Praski zamach stanu 1948: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Anulowanie wersji 73043037 autorstwa 2A00:801:2F3:E1F0:D195:2B5E:B609:A651 (dyskusja) nazwa partii w 1948 Znacznik: Anulowanie edycji |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wojna infobox |
{{Wojna infobox |
||
|nazwa = Praski zamach stanu |
|nazwa = Praski zamach stanu |
||
|epoka = czasy najnowsze |
|epoka = czasy najnowsze |
||
|konflikt = [[zimna wojna]] |
|konflikt = [[zimna wojna]] |
||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
|strona1 = [[Plik:Flag of the President of Czechoslovakia (1918-1939, 1945-1960).svg|20px]] '''[[Prezydenci Czechosłowacji|Prezydent Czechosłowacji]]''' |
|strona1 = [[Plik:Flag of the President of Czechoslovakia (1918-1939, 1945-1960).svg|20px]] '''[[Prezydenci Czechosłowacji|Prezydent Czechosłowacji]]''' |
||
---- |
---- |
||
[[Plik:Logo of the Czechoslovak National Socialist Party.svg|20px]] [[Czeska Partia Narodowo-Społeczna|Czeska Partia Narodowo- |
[[Plik:Logo of the Czechoslovak National Socialist Party.svg|20px]] [[Czeska Partia Narodowo-Społeczna|Czeska Partia Narodowo-Socjalistyczna]]<br />[[Plik:Czechoslovak People's Party historical logo.svg|15px]] [[Unia Chrześcijańska i Demokratyczna – Czechosłowacka Partia Ludowa|Partia Ludowa]]<br />[[Plik:Emblem of the Democratic Party (Czechoslovakia).svg|15px]] [[Partia Demokratyczna (Słowacja, 1944)|Partia Demokratyczna]]<br />[[Plik:Czechoslovak Social Democracy.png|20px]] [[Czeska Partia Socjaldemokratyczna]]<br />(frakcje antykomunistyczne)<br />'''Wsparcie:'''<br />{{państwo|GBR}} |
||
|strona2 = [[Plik:Lesser coat of arms of Czechoslovakia.svg|20px]] '''[[Premierzy Czechosłowacji|Premier Czechosłowacji]]''' |
|strona2 = [[Plik:Lesser coat of arms of Czechoslovakia.svg|20px]] '''[[Premierzy Czechosłowacji|Premier Czechosłowacji]]''' |
||
---- |
---- |
||
Aktualna wersja na dzień 18:50, 3 mar 2024
| zimna wojna | |||
 Manifestacja komunistyczna na Rynku Staromiejskim w Pradze w czasie przewrotu | |||
| Czas |
21–25 lutego 1948 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
dążenia czechosłowackich komunistów popieranych przez ZSRR do zdobycia pełni władzy w kraju | ||
| Wynik |
przejęcie władzy w Czechosłowacji przez komunistów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Praski zamach stanu 1948 (cz. Únor 1948) – faktyczne przejęcie całości władzy w Czechosłowacji przez Komunistyczną Partię Czechosłowacji (KSČ), z poparciem ZSRR, dokonane w dniach 20–25 lutego 1948 roku w Pradze. Przy zachowaniu fasady demokracji parlamentarnej i pozorów systemu wielopartyjnego wprowadzona została dyktatura partii komunistycznej, kierowanej przez Klementa Gottwalda. Dotychczasowe partie niekomunistyczne zostały przekształcone w niesamodzielne ugrupowania satelickie KSČ, a ich kierownictwa przejęte przez osoby podporządkowane Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania przeciwników partii komunistycznej przez podporządkowaną KSČ Státní bezpečnost. Bezpośrednio po przewrocie w niewyjaśnionych okolicznościach zginął minister spraw zagranicznych Jan Masaryk. Tysiące osób udało się na emigrację.
9 maja 1948 roku parlament przyjął nową konstytucję, określającą nowo powstałą Republikę Czechosłowacką jako demokrację ludową, 30 maja odbyły się wybory parlamentarne, w których dopuszczono głosowanie wyłącznie na jedną listę Frontu Narodowego Czechów i Słowaków (KSČ, partie i organizacje satelitarne). 7 czerwca 1948 roku prezydent Republiki Edvard Beneš podał się do dymisji, 14 czerwca 1948 roku stanowisko prezydenta objął Klement Gottwald.
Szok wywołany na Zachodzie przejęciem władzy w Czechosłowacji przez komunistów przyspieszył konsolidację bloku zachodniego w sytuacji rozwijającej się zimnej wojny[1]. Konsekwencjami były energiczne wdrażanie Planu Marshalla, skuteczne przeciwdziałanie próbom dojścia do władzy partii komunistycznych we Francji i Włoszech, konsolidacja zachodnich stref okupacyjnych Niemiec w Trizonię, a następnie powołanie Republiki Federalnej Niemiec oraz budowa zachodniego systemu bezpieczeństwa zbiorowego poprzez utworzenie NATO.
System polityczny władzy partii komunistycznej w Czechosłowacji ukształtowany w lutym 1948 roku przetrwał z modyfikacjami do swego upadku w 1989 roku, w czasie Jesieni Ludów.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Karrie Pilgrim, Who’s To Blame For The Cold War? [online] [dostęp 2023-08-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-21] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- François Fejtö: Praski zamach stanu 1948, wyd. II Warszawa 1990, Wydawnictwo Krąg.
- Henry Kissinger: Dyplomacja, Warszawa 1995, ISBN 83-85840-75-3.
- Praski zamach stanu na portalu totalita.cz (cz.)
- Norbert Wójtowicz, Nástup komunistickej diktatúry v Československu z pohľadu Poľska (Przewrót komunistyczny w Czechosłowacji widziany z polskiej perspektywy), [w:] Február 1948 a Slovensko. Zborník z vedeckej konferencie Bratislava 14. – 15. február 2008, red. Ondrej Podolec, Bratislawa: ÚSTAV PAMÄTI NÁRODA, 2008, s. 63-83 (cz.).
- Norbert Wójtowicz, Przewrót komunistyczny w Czechosłowacji 1948 roku widziany z polskiej perspektywy, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2021, 368 s., ISBN 978-83-8229-162-9