Przejdź do zawartości

Zamch: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne merytoryczne
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
 
(Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 27 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Wieś infobox
{{Polska miejscowość infobox
|nazwa = Zamch
|nazwa = Zamch
|herb wsi =
|inna nazwa = Zamek
|flaga wsi =
|rodzaj miejscowości = wieś
|herb artykuł =
|zdjęcie = Zamch Centrum.jpg
|dopełniacz wsi =
|opis zdjęcia = Centrum wsi
|zdjęcie = Zamch Centrum.jpg
|alt zdjęcia =
|opis zdjęcia = Centrum wsi
|województwo = lubelskie
|województwo = [[Województwo lubelskie|lubelskie]]
|powiat = [[Powiat biłgorajski|biłgorajski]]
|powiat = [[Powiat biłgorajski|biłgorajski]]
|gmina = [[Obsza (gmina)|Obsza]]
|gmina = [[Obsza (gmina)|Obsza]]
|sołectwo =
|miejscowość podstawowa =
⚫
|sołectwo =
|wysokość =
|wysokość =
|liczba ludności = 1500
|liczba ludności = 1270{{r|pwl|nsp}}
|rok = 2008
|rok = 2021
|strefa numeracyjna = (+48) 84
|strefa numeracyjna = 84
|kod pocztowy = 23-413
|kod pocztowy = 23-413{{r|poczta}}
|tablice rejestracyjne = LBL
|tablice rejestracyjne = LBL
|SIMC = 0896172
|SIMC = 0896172{{r|teryt}}
|mapa wsi =
|kod mapy = Obsza (gmina)
|współrzędne = 50°19'02"N 23°01'38"E<ref name="prng">{{PRNG Miejscowości|157950|data=2023-11-05}}</ref>
|stopniN = 50 |minutN = 18 |sekundN = 44
⚫
|commons = Category:Zamch
|stopniE = 23 |minutE = 01 |sekundE = 20
|commons = Category:Zamch
|www =
|wikisłownik =
|www =
}}
}}
'''Zamch''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[powiat biłgorajski|powiecie biłgorajskim]], w [[Obsza (gmina)|gminie Obsza]], na [[Płaskowyż Tarnogrodzki|Płaskowyżu Tarnogrodzkim]] i [[Równina Biłgorajska|Równinie Biłgorajskiej]]. Jest jedną z największych wsi w województwie lubelskim, największą w gminie Obsza. Dzieli się na dwie części: Zamch I i Zamch II. Około 2&nbsp;km na południowy wschód od Zamchu znajduje się [[Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej]].
'''Zamch''' ({{w języku|uk|Замх}}, dawniej również '''Zamek'''<ref>{{cytuj|url=https://polona.pl/item-view/7c303dd0-0f59-49cf-92c8-70769e7d39b9?page=19|tytuł=Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 4, Województwo lubelskie|data=1924|s=6|autor=Główny Urząd Statystyczny}}</ref>) – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]], położona w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[powiat biłgorajski|powiecie biłgorajskim]], w [[Obsza (gmina)|gminie Obsza]]{{r|Dz.U. 29/2013|teryt}}. Leży na [[Płaskowyż Tarnogrodzki|Płaskowyżu Tarnogrodzkim]] i [[Równina Biłgorajska|Równinie Biłgorajskiej]].


[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo zamojskie|województwa zamojskiego]].
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] wieś administracyjnie należała do [[województwo zamojskie|województwa zamojskiego]].


Na terenie wsi utworzono dwa [[Sołectwo|sołectwa]]: ''Zamch I'' i ''Zamch II''{{r|bip}}. Według [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011|Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011]] wieś liczyła 1405 mieszkańców i była największą co do liczby ludności miejscowością gminy{{r|GUS}}.
⚫
W Zamchu polowali [[Zygmunt II August|Zygmunt August]] i [[Stefan Batory]]. W utworze [[Jan Kochanowski|Jana Kochanowskiego]] Dryas Zamechska (Dryas Zamchana Polonice et Latine; Pan Zamchanus) podczas polowania w pobliżu miejscowości Zamch król [[Stefan Batory]] spotyka [[driady]]<ref>Zob. [[s:Dryas Zamechska|tekst utworu]] w [[Wikiźródła]]ch</ref>.


Wieś jest siedzibą [[Kościół łaciński|rzymskokatolickiej]] parafii [[Parafia św. Jozafata Kuncewicza w Zamchu|św. Jozafata Kuncewicza]]{{r|par}}.
[[Plik:Zamch Church.JPG|thumb|220px|left|Kościół parafialny św. Jozafata w Zamchu]]

{|class="wikitable collapsible collapsed" width="60%"
!colspan=3|W obszar wsi Zamch wchodzą jako integralne części<ref name="codgik">{{PRNG Miejscowości}}</ref>
|-
! SIMC !! Nazwa !! Rodzaj
|-
|0896189 || Nawozy || część wsi
|-
|0896195 || Parcela || część wsi
|-
|0896203 || Pardasówka || część wsi
|-
|0896210 || Podkolonia || część wsi
|-
|0896226 || Załom Duży || część wsi
|-
|0896232 || Załom Mały || część wsi
|-
|0896249 || Zamosty || część wsi
|}

== Historia ==
Wieś królewska Zamech w 1515 należała do ''grodu w [[Leżajsk]]u''<ref>{{Cytuj | url=http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.2/225 | tytuł=Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV cz.2 | opublikowany=dir.icm.edu.pl | język=pl | data dostępu=2019-07-11}}</ref>, a w [[1589]] położona była w starostwie niegrodowym zamechskim w [[ziemia przemyska|ziemi przemyskiej]] [[województwo ruskie|województwa ruskiego]]<ref>[[Aleksander Walerian Jabłonowski| Aleksander Jabłonowski]], Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.</ref>. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1405 mieszkańców<ref name=GUS /> i była największą miejscowością gminy Obsza. Wieś położona w [[powiat przemyski (I Rzeczpospolita)|powiecie przemyskim]], była własnością [[Maria Kazimiera d’Arquien|Marii Kazimiery Sobieskiej]], została spustoszona w czasie [[Wojna polsko-turecka (1672–1676)|najazdu tatarskiego w 1672 roku]]<ref>Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 182.</ref>.

⚫
W Zamchu polowali [[Zygmunt II August|Zygmunt August]] i [[Stefan Batory]]. W utworze [[Jan Kochanowski|Jana Kochanowskiego]] [[Dryas Zamchana polonice et latine. Pan Zamchanus latine|Dryas Zamechska (Dryas Zamchana Polonice et Latine; Pan Zamchanus)]] podczas polowania w pobliżu miejscowości Zamch król [[Stefan Batory]] spotyka [[driady]]<ref>Zob. [[s:Dryas Zamechska|tekst utworu]] w [[Wikiźródła]]ch</ref>.


== Urodzeni w Zamchu ==
== Urodzeni w Zamchu ==
* [[Rafał Hadziewicz]] (1803-1886) – malarz, współzałożyciel „Zachęty”
* [[Rafał Hadziewicz]] (1803-1886) – malarz, współzałożyciel „Zachęty”
* Antoni Wróbel ps. „Burza-Anton” – dowódca oddziału partyzanckiego [[Bataliony Chłopskie|BCh]], uczestnik największej bitwy partyzanckiej w Polsce, nad rzeką [[Sopot (rzeka)|Sopot]], zwanej [[Bitwa pod Osuchami|bitwą]] pod [[Osuchy|Osuchami]]. Poległ wraz z oddziałem w walce w uroczysku [[Maziarze]] 24 czerwca 1944 roku
* Antoni Wróbel ps. „Burza-Anton” – dowódca oddziału partyzanckiego [[Bataliony Chłopskie|BCh]], uczestnik największej bitwy partyzanckiej w Polsce, nad rzeką [[Sopot (rzeka)|Sopot]], zwanej [[Bitwa pod Osuchami|bitwą]] pod [[Osuchy|Osuchami]]. Poległ wraz z oddziałem w walce w uroczysku Maziarze 24 czerwca 1944 roku


== Produkcja rolna ==
== Produkcja rolna ==
Linia 41: Linia 64:


== Infrastruktura ==
== Infrastruktura ==
Zamch jest wsią całkowicie zmechanizowaną; 6 sklepów spożywczych, 1 przemysłowy, bar, szkoła, sala gimnastyczna, kościół i samodzielna parafia. Dobra sieć drogowa i dogodne połączenia komunikacyjne. Całkowita telefonizacja, sieć wodociągowa i kanalizacja (w budowie). Swobodny dostęp do sieci Internet. Duża i dobrze rozmieszczona sieć sprzedaży detalicznej.
Zamch jest wsią zmechanizowaną; 2 sklepy spożywcze, 1 przemysłowy, bar, szkoła, sala gimnastyczna, kościół i samodzielna parafia. Dobra sieć drogowa i dogodne połączenia komunikacyjne. Całkowita telefonizacja, sieć wodociągowa i kanalizacja. Swobodny dostęp do sieci Internet. Duża i dobrze rozmieszczona sieć sprzedaży detalicznej.


== Obiekty [[zabytek|zabytkowe]] ==
== Obiekty [[zabytek|zabytkowe]] ==
* [[Kościół św. Jozafata i św. Praksedy w Zamchu|Cerkiew greckokatolicka]] z [[1842]] roku, [[likwidacja unickiej diecezji chełmskiej|od 1875 prawosławna]], obecnie [[kościół (budynek)|kościół]] pw. św. Jozafata
* [[Kościół św. Jozafata i św. Praksedy w Zamchu|Cerkiew greckokatolicka]] z [[1842]] roku, [[likwidacja unickiej diecezji chełmskiej|od 1875 prawosławna]], obecnie [[kościół (budynek)|kościół]] pw. św. Jozafata
* Zespół cmentarzy: najstarszego, [[Cmentarz prawosławny w Zamchu (stary)|unicko-prawosławnego]], [[Cmentarz prawosławny w Zamchu (nowy)|prawosławnego]] i [[Cmentarz rzymskokatolicki w Zamchu|rzymskokatolickiego]]<ref>D. Kawałko, ''Cmentarze województwa zamojskiego'', Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 170-171.</ref>.
* Zespół cmentarzy: najstarszego, [[Cmentarz prawosławny w Zamchu (stary)|unicko-prawosławnego]], [[Cmentarz prawosławny w Zamchu (nowy)|prawosławnego]] i [[Cmentarz rzymskokatolicki w Zamchu|rzymskokatolickiego]]<ref>D. Kawałko, ''Cmentarze województwa zamojskiego'', Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 170-171.</ref>.


== Galeria ==
== Galeria ==
<gallery widths="200" heights="130" perrow="4" style="text-align: center">
<gallery>
Plik:Zamch - znak.jpg
Plik:Zamch - Elementary school.JPG|Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zamchu
Plik:Zamch - Elementary school.JPG|Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zamchu
Plik:Zamch - kościół św. Jozafata i św. Praksedy (01) - DSC04365 v1.jpg|Kościół św. Jozafata i św. Praksedy, dawna cerkiew unicka
Plik:Zamch - krzyż przydrożny - DSC04363.jpg|Krzyż przydrożny na terenie wsi
Plik:Zamch - krzyż przydrożny - DSC04363.jpg|Pozostałość nowego [[Cmentarz prawosławny w Zamchu (nowy)|cmentarza prawosławnego w Zamchu]]
Plik:Cmentarz unicko-prawosławny w Zamchu.jpg|[[Cmentarz unicko-prawosławny w Zamchu|Cmentarz unicko-prawosławny]], grupa nagrobków z XIX w.
</gallery>
</gallery>


{{Przypisy}}
== Przypisy ==
<references>
* <ref name=pwl>{{Polska w liczbach|id=wies_Zamch|nazwa=Wieś Zamch w liczbach|data dostępu=2023-01-15}}</ref>
* <ref name=nsp>{{Cytuj |url=https://bdl.stat.gov.pl/bdl/metadane/cechy/4182 |tytuł=NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych |data=2022-09-19 |data dostępu=2022-10-04 |opublikowany=Bank Danych Lokalnych GUS}}</ref>
* <ref name=GUS>[http://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/21/1/1/1_miejscowosci_ludnosc_nsp2011.xlsx GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.]</ref>
* <ref name=bip>[https://ugobsza.bip.lubelskie.pl/index.php?id=278 BIP gminy, sołectwa] [dostęp 2023-12-12]</ref>
* <ref name = "Dz.U. 29/2013">Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części ({{Dziennik Ustaw|2013|200}})</ref>
* <ref name = "teryt">{{cytuj stronę| url = http://www.stat.gov.pl/broker/access/performSearch.jspa?searchString=*&level=miejscSkl&wojewodztwo=2218&powiat=7355&gmina=4684&miejscowosc=12471&advanced=true|tytuł=TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju)|opublikowany=Główny Urząd Statystyczny|data dostępu=2015-11-18}}</ref>
* <ref name="poczta">{{Poczta Polska|2013|s=1585|data dostępu=2014–03–09}}</ref>
* <ref name=par>[https://diecezja.zamojskolubaczowska.pl/parafie/parafia-swietego-jozafata-zamch Opis parafii na stronie diecezji]</ref>
</references>

== Linki zewnętrzne ==
* {{SgKP|XIV|365}}
* {{SgKP|XV_cz.2|712}}

{{Gmina Obsza}}
{{Gmina Obsza}}


[[Kategoria:Obsza (gmina)]]
[[Kategoria:Zamch| ]]
[[Kategoria:Wsie Sobieskich herbu Janina]]
[[Kategoria:Wsie starostwa zamechskiego]]
[[Kategoria:Wsie szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo ruskie)]]

Aktualna wersja na dzień 12:07, 13 mar 2024

Zamch
Zamek
wieś
Ilustracja
Centrum wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

biłgorajski

Gmina

Obsza

Liczba ludności (2021)

1270[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

23-413[4]

Tablice rejestracyjne

LBL

SIMC

0896172[5]

Położenie na mapie gminy Obsza
Mapa konturowa gminy Obsza, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zamch”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Zamch”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Zamch”
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego
Mapa konturowa powiatu biłgorajskiego, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Zamch”
Ziemia50°19′02″N 23°01′38″E/50,317222 23,027222[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamch (ukr. Замх, dawniej również Zamek[6]) – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Obsza[7][5]. Leży na Płaskowyżu Tarnogrodzkim i Równinie Biłgorajskiej.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa: Zamch I i Zamch II[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1405 mieszkańców i była największą co do liczby ludności miejscowością gminy[9].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Jozafata Kuncewicza[10].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś królewska Zamech w 1515 należała do grodu w Leżajsku[12], a w 1589 położona była w starostwie niegrodowym zamechskim w ziemi przemyskiej województwa ruskiego[13]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1405 mieszkańców[9] i była największą miejscowością gminy Obsza. Wieś położona w powiecie przemyskim, była własnością Marii Kazimiery Sobieskiej, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku[14].

W Zamchu polowali Zygmunt August i Stefan Batory. W utworze Jana Kochanowskiego Dryas Zamechska (Dryas Zamchana Polonice et Latine; Pan Zamchanus) podczas polowania w pobliżu miejscowości Zamch król Stefan Batory spotyka driady[15].

Urodzeni w Zamchu

[edytuj | edytuj kod]
  • Rafał Hadziewicz (1803-1886) – malarz, współzałożyciel „Zachęty”
  • Antoni Wróbel ps. „Burza-Anton” – dowódca oddziału partyzanckiego BCh, uczestnik największej bitwy partyzanckiej w Polsce, nad rzeką Sopot, zwanej bitwą pod Osuchami. Poległ wraz z oddziałem w walce w uroczysku Maziarze 24 czerwca 1944 roku

Produkcja rolna

[edytuj | edytuj kod]

Dominującą produkcją rolną jest tytoń, uprawa zbóż, poza tym hodowla trzody i bydła mlecznego. W uprawach dominuje pszenica ozima i jęczmień jary. Powiększa się areał uprawy truskawek i ziemniaków. Zbyt duże rozdrobnienie gruntów rolnych spowalnia wprowadzanie produkcji wielkotowarowej. Średnia gospodarstw rolnych to 3,5–10 ha. z czego 1/4 zajmują łąki.

Infrastruktura

[edytuj | edytuj kod]

Zamch jest wsią zmechanizowaną; 2 sklepy spożywcze, 1 przemysłowy, bar, szkoła, sala gimnastyczna, kościół i samodzielna parafia. Dobra sieć drogowa i dogodne połączenia komunikacyjne. Całkowita telefonizacja, sieć wodociągowa i kanalizacja. Swobodny dostęp do sieci Internet. Duża i dobrze rozmieszczona sieć sprzedaży detalicznej.

Obiekty zabytkowe

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 157950
  2. ↑ Wieś Zamch w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1585 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 4, Województwo lubelskie, 1924, s. 6.
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. ↑ BIP gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-12]
  9. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  10. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  11. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  12. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XV cz.2 [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2019-07-11] (pol.).
  13. ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.
  14. ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 182.
  15. ↑ Zob. tekst utworu w Wikiźródłach
  16. ↑ D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 170-171.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Obsza
Wsie
Części wsi
Zamch
  • Nawozy
  • Parcela
  • Pardasówka
  • Podkolonia
  • Polaki
  • Popówka
  • Załom Duży
  • Załom Mały
  • Zamosty

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamch&oldid=73116509”