Rodion Szczedrin: Różnice pomiędzy wersjami

Rodion Szczedrin
	; Rodion Szczedrin z żoną Maja Plisiecką
Imię i nazwisko	Rodion Konstantynowicz Szczedrin
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1932 ; Moskwa
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna,; (opera, balet)
Zawód	kompozytor, pianista
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 14:27, 23 mar 2024

Rodion Konstantinowicz Szczedrin (ros. Родион Константинович Щедрин; ur. 16 grudnia 1932 w Moskwie) – radziecki i rosyjski kompozytor, pianista, przewodniczący Związku Kompozytorów ZSRR (1973–1990), Ludowy Artysta ZSRR (1981), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 12. kadencji (1989–1991).

Życiorys

W latach 1950–1955 studiował w Konserwatorium Moskiewskim. W 1958 poślubił primabalerinę Teatru Bolszoj Maję Plisiecką, dla której w następnych latach skomponował kilka baletów. Najsławniejszym była Carmen, adaptacja opery Georges’a Bizeta. Ostatni (Dama z pieskiem) był prezentem, jaki ofiarował żonie na 60. urodziny. W latach 60. XX w. Rodion Szczedrin był ważną postacią w radzieckim życiu muzycznym; w latach 1973–1990 był przewodniczącym Związku Kompozytorów Rosyjskich. W 1989 został deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR, gdzie przystąpił do grupy osób działających na rzecz wsparcia „pieriestrojki”. W 1992 przeprowadził się do Monachium, gdzie mieszka do dzisiaj.

Muzyka Szczedrina uważana jest za bardzo typową kontynuację rosyjskiej tradycji. Kompozytor pisze głównie do librett według literatury rosyjskiej i do rosyjskiej poezji, również muzykę filmową (A jeśli to miłość?, Niezłomny) W utworze Poetorija (1968), zainspirowanym poetycką recytacją Andrieja Wozniesienskiego, stworzył nowy gatunek – „koncert dla poety”. Utwór ten, obwołany „rosyjską pasją”, wywołał nieprzychylne dla kompozytora reakcje władz. Muzyka Szczedrina, bardzo ekspresyjna, wyraźnie nawiązuje do tradycji Dmitrija Szostakowicza. Kompozytor często sięga do rosyjskiej muzyki ludowej i cerkiewnej (jego dziadek był popem). Ale równocześnie jako pierwszy kompozytor w Rosji wprowadził do muzyki collage – w finale II Koncertu fortepianowego.

Początkowo ważne miejsce w jego twórczości zajmowały utwory sceniczne – wynik współpracy z Teatrem Bolszoj. Po wyjeździe z Rosji komponował przede wszystkim muzykę instrumentalną. W Polsce wystawiano jego balety Carmen i Anna Karenina oraz wykonywano niektóre utwory instrumentalne – przede wszystkim podczas Międzynarodowych Festiwali Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.

19 listopada 2008 z rąk ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[1].

Twórczość

opery: Nie tylko miłość (1961), Martwe dusze (1977), Lolita (1994),
balety: Konik Garbusek (1960), Carmen-suita (1960; premiera polska – Gdynia 1977), Anna Karenina (1972; premiera polska – Bydgoszcz, Opera i Operetka, 25 VI 1979), Mewa (1979), Dama z pieskiem (1985)
Symfonie: nr 1 (1958), 25 preludiów (1965), Twarze rosyjskich bajek (2000),
Koncerty na orkiestrę: Ozornyje czastuszki (1963), Dzwony (1968), Dawna muzyka rosyjskich cyrków prowincjalnych (1989), Korowody (1989), Cztery pieśni rosyjskie (1997)
liczne koncerty na instrument solowy z orkiestrą, w tym 6 koncertów fortepianowych

Wybrana muzyka filmowa

Odznaczenia

Order „Za zasługi dla Ojczyzny” II klasy (2007)
Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy (2002)
Ludowy Artysta ZSRR (1981)
Nagroda Państwowa Federacji Rosyjskiej (1992)
Nagroda Leninowska (1984)
Nagroda Państwowa ZSRR (1972)
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008, Polska)

Przypisy

↑ Złote Glorie Artis dla Mai Plisieckiej oraz Rodiona Szczedrina [online], mkidn.gov.pl, 22 listopada 2008 .

Bibliografia

Maja Plisiecka – Ja, Maja, Warszawa 1999
(ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 29, s. 530, Moskwa 1969–1978

Linki zewnętrzne

Fundacja Plisieckiej-Szczedrina
Rodion Szczedrin w bazie IMDb (ang.)

[1] Złote Glorie Artis dla Mai Plisieckiej oraz Rodiona Szczedrina [online], mkidn.gov.pl, 22 listopada 2008 .

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 {{Artysta muzyczny infobox
- |nazwa                 = Rodion Konstantynowicz Szczedrin<br />''Родион Константинович Щедрин''
+ |nazwa                 = Rodion Szczedrin
+ |nazwa oryginalna      =
  |zdjęcie               = Scedrin-Plisecka1.JPG
  |opis zdjęcia          = Rodion Szczedrin z żoną [[Maja Plisiecka|Maja Plisiecką]]
- |podpis                =
+ |alt zdjęcia           =
  |imię i nazwisko       = Rodion Konstantynowicz Szczedrin
  |pseudonim             =
@@ Linia 10: / Linia 11: @@
  |data śmierci          =
  |miejsce śmierci       =
- |przyczyna śmierci     =
  |instrument            = [[fortepian]]
  |typ głosu             =
  |gatunek               = [[muzyka poważna]],<br />([[opera]], [[balet]])
- |zawód                 = [[kompozytor]], [[Pianista (muzyk)|pianista]]
+ |zawód                 = [[kompozytor]], [[pianista]]
  |aktywność             =
- |wytwórnia płytowa     =
+ |wydawnictwo           =
  |powiązania            =
  |współpracownicy       =
  |wyróżniony instrument =
  |zespół                =
+ |odznaczenia           = {{order|RU-NPLISz||20}} {{order|SU-LAZSRR||20}} {{order|SU-NL||20}} {{order|SU-NP||20}}<br />{{order|ZdO|2}} {{order|ZdO|3}} {{order|GA|Z}}
- |odznaczenia           = [[Plik:Orden for Service II.png|40px|link=Order Za Zasługi dla Ojczyzny|Order Za Zasługi dla Ojczyzny II klasy (Rosja)]] [[Plik:Orden for Service III.png|40px|link=Order Za Zasługi dla Ojczyzny|Order Za Zasługi dla Ojczyzny III klasy (Rosja)]] [[Plik:POL Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis BAR.png|40px|link=Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”|Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (Polska)]]<br />[[Plik:People Artist of the USSR.png|20px|link=Ludowy Artysta ZSRR]] [[Plik:RusStatePrize.jpg|32px|Nagroda Państwowa Federacji Rosyjskiej]] [[Plik:Medal Lenin Prize.png|20px|link=Nagroda Leninowska|Nagroda Leninowska]] [[Plik:Medal State Prize Soviet Union.png|20px|link=Nagroda Państwowa ZSRR|Nagroda Państwowa ZSRR]]
+ |faksymile             =
+ |opis faksymile        =
  |commons               = Category:Rodion Konstantinovich Shchedrin
  |wikicytaty            = Rodion Szczedrin
  |www                   =
 }}
-'''Rodion Konstantynowicz Szczedrin''', [[Język rosyjski|ros.]] ''Родион Константинович Щедрин'' (ur. [[16 grudnia]] [[1932]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecki]] i [[Rosjanie|rosyjski]] [[kompozytor]], [[Pianista (muzyk)|pianista]], przewodniczący Związku Kompozytorów ZSRR (1973–1990), [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981), [[deputowany]] do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]] 12. kadencji (1989–1991).
+'''Rodion Konstantinowicz Szczedrin''' ({{ros.|Родион Константинович Щедрин}}; ur. [[16 grudnia]] [[1932]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecki]] i [[Rosjanie|rosyjski]] [[kompozytor]], [[pianista]], przewodniczący Związku Kompozytorów ZSRR (1973–1990), [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981), [[deputowany]] do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]] 12. kadencji (1989–1991).
 == Życiorys ==
 W latach 1950–1955 studiował w [[Konserwatorium Moskiewskie|Konserwatorium Moskiewskim]]. W 1958 poślubił [[Primabalerina|primabalerinę]] [[Teatr Bolszoj|Teatru Bolszoj]] [[Maja Plisiecka|Maję Plisiecką]], dla której w następnych latach skomponował kilka [[balet]]ów. Najsławniejszym była ''[[Carmen (opera)|Carmen]]'', [[Adaptacja (sztuka)|adaptacja]] opery [[Georges Bizet|Georges’a Bizeta]]. Ostatni (''Dama z pieskiem'') był prezentem, jaki ofiarował żonie na 60. urodziny. W latach 60. XX w. Rodion Szczedrin był ważną postacią w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckim]] życiu muzycznym; w latach 1973–1990 był przewodniczącym Związku Kompozytorów Rosyjskich. W 1989 został [[deputowany]]m do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]], gdzie przystąpił do grupy osób działających na rzecz wsparcia [[Pieriestrojka|„pieriestrojki”]]. W 1992 przeprowadził się do [[Monachium]], gdzie mieszka do dzisiaj.
-Muzyka Szczedrina uważana jest za bardzo typową kontynuację rosyjskiej tradycji. Kompozytor pisze głównie do [[Libretto|librett]] według [[Literatura rosyjska|literatury rosyjskiej]] i do rosyjskiej [[Poezja|poezji]], również muzykę filmową (''[[A jeśli to miłość?]]'', ''[[Niezłomny (film 1958)|Niezłomny]]'') W utworze ''Poetorija'' (1968), zainspirowanym poetycką recytacją [[Andriej Wozniesienski|Andrieja Wozniesienskiego]], stworzył nowy gatunek – „koncert dla poety”. Utwór ten, obwołany „rosyjską pasją”, wywołał nieprzychylne dla kompozytora reakcje władz. Muzyka Szczedrina, bardzo ekspresyjna, wyraźnie nawiązuje do tradycji [[Dmitrij Szostakowicz|Dymitra Szostakowicza]]. Kompozytor często sięga do rosyjskiej [[Muzyka ludowa|muzyki ludowej]] i cerkiewnej (jego dziadek był [[Pop (kapłan)|popem]]). Ale równocześnie jako pierwszy kompozytor w Rosji wprowadził do muzyki [[Kolaż|collage]] – w finale ''II Koncertu fortepianowego''.
+Muzyka Szczedrina uważana jest za bardzo typową kontynuację rosyjskiej tradycji. Kompozytor pisze głównie do [[Libretto|librett]] według [[Literatura rosyjska|literatury rosyjskiej]] i do rosyjskiej [[Poezja|poezji]], również [[Muzyka filmowa|muzykę filmową]] (''[[A jeśli to miłość?]]'', ''[[Niezłomny (film 1958)|Niezłomny]]'') W utworze ''Poetorija'' (1968), zainspirowanym poetycką recytacją [[Andriej Wozniesienski|Andrieja Wozniesienskiego]], stworzył nowy gatunek – „koncert dla poety”. Utwór ten, obwołany „rosyjską pasją”, wywołał nieprzychylne dla kompozytora reakcje władz. Muzyka Szczedrina, bardzo ekspresyjna, wyraźnie nawiązuje do tradycji [[Dmitrij Szostakowicz|Dmitrija Szostakowicza]]. Kompozytor często sięga do rosyjskiej [[Muzyka ludowa|muzyki ludowej]] i cerkiewnej (jego dziadek był [[Pop (kapłan)|popem]]). Ale równocześnie jako pierwszy kompozytor w Rosji wprowadził do muzyki [[Kolaż|collage]] – w finale ''II Koncertu fortepianowego''.
 Początkowo ważne miejsce w jego twórczości zajmowały utwory sceniczne – wynik współpracy z Teatrem Bolszoj. Po wyjeździe z Rosji komponował przede wszystkim muzykę instrumentalną. W Polsce wystawiano jego balety ''Carmen'' i ''Anna Karenina'' oraz wykonywano niektóre utwory instrumentalne – przede wszystkim podczas [[Warszawska Jesień|Międzynarodowych Festiwali Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”]].
-listopada 2008 z rąk [[Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego|ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego]] [[Bogdan Zdrojewski|Bogdana Zdrojewskiego]] odebrał [[Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”|Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/zlote_glorie_artis_dla_mai_plisieckiej_oraz_rodiona_szczedrina-106.php?searchresult=1&sstring=Rodion+Szczedrin |tytuł=''Złote Glorie Artis dla Mai Plisieckiej oraz Rodiona Szczedrina'' |opublikowany=mkidn.gov.pl |data=22 listopada 2008}}</ref>.
+listopada 2008 z rąk [[Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego|ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego]] [[Bogdan Zdrojewski|Bogdana Zdrojewskiego]] odebrał [[Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”|Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”]]<ref>{{Cytuj|url=http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/zlote_glorie_artis_dla_mai_plisieckiej_oraz_rodiona_szczedrina-106.php?searchresult=1&sstring=Rodion+Szczedrin |tytuł=Złote Glorie Artis dla Mai Plisieckiej oraz Rodiona Szczedrina |opublikowany=mkidn.gov.pl |data=22 listopada 2008}}</ref>.
 == Twórczość ==
 * opery: ''Nie tylko miłość'' (1961), ''Martwe dusze'' (1977), ''Lolita'' (1994),
-* balety: [[Konik Garbusek (balet Szczedrina)|''Konik Garbusek'']] (1960), ''Carmen-suita'' (1960; premiera polska – Gdynia 1977), ''Anna Karenina'' (1972; premiera polska – Bydgoszcz, Opera i Operetka, 25 VI 1979), ''Mewa'' (1979), ''Dama z pieskiem'' (1985)
+* balety: [[Konik Garbusek (balet Szczedrina)|''Konik Garbusek'']] (1960), ''Carmen-suita'' (1960; premiera polska – Gdynia 1977), ''Anna Karenina'' (1972; premiera polska – [[Bydgoszcz]], Opera i Operetka, 25 VI 1979), ''Mewa'' (1979), ''Dama z pieskiem'' (1985)
 * Symfonie: nr 1 (1958), ''25 preludiów'' (1965), ''Twarze rosyjskich bajek'' (2000),
-* Koncerty na orkiestrę'': ''Ozornyje czastuszki'' (1963), ''Dzwony'' (1968), ''Dawna muzyka rosyjskich cyrków prowincjalnych'' (1989), ''Korowody'' (1989), ''Cztery pieśni rosyjskie'' (1997)
+* Koncerty na orkiestrę: ''Ozornyje czastuszki'' (1963), ''Dzwony'' (1968), ''Dawna muzyka rosyjskich cyrków prowincjalnych'' (1989), ''Korowody'' (1989), ''Cztery pieśni rosyjskie'' (1997)
 * liczne koncerty na instrument solowy z orkiestrą, w tym 6 koncertów fortepianowych
 === Wybrana muzyka filmowa ===
-* 1957: ''[[Niezłomny (film 1958)|Niezłomny]]‎''
+* 1957: ''[[Niezłomny (film 1958)|Niezłomny]]''
 * 1961: ''[[A jeśli to miłość?]]''
 * 1967: ''[[Anna Karenina (film 1967)|Anna Karenina]]''
 == Odznaczenia ==
-* [[Order Za Zasługi dla Ojczyzny]] II klasy (2007)
+* [[Order „Za zasługi dla Ojczyzny”]] II klasy (2007)
-* Order Za Zasługi dla Ojczyzny III klasy (2002)
+* Order „Za zasługi dla Ojczyzny” III klasy (2002)
 * [[Ludowy Artysta ZSRR]] (1981)
-* Nagroda Państwowa Federacji Rosyjskiej (1992)
+* [[Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej|Nagroda Państwowa Federacji Rosyjskiej]] (1992)
 * [[Nagroda Leninowska]] (1984)
 * [[Nagroda Państwowa ZSRR]] (1972)
@@ Linia 67: / Linia 69: @@
 == Linki zewnętrzne ==
 * [http://www.shchedrin.de Fundacja Plisieckiej-Szczedrina]
+* {{IMDb|osoba|0790183|Rodion Szczedrin}}
-* [http://www.imdb.com/name/nm0790183/ Rodion Szczedrin] w bazie [[Internet Movie Database|IMDb]]
 {{Kontrola autorytatywna}}
@@ Linia 77: / Linia 79: @@
 [[Kategoria:Laureaci Nagrody Leninowskiej]]
 [[Kategoria:Laureaci Nagrody Państwowej ZSRR]]
+[[Kategoria:Libreciści baletowi]]
 [[Kategoria:Ludowi Artyści ZSRR]]
-[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Za Zasługi dla Ojczyzny]]
+[[Kategoria:Odznaczeni Orderem „Za zasługi dla Ojczyzny”]]
+[[Kategoria:Laureaci Nagrody Państwowej Federacji Rosyjskiej]]
 [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”]]
 [[Kategoria:Radzieccy kompozytorzy]]
@@ Linia 84: / Linia 88: @@
 [[Kategoria:Rosyjscy pianiści]]
 [[Kategoria:Urodzeni w 1932]]
+[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Moskwie]]