Przejdź do zawartości

Ożędka groniasta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
GrouchoBot (dyskusja | edycje)
52 167 edycji
m robot dodaje: ca:Neslia
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 394 896 edycji
 
(Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 14 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Roślina infobox
{{Takson infobox
| nazwa = Ożędka groniasta
|nazwa = Ożędka groniasta
| obrazek = Neslia paniculata eF.jpg
|grafika = Neslia paniculata s. str. sl9.jpg
| opis obrazka = ''Neslia paniculata'' subsp. ''paniculata''
|opis grafiki = ''Neslia paniculata'' subsp. ''paniculata''
|alt grafiki =
| system = Reveala
|systematyka ref = <ref name="ruggiero" /><ref name="apweb" />
| podkrólestwo = [[Rośliny naczyniowe|naczyniowe]]
|domena = [[eukarionty]]
| nadgromada = [[Rośliny nasienne|nasienne]]
|królestwo = [[rośliny]]
⚫
| gromada = [[okrytonasienne]]
|podkrólestwo = [[rośliny zielone]]
| klasa = ''[[Rosopsida]]''
|nadgromada = [[rośliny telomowe]]
| rząd = [[kaparowce]]
|gromada = [[rośliny naczyniowe]]
⚫
| rodzina = [[kapustowate]]
|podgromada = [[rośliny nasienne]]
⚫
| rodzaj = [[ożędka]]
⚫
|nadklasa = [[okrytonasienne]]
⚫
| gatunek = ożędka groniasta
|klasa = ''[[Magnoliopsida]]''
⚫
| łacina = Neslia paniculata
|nadrząd = [[różopodobne]]
⚫
| autor = ([[Karol Linneusz|L.]]) [[Nicaise Auguste Desvaux|Desv.]]
|rząd = [[kapustowce]]
| cytat = Journal de Botanique, Appliquée à l'Agriculture, à la Pharmacie, à la Médecine et aux Arts. Paris 3: 162. 1815
⚫
|rodzina = [[kapustowate]]
⚫
| synonim = *''Myagrum paniculatum'' L.<br />*''Vogelia paniculata'' (L.) Hornem.
⚫
|rodzaj = ożędka
⚫
| commons = Category:Neslia paniculata
⚫
|gatunek = ożędka groniasta
|nazwa łacińska = Neslia paniculata
⚫
|autor = ([[Karol Linneusz|L.]]) [[Nicaise Auguste Desvaux|Desv.]]
|cytat = J. Bot. Agric. 3:162. 1814
|synonimy =
* ''Myagrum paniculatum'' L.
⚫
* ''Vogelia paniculata'' (L.) Hornem.
⚫
|wikispecies = Neslia paniculata
⚫
|commons = Category:Neslia paniculata
}}
}}
'''Ożędka groniasta''', orzędka groniasta<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 | s=120 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref>, ożędka wiechowata<ref name=Mowszowicz79 /> (''Neslia paniculata'' <small>(L.) Desv.</small>) – [[Gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny z rodziny [[kapustowate|kapustowatych]], należący do [[takson monotypowy|monotypowego]] rodzaju '''ożędka''' (też orzędka, ''Neslia'' <small>Desv.</small>). Występuje w strefie umiarkowanej w [[Europa|Europie]], w północnej [[Afryka|Afryce]] oraz w [[Azja|Azji]] (bez jej południowej, tropikalnej części)<ref name="powo">{{Cytuj stronę | url = https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:331804-2 | tytuł = Neslia Desv. | praca = Plants of the World online | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2022-11-22}}</ref>. W Polsce zadomowiony [[antropofit]]<ref name=checklist/>, jego występowanie udokumentowane zostało na całym niżu i w niższych partiach gór, lokalnie jednak jest bardzo rzadki (np. w północno-zachodniej części kraju)<ref>{{Cytuj|tytuł = Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce |data = 2001 |isbn = 83-915161-1-3 |inni = Adam Zając, Maria Zając (red.) |miejsce = Kraków |wydawca = Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego |s = 371 |oclc = 831024957 }}</ref>.


== Morfologia ==
'''Ożędka groniasta''', orzędka groniasta (''Neslia paniculata'' (L.) Desv.) – [[Gatunek (biologia)|gatunek]] [[roślina jednoroczna|rośliny jednorocznej]] z rodziny [[kapustowate|kapustowatych]]
[[Plik:Neslia paniculata s. str. sl80.jpg|thumb|left|Kwiatostan]]
⚫
; [[Łodyga]]: Krótka, omszona, wysokość całej rośliny od 15 do 80 cm.
⚫
; [[Liść|Liście]]: Dolne wydłużone przechodzące w ogonek, górne lancetowate, całobrzegie.
⚫
; [[Kwiat]]y: Złotożółte o średnicy 4–6 mm zebrane w pseudobaldachowatą [[wiecha|wiechę]]. Kwitnie do maja do lipca.


=== Rozmieszczenie ===
== Biologia i ekologia ==
⚫
[[Roślina jednoroczna]]. Występuje na polach zbóż, wysypiskach, przydrożach, w miejscach ciepłych o podłożu gliniastym i zasobnym w wapń.
Występuje prawie w całej [[Europa|Europie]], w Polsce zadomowiona, na całym niżu i w niższych partiach gór.


=== Morfologia ===
== Systematyka ==
Gatunek z rodzaju [[takson monotypowy|monotypowego]] ''Neslia'' <small>Desv.</small><ref name=powo/>, przy czym w niektórych ujęciach jeden z dwóch podgatunków (obok [[Podgatunek nominatywny|nominatywnego]]) – ''Neslia paniculata'' subsp. ''thracica'' <small>(Velen.) Bornm.</small><ref name=powo/>, bywa podnoszony do rangi odrębnego gatunku – ''Neslia apiculata'' <small>C.A. Mey.</small>, określanego nazwą zwyczajową ożędka kończysta<ref name=checklist/>.
⚫
; [[Łodyga]]: Krótka, omszona, wysokość całej rośliny od 15 do 80 cm.
⚫
; [[Liść|Liście]]: Dolne wydłużone przechodzące w ogonek, górne lancetowate, całobrzegie
⚫
; [[Kwiat]]y: Złotożółte o średnicy 4 – 6 mm zebrane w pseudobaldachowatą [[wiecha|wiechę]]. Kwitnie do maja do lipca.


Rodzaj ''Neslia'' zaliczany jest do plemienia ''Camelineae'' w obrębie rodziny [[kapustowate|kapustowatych]] ''Brassicaceae''<ref name="grin">{{Cytuj stronę | url = https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomygenus?id=8196 | tytuł = Genus Neslia Desv. | praca = Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) | opublikowany = USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System | data dostępu = 2022-11-22}}</ref>.
=== Biologia i ekologia ===
== Zagrożenia i ochrona ==
⚫
Występuje na polach zbóż, wysypiskach, przydrożach, w miejscach ciepłych o podłożu gliniastym i zasobnym w wapń.
Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii '''NT''' ([[gatunek bliski zagrożenia|bliski zagrożenia]])<ref>{{Cytuj książkę | autor =Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.| tytuł =Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants | wydawca =Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk | miejsce =Kraków | rok =2016 | strony = | isbn =978-83-61191-88-9}}</ref>.
⚫
=== Bibliografia ===
{{Bibliografia start}}
⚫
# {{Cytuj książkę|imię=Bertram |nazwisko=Münker |tytuł=Kwiaty polne i leśne |miejsce=Warszawa |rok=1998 |wydawca= Świat Książki |isbn = 83-7129-756-4}}
{{Bibliografia stop}}


== Przypisy ==
⚫
[[Kategoria:Kapustowate]]
<references responsive>
<ref name="ruggiero">{{Ruggiero |data dostępu = 2020-02-20}}</ref>
<ref name="apweb">{{Angiosperm Phylogeny Website |data dostępu = 2010-05-13}}</ref>
<ref name=Mowszowicz79>{{cytuj książkę |nazwisko=Mowszowicz |imię=Jakub |tytuł=Pospolite rośliny naczyniowe Polski |wydanie=czwarte |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce=Warszawa |rok=1979 |strony=122 |isbn=83-01-00129-1}}</ref>
</references>


⚫
== Bibliografia ==
[[ca:Neslia]]
⚫
* {{Cytuj książkę|imię=Bertram |nazwisko=Münker |tytuł=Kwiaty polne i leśne |miejsce=Warszawa |rok=1998 |wydawca= Świat Książki |isbn = 83-7129-756-4}}
[[de:Finkensame]]

[[en:Neslia paniculata]]
{{Kontrola autorytatywna}}
[[hsb:Wšědny zybkowc]]

[[lt:Prožiklė]]
⚫
[[Kategoria:Kapustowate]]
[[sv:Korndådra]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]

Aktualna wersja na dzień 07:27, 26 lut 2024

Ożędka groniasta
Ilustracja
Neslia paniculata subsp. paniculata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

ożędka

Gatunek

ożędka groniasta

Nazwa systematyczna
Neslia paniculata (L.) Desv.
J. Bot. Agric. 3:162. 1814
Synonimy
  • Myagrum paniculatum L.
  • Vogelia paniculata (L.) Hornem.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ożędka groniasta, orzędka groniasta[3], ożędka wiechowata[4] (Neslia paniculata (L.) Desv.) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych, należący do monotypowego rodzaju ożędka (też orzędka, Neslia Desv.). Występuje w strefie umiarkowanej w Europie, w północnej Afryce oraz w Azji (bez jej południowej, tropikalnej części)[5]. W Polsce zadomowiony antropofit[3], jego występowanie udokumentowane zostało na całym niżu i w niższych partiach gór, lokalnie jednak jest bardzo rzadki (np. w północno-zachodniej części kraju)[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kwiatostan
Łodyga
Krótka, omszona, wysokość całej rośliny od 15 do 80 cm.
Liście
Dolne wydłużone przechodzące w ogonek, górne lancetowate, całobrzegie.
Kwiaty
Złotożółte o średnicy 4–6 mm zebrane w pseudobaldachowatą wiechę. Kwitnie do maja do lipca.

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna. Występuje na polach zbóż, wysypiskach, przydrożach, w miejscach ciepłych o podłożu gliniastym i zasobnym w wapń.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek z rodzaju monotypowego Neslia Desv.[5], przy czym w niektórych ujęciach jeden z dwóch podgatunków (obok nominatywnego) – Neslia paniculata subsp. thracica (Velen.) Bornm.[5], bywa podnoszony do rangi odrębnego gatunku – Neslia apiculata C.A. Mey., określanego nazwą zwyczajową ożędka kończysta[3].

Rodzaj Neslia zaliczany jest do plemienia Camelineae w obrębie rodziny kapustowatych Brassicaceae[7].

Zagrożenia i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 120, ISBN 978-83-62975-45-7.
  4. ↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 122. ISBN 83-01-00129-1.
  5. ↑ a b c Neslia Desv.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-22].
  6. ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 371, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
  7. ↑ Genus Neslia Desv.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-11-22].
  8. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bertram Münker: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: Świat Książki, 1998. ISBN 83-7129-756-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ożędka_groniasta&oldid=72986926”