek'' (2000),
* Symfonie: nr 1 (1958), ''25 preludiów'' (1965), ''Twarze rosyjskich bajek'' (2000),
* Koncerty na orkiestrę: ''Ozornyje czastuszki'' (1963), ''Dzwony'' (1968), ''Dawna muzyka rosyjskich cyrków prowincjalnych'' (1989), ''Korowody'' (1989), ''Cztery pieśni rosyjskie'' (1997)
* Koncerty na orkiestrę: ''Ozornyje czastuszki'' (1963), ''Dzwony'' (1968), ''Dawna muzyka rosyjskich cyrków prowincjalnych'' (1989), ''Korowody'' (1989), ''Cztery pieśni rosyjskie'' (1997)
Linia 52: Linia 52:


== Odznaczenia ==
== Odznaczenia ==
* [[Order Za Zasługi dla Ojczyzny]] II klasy (2007)
* [[Order „Za zasługi dla Ojczyzny”]] II klasy (2007)
* Order Za Zasługi dla Ojczyzny III klasy (2002)
* Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy (2002)
* [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981)
* [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981)
* [[Nagroda Państwowa Federacji Rosyjskiej]] (1992)
* [[Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej|Nagroda Państwowa Federacji Rosyjskiej]] (1992)
* [[Nagroda Leninowska]] (1984)
* [[Nagroda Leninowska]] (1984)
* [[Nagroda Państwowa ZSRR]] (1972)
* [[Nagroda Państwowa ZSRR]] (1972)
Linia 69: Linia 69:
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.shchedrin.de Fundacja Plisieckiej-Szczedrina]
* [http://www.shchedrin.de Fundacja Plisieckiej-Szczedrina]
* {{IMDb|osoba|0790183|Rodion Szczedrin}}
* [http://www.imdb.com/name/nm0790183/ Rodion Szczedrin] w bazie [[Internet Movie Database|IMDb]]


{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}

Aktualna wersja na dzień 14:27, 23 mar 2024

Rodion Szczedrin
Ilustracja
Rodion Szczedrin z żoną Maja Plisiecką
Imię i nazwisko

Rodion Konstantynowicz Szczedrin

Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1932
Moskwa

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna,
(opera, balet)

Zawód

kompozytor, pianista

Odznaczenia
Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej w dziedzinie literatury i sztuki Ludowy Artysta ZSRR Nagroda Leninowska Nagroda Państwowa ZSRR
Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Rodion Konstantinowicz Szczedrin (ros. Родион Константинович Щедрин; ur. 16 grudnia 1932 w Moskwie) – radziecki i rosyjski kompozytor, pianista, przewodniczący Związku Kompozytorów ZSRR (1973–1990), Ludowy Artysta ZSRR (1981), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 12. kadencji (1989–1991).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1950–1955 studiował w Konserwatorium Moskiewskim. W 1958 poślubił primabalerinę Teatru Bolszoj Maję Plisiecką, dla której w następnych latach skomponował kilka baletów. Najsławniejszym była Carmen, adaptacja opery Georges’a Bizeta. Ostatni (Dama z pieskiem) był prezentem, jaki ofiarował żonie na 60. urodziny. W latach 60. XX w. Rodion Szczedrin był ważną postacią w radzieckim życiu muzycznym; w latach 1973–1990 był przewodniczącym Związku Kompozytorów Rosyjskich. W 1989 został deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR, gdzie przystąpił do grupy osób działających na rzecz wsparcia „pieriestrojki”. W 1992 przeprowadził się do Monachium, gdzie mieszka do dzisiaj.

Muzyka Szczedrina uważana jest za bardzo typową kontynuację rosyjskiej tradycji. Kompozytor pisze głównie do librett według literatury rosyjskiej i do rosyjskiej poezji, również muzykę filmową (A jeśli to miłość?, Niezłomny) W utworze Poetorija (1968), zainspirowanym poetycką recytacją Andrieja Wozniesienskiego, stworzył nowy gatunek – „koncert dla poety”. Utwór ten, obwołany „rosyjską pasją”, wywołał nieprzychylne dla kompozytora reakcje władz. Muzyka Szczedrina, bardzo ekspresyjna, wyraźnie nawiązuje do tradycji Dmitrija Szostakowicza. Kompozytor często sięga do rosyjskiej muzyki ludowej i cerkiewnej (jego dziadek był popem). Ale równocześnie jako pierwszy kompozytor w Rosji wprowadził do muzyki collage – w finale II Koncertu fortepianowego.

Początkowo ważne miejsce w jego twórczości zajmowały utwory sceniczne – wynik współpracy z Teatrem Bolszoj. Po wyjeździe z Rosji komponował przede wszystkim muzykę instrumentalną. W Polsce wystawiano jego balety Carmen i Anna Karenina oraz wykonywano niektóre utwory instrumentalne – przede wszystkim podczas Międzynarodowych Festiwali Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.

19 listopada 2008 z rąk ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[1].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • opery: Nie tylko miłość (1961), Martwe dusze (1977), Lolita (1994),
  • balety: Konik Garbusek (1960), Carmen-suita (1960; premiera polska – Gdynia 1977), Anna Karenina (1972; premiera polska – Bydgoszcz, Opera i Operetka, 25 VI 1979), Mewa (1979), Dama z pieskiem (1985)
  • Symfonie: nr 1 (1958), 25 preludiów (1965), Twarze rosyjskich bajek (2000),
  • Koncerty na orkiestrę: Ozornyje czastuszki (1963), Dzwony (1968), Dawna muzyka rosyjskich cyrków prowincjalnych (1989), Korowody (1989), Cztery pieśni rosyjskie (1997)
  • liczne koncerty na instrument solowy z orkiestrą, w tym 6 koncertów fortepianowych

Wybrana muzyka filmowa

[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Złote Glorie Artis dla Mai Plisieckiej oraz Rodiona Szczedrina [online], mkidn.gov.pl, 22 listopada 2008.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Maja Plisiecka – Ja, Maja, Warszawa 1999
  • (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 29, s. 530, Moskwa 1969–1978

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rodion_Szczedrin&oldid=73226822”