Przejdź do zawartości

Eliot Ness: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m martwy link
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Biogram infobox}}
 
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 21 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Biogram infobox
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Eliot Ness
|imię i nazwisko = Eliot Ness
⚫
|grafika = Eliotness.jpg
|imię i nazwisko org =
|pseudonim =
|opis grafiki =
|grafika = Eliotness.jpg
|alt grafiki =
|opis grafiki =
|data urodzenia = 19 kwietnia 1903
|podpis =
|miejsce urodzenia = [[Chicago]]
|data urodzenia = 19 kwietnia 1903
|data śmierci = 16 maja 1957
|miejsce urodzenia = [[Chicago]]
|miejsce śmierci = [[Coudersport]]
⚫
|przyczyna śmierci = zawał serca
|imię przy narodzeniu =
|data śmierci = 16 maja 1957
|narodowość = Amerykanin
|miejsce śmierci = [[Coudersport]]
|uczelnia = [[University of Chicago]]
⚫
|rodzice = Peter i Emma Ness
⚫
|przyczyna śmierci = zawał serca
⚫
|partnerka = Edna Stanley (1929–1938)<br />Evaline Ness (1939–1945)<br />Elisabeth Andersen Seaver (1946–1957)
|miejsce spoczynku =
|zawód =
|dzieci = Robert, adoptowany w 1947
⚫
|odznaczenia =
|miejsce zamieszkania =
|narodowość = Amerykanin
|commons =
|tytuł =
|edukacja =
|Alma Mater =
|uczelnia = [[University of Chicago]]
|wydział =
|stanowisko =
|pracodawca =
|majątek =
|wzrost =
|masa =
|partia =
|wyznanie =
⚫
|rodzice = Peter i Emma Ness
|małżeństwo =
|partner =
⚫
|partnerka = Edna Stanley (1929–1938)<br />Evaline Ness (1939–1945)<br />Elisabeth Andersen Seaver (1946–1957)
|dzieci = Robert, adoptowany w 1947
|krewni i powinowaci =
⚫
|odznaczenia =
|commons =
|wikiźródła =
|wikicytaty =
⚫
|www =
}}
}}
'''Eliot Ness''' (ur. [[19 kwietnia]] [[1903]] w [[Chicago]], zm. [[16 maja]] [[1957]] w [[Coudersport]]) – [[Stany Zjednoczone|amerykański]] agent federalny i polityk. Dowódca – walczącego z gangiem [[Al Capone|Ala Capone]] – legendarnego oddziału tzw. ''[[Nietykalni (stróże prawa)|Nietykalnych]]''<ref>{{cytuj stronę| url =http://foia.fbi.gov/ness.htm | tytuł =Eliot Ness | data dostępu = 2011-01-26| autor = | opublikowany =fbi.gov | praca = | data = | język =en|archiwum=http://web.archive.org/20040810060056/foia.fbi.gov/ness.htm|zarchiwizowano=2004-08-10}}</ref>.
'''Eliot Ness''' (ur. [[19 kwietnia]] [[1903]] w [[Chicago]], zm. [[16 maja]] [[1957]] w [[Coudersport]], [[Pensylwania]]) – [[Stany Zjednoczone|amerykański]] agent federalny i polityk. Dowódca walczącego z gangiem [[Al Capone|Ala Capone]], legendarnego oddziału tzw. ''[[Nietykalni (stróże prawa)|Nietykalnych]]''<ref>{{cytuj stronę | url =http://foia.fbi.gov/ness.htm | tytuł =Eliot Ness | data dostępu =2011-01-26 | autor = | opublikowany =fbi.gov | praca = | data = | język =en | archiwum =https://web.archive.org/web/20040810060056/http://foia.fbi.gov/ness.htm | zarchiwizowano =2004-08-10 }}</ref>.


== Wczesne lata ==
== Wczesne lata ==
Eliot Ness był najmłodszym z pięciorga dzieci norweskich imigrantów, Petera i Emmy Ness. Uczęszczał do [[Fenger Academy High School|Christian Frenger High School]] w Chicago. Studiował na [[University of Chicago|Uniwersytecie w Chicago]], gdzie był członkiem bractwa [[Sigma Alpha Epsilon]]. Studia z z tytułem magistra [[Ekonomia|ekonomii]] ukończył w 1925 roku. Karierę śledczego rozpoczął w [[Equifax|Retail Credit Company]] w [[Atlanta|Atlancie]]. Przydzielony był do obszaru Chicago, gdzie prowadził dochodzenia skierowane na potrzeby informacji kredytowej. Powrócił na uniwersytet, aby podjąć kurs z [[Kryminologia|kryminologii]], ostatecznie uzyskując tytuł [[Magister|magistra]] w tej dziedzinie<ref>[http://www.ifip.com/ness.html ''Eliot Ness: The Real Story'' (Paul W. Heimel, author. Knox Books)].</ref><ref>[http://www.ohiohistorycentral.org/entry.php?rec=2151 ''Eliot Ness''(Ohio Historical Society)].</ref>.
Eliot Ness był najmłodszym z pięciorga dzieci norweskich imigrantów, Petera i Emmy Ness. Uczęszczał do [[Fenger Academy High School|Christian Fenger High School]] w Chicago. Studiował na [[University of Chicago]], gdzie był członkiem bractwa [[Sigma Alpha Epsilon]]. Studia z tytułem magistra [[Ekonomia|ekonomii]] ukończył w 1925 roku. Karierę śledczego rozpoczął w [[Equifax|Retail Credit Company]] w [[Atlanta|Atlancie]]. Przydzielony był do obszaru Chicago, gdzie prowadził dochodzenia na potrzeby informacji kredytowej. Powrócił na uniwersytet, aby podjąć kurs z [[Kryminologia|kryminologii]], ostatecznie uzyskując tytuł [[Magister|magistra]] w tej dziedzinie<ref>[http://www.ifip.com/ness.html ''Eliot Ness: The Real Story'' (Paul W. Heimel, author. Knox Books)].</ref><ref>[http://www.ohiohistorycentral.org/entry.php?rec=2151 ''Eliot Ness''(Ohio Historical Society)].</ref>.


== Skazanie Capone’a ==
== Skazanie Capone’a ==
W 1926 roku pod wpływem szwagra, Alexandra Jamie, agenta Biura Śledczego (przemianowanego w 1935 roku na [[Federal Bureau of Investigation|FBI]]) Ness wstąpił do działań na rzecz egzekwowania prawa. W 1927 roku wstąpił do [[Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych|Departamentu Skarbu]], współpracując z liczącym 300 osób [[Biuro Prohibicji|Biurem Prohibicji]] w Chicago<ref>[http://www.essortment.com/all/eliotnessuntou_rnjc.htm ''Biography of Eliot Ness'' (Essortment)].</ref>.
Pod wpływem swojego szwagra, Alexandra Jamiego, agenta Biura Śledczego (przemianowanego w 1935 roku na [[Federal Bureau of Investigation|FBI]]) Ness wstąpił w 1927 roku do organów ścigania przestępczości, do liczącej 300 osób jednostki wewnątrz [[Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych|Departamentu Skarbu]], o nazwie [[Biuro Prohibicji]]<ref>[http://www.essortment.com/all/eliotnessuntou_rnjc.htm ''Biography of Eliot Ness'' (Essortment)].</ref>.


Po wyborach na stanowisko [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydenta]], [[Herbert Hoover|Herberta Hoovera]], oskarżono [[Sekretarze stanu Stanów Zjednoczonych|sekretarza stanu]] Andrew Mellona o celowe spowolnienia w ściganiu [[Al Capone|Ala Capone]]. [[Gabinet Stanów Zjednoczonych|Rząd Federalny]] podszedł do problemu z dwóch stron: zwrócono uwagę na uchylanie się przez Capone’a od płacenia [[Podatek dochodowy|podatku dochodowego]], a także podkreślano rolę [[Ustawa Volsteada|ustawy Volsteada]]. Ness został wybrany szefem działań, które w ramach ustawy Volsteada miały być wymierzone przeciw nielegalnym browarom i trasom zaopatrujących Capone’a.
Po wyborach na stanowisko [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydenta]], [[Herbert Hoover|Herberta Hoovera]], oskarżono [[Sekretarze stanu Stanów Zjednoczonych|sekretarza stanu]] Andrew Mellona o celowe spowolnianie w ściganiu [[Al Capone|Ala Capone]]. [[Gabinet Stanów Zjednoczonych|Rząd Federalny]] podszedł do problemu z dwóch stron: zwrócono uwagę na uchylanie się przez Capone od płacenia [[Podatek dochodowy|podatku dochodowego]], a także podkreślano rolę [[Ustawa Volsteada|ustawy Volsteada]]. Ness został wybrany szefem działań, które w ramach tej ustawy miały być wymierzone przeciw nielegalnym browarom i trasom zaopatrujących Capone.
[[Plik:Nesscredentials.jpg|framed|left|Dokumenty Eliota Nessa.]]
[[Plik:Nesscredentials.jpg|thumb|left|Dokumenty Eliota Nessa]]
Wśród skorumpowanych organów ścigania w Chicago, Ness przejrzał rejestry agentów [[Prohibicja w Stanach Zjednoczonych|Prohibicji]], aby stworzyć wiarygodny zespół, składający się początkowo z 50, potem 15, a ostatecznie z 11 mężczyzn, zwanych [[Nietykalni (stróże prawa)|''Nietykalnymi'']]. Naloty przeciw nielegalnym [[Destylacja|destylarniom]] i [[browar]]om rozpoczęły się natychmiast. W ciągu sześciu miesięcy zajęte browary, jak twierdził Ness, warte były ponad milion dolarów. Głównym źródłem sukcesów grupy Nessa był rozwinięty aparat podsłuchowy. Próba przekupienia przez Capone’a agentów Nessa, została uchwycona przez tego ostatniego i upowszechniona publicznie, co spowodowało utworzenie przez media słynnego przydomka ''nietykalnych''. Doszło do kilku prób zamachu na Nessa, a w jednej z nich jego bliski przyjaciel został zabity.
Mając świadomość powszechnej korupcji w organach ścigania w Chicago, Ness wybrał i wnikliwie przejrzał rejestry agentów Biura Prohibicji, aby stworzyć wiarygodny zespół, składający się początkowo z 50, potem 15, a ostatecznie z 11 mężczyzn, zwanych [[Nietykalni (stróże prawa)|''Nietykalnymi'']]. Naloty przeciw nielegalnym [[Destylacja|destylarniom]] i [[browar]]om rozpoczęły się natychmiast. Zajęte w ciągu sześciu miesięcy browary, jak twierdził Ness, warte były ponad milion dolarów. Głównym źródłem sukcesów grupy Nessa była rozwinięta sieć podsłuchów. Próba przekupienia przez Capone agentów Nessa została uchwycona przez tego ostatniego i upowszechniona publicznie, co spowodowało utworzenie przez media słynnego przydomka ''nietykalnych''. Doszło do kilku prób zamachu na Nessa, a w jednej z nich jego bliski przyjaciel został zabity.


Wysiłki Nessa i jego oddziału wpływały na osłabienie pozycji Capone’a, ale kluczową rolę w skazaniu tego przestępcy odegrało uchylanie się od podatku dochodowego. W kilku procesach sądowych w 1931 roku Capone został oskarżony o 22 oszustwa podatkowe, jak również o 5000 naruszeń ustawy Volsteada<ref>[http://thefedorachronicles.com/paden/elliot_ness_2007.html ''Searching for Eliot Ness'' (Fedora Chronicles)].</ref>. W dniu 17 października 1931 roku Capone został skazany na 11 lat więzienia, a następnie, po nieudanej apelacji rozpoczął wyrok w 1932 roku<ref>[http://www.who2.com/eliotness.html ''Eliot Ness Biography'' (Who2, LLC)].</ref><ref>[http://www.ttb.gov/student_research/eliot_ness.shtml ''Eliot Ness 1902-1957'' The Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau.gov web site)<!-- POPRAW TO MIEJSCE! (NIESPAROWANE NAWIASY OKRĄGŁE) -->].</ref>.
Wysiłki Nessa i jego oddziału wpływały na osłabienie pozycji Ala Capone, ale kluczową rolę w skazaniu tego przestępcy odegrało uchylanie się od podatku dochodowego. W kilku procesach sądowych w 1931 roku Capone został oskarżony o 22 oszustwa podatkowe, jak również o 5000 naruszeń ustawy Volsteada<ref>[http://thefedorachronicles.com/paden/elliot_ness_2007.html ''Searching for Eliot Ness'' (Fedora Chronicles)].</ref>. W dniu 17 października 1931 roku Capone został skazany na 11 lat więzienia, a następnie, po nieudanej apelacji rozpoczął wyrok w 1932 roku<ref>[http://www.who2.com/eliotness.html ''Eliot Ness Biography'' (Who2, LLC)].</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://ttb.gov/student_research/eliot_ness.shtml | tytuł = ''Eliot Ness 1902-1957'' The Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau.gov web site | opublikowany = ttb.gov | archiwum = https://web.archive.org/web/20101129040607/http://ttb.gov/student_research/eliot_ness.shtml | zarchiwizowano = 2010-11-29}}.</ref>.


== Dalsza kariera ==
== Dalsza kariera ==
[[Plik:Ness marker.jpg|thumb|miejsce spoczynku Eliota Nessa w Cleveland]]
[[Plik:Ness cenotaph.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca Eliota Nessa na cmentarzu w Cleveland]]
Ness został szefem Biura Prohibicji w Chicago, a w 1934 roku w stanie [[Ohio]]. Po zniesieniu Prohibicji w 1933 roku powierzono mu funkcję agenta zajmującego się podatkiem od alkoholu w południowym Ohio, [[Tennessee]] i [[Kentucky]], a w 1934 przeniesiono go do [[Cleveland]]. W grudniu 1935 roku burmistrz Cleveland, Harold Burton zatrudnił Nessa jako dyrektora ds. bezpieczeństwa. Stawiało go to na na czele zarówno policji, jak i straży pożarnej. Ness stanął też na czele kampanii mającej oczyścić policję z korupcji, jak i zmodernizować departament straży pożarnej<ref>[http://www.trutv.com/library/crime/gangsters_outlaws/cops_others/ness/1.html ''Eliot Ness: The Man Behind the Myth,'' Turner Broadcasting System, Inc.]</ref>.
Ness został szefem Biura Prohibicji w Chicago, a w 1934 roku w stanie [[Ohio]] – po zniesieniu prohibicji w 1933 roku – powierzono mu funkcję agenta zajmującego się podatkiem od alkoholu w [[Tennessee]] i [[Kentucky]]. Następnie przeniesiono go do [[Cleveland]]. W grudniu 1935 roku burmistrz tego miasta, Harold Burton, zatrudnił Nessa jako dyrektora ds. bezpieczeństwa. Stawiało go to na czele zarówno policji, jak i straży pożarnej. Ness stanął też na czele kampanii mającej oczyścić policję z korupcji, jak i zmodernizować departament straży pożarnej<ref>[http://www.trutv.com/library/crime/gangsters_outlaws/cops_others/ness/1.html ''Eliot Ness: The Man Behind the Myth,'' Turner Broadcasting System, Inc.]</ref>.


Do 1938 roku życie osobiste Nessa przekształciło się całkowicie, a jego kariera zaczęła mieć pewne wzloty i upadki. Ness silnie skoncentrował się na pracy co mogło przyczynić się do rozwodu z jego pierwszą żoną, Edną. Wypowiedział wojnę mafii, a jego głównymi celami do schwytania byli: „Big” Angelo Lonardo, „Little” Angelo Scirrca, Moe Dalitz, John Angerola, George Angersola i Charles Pollizi. Ness był także dyrektorem ds. bezpieczeństwa, w czasie, gdy w Ohio dochodziło do kolejnych morderstw przez niezidentyfikowanych sprawców od 1935 do 1938 roku. Kariera Eliota Nessa stopniowo się załamywała. Krytycy Nessa wskazywali w tamtym okresie na jego kolejne rozwody, publicznie znaną skłonność do picia, jak i jego zachowanie w wypadku samochodowym w 1942 roku<ref name="ech">[http://ech.case.edu/ech-cgi/article.pl?id=NE Eliot Ness] ''Encyclopedia of Cleveland History.''</ref>.
Do 1938 roku życie osobiste Nessa zmieniło się całkowicie, a jego kariera zaczęła mieć pewne wzloty i upadki. Ness skoncentrował się na pracy, co mogło przyczynić się do rozwodu z jego pierwszą żoną, Edną. Wypowiedział wojnę mafii, a jego głównymi celami do schwytania byli: „Big” Angelo Lonardo, „Little” Angelo Scirrca, Moe Dalitz, John Angerola, George Angersola i Charles Pollizi. Ness był także dyrektorem ds. bezpieczeństwa, w czasie, gdy w Ohio dochodziło do kolejnych morderstw przez niezidentyfikowanych sprawców od 1935 do 1938 roku. Kariera Eliota Nessa stopniowo się załamywała. Krytycy Nessa wskazywali w tamtym okresie na jego kolejne rozwody, publicznie znaną skłonność do picia, jak i jego zachowanie w wypadku samochodowym w 1942 roku<ref name="ech">[http://ech.case.edu/ech-cgi/article.pl?id=NE Eliot Ness] ''Encyclopedia of Cleveland History.''</ref>.


Ness przeniósł się do [[Waszyngton]]u w 1942 roku, gdzie pracował dla rządu federalnego, kierując walką przeciw [[Prostytucja|prostytucji]] w społecznościach żyjących wokół baz wojskowych, gdzie [[Choroby przenoszone drogą płciową|choroby weneryczne]] były poważnym problemem. Stolicę opuścił w 1944 roku, kiedy to został przewodniczącym ds. bezpieczeństwa w firmie [[Diebold]] w Ohio. Startował bezskutecznie na burmistrza Cleveland w 1947 roku. Pracował później dla North Ridge Industrial Corporation w [[Coudersport]]. Współpraca z [[Oscar Fraley|Oscarem Fraleyem]] zaowocowała powstaniem książki ''The Untouchables'' w 1957 roku, która została opublikowana miesiąc po jego śmierci w wieku 54 lat na zawał serca<ref>[http://ask.yahoo.com/20051020.html ''Whatever happened to Eliot Ness after the trial of Al Capone?'' (Ask Yahoo!)].</ref>.
Ness przeniósł się do [[Waszyngton]]u w 1942 roku, gdzie pracował dla rządu federalnego, kierując walką przeciw [[Prostytucja|prostytucji]] w społecznościach żyjących wokół baz wojskowych, gdzie [[Choroby przenoszone drogą płciową|choroby weneryczne]] były poważnym problemem. Stolicę opuścił w 1944 roku, kiedy to został przewodniczącym ds. bezpieczeństwa w firmie [[Diebold]] w Ohio. Startował bezskutecznie w wyborach na burmistrza Cleveland w 1947 roku. Pracował później dla North Ridge Industrial Corporation w [[Coudersport]]. Współpraca z [[Oscar Fraley|Oscarem Fraleyem]] zaowocowała powstaniem książki ''The Untouchables'' w 1957 roku, która została opublikowana miesiąc po jego śmierci w wieku 54 lat na zawał serca<ref>[http://ask.yahoo.com/20051020.html ''Whatever happened to Eliot Ness after the trial of Al Capone?'' (Ask Yahoo!)].</ref>.


== Życie prywatne ==
== Życie prywatne ==
Eliot Ness był trzykrotnie żonaty. W latach 1929-1938 z Emmą Staley (1900-1938), co zakończyło się rozwodem. Następnie w latach 1939-1945 z amerykańską rysownik Evaline Michelow (ponownie rozwód). Jego trzecią żoną była Elizabeth Anderson Seaver (1906-1977), którą poślubił w 1946 roku. W 1947 roku oboje adoptowali syna, Roberta Warnera (1946-1976)<ref>[http://www.clevelandpolicemuseum.org/collections/eliotness.html Cleveland Police Museum – Eliot Ness].</ref><ref name="ech" />. Prochy Nessa zostały rozrzucone do jednego z małych stawów na terenie cmentarza Lake View Cemetery w Cleveland<ref>[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=2017 Findagrave.com/Eliot Ness].</ref>.
Eliot Ness był trzykrotnie żonaty. W latach 1929–1938 z Edną Staley (ur. 1900, zm. 1988), co zakończyło się rozwodem. Następnie w latach 1939–1945 z rysowniczką Evaline Michelow (1911–1986), ponownie rozwód. Jego trzecią żoną była Elizabeth Anderson Seaver (1906–1977), którą poślubił w 1946 roku. W 1947 roku adoptowali syna, Roberta Warnera (1946–1976)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://clevelandpolicemuseum.org/collections/eliotness.html | tytuł = Cleveland Police Museum – Eliot Ness | opublikowany = clevelandpolicemuseum.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20160828173435/http://clevelandpolicemuseum.org/collections/eliotness.html | zarchiwizowano = 2016-08-28}}.</ref><ref name="ech" />. Prochy Nessa zostały rozrzucone nad jednym z małych stawów na terenie cmentarza Lake View Cemetery w Cleveland<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=2017 | tytuł = Findagrave.com/Eliot Ness | opublikowany = findagrave.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20131101080734/http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=2017 | zarchiwizowano = 2013-11-01}}.</ref>.


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* ''[[Nietykalni]]'' – film [[Brian De Palma|Briana De Palmy]] oparty na historii Nessa i jego oddziału
* ''[[Nietykalni (film 1987)|Nietykalni]]'' – film [[Brian De Palma|Briana De Palmy]] oparty na historii Nessa i jego oddziału


{{Przypisy|2}}
== Przypisy ==
{{Przypisy}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Ness |imię=Eliot |imię2=Oscar |nazwisko2=Fraley |tytuł=The Untouchables |miejsce= |wydawnictwo=Julian Messner |rok=1957}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Ness |imię=Eliot |imię2=Oscar |nazwisko2=Fraley |tytuł=The Untouchables |miejsce= |wydawca=Julian Messner |rok=1957}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Rasmussen |imię=William T. |tytuł=Corroborating Evidence |miejsce= |wydawnictwo=Sunstone Press |rok=2006 |isbn=0865345368}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Rasmussen |imię=William T. |tytuł=Corroborating Evidence |url=https://archive.org/details/corroboratingevi0000rasm |miejsce= |wydawca=Sunstone Press |rok=2006 |isbn=0865345368}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Badal |imię=James Jessen |tytuł=In the Wake of the Butcher: Cleveland’s Torso Murders |miejsce= |wydawnictwo=The Kent State University Press |rok=2001 |isbn=0873386892}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Badal |imię=James Jessen |tytuł=In the Wake of the Butcher: Cleveland’s Torso Murders |miejsce= |wydawca=The Kent State University Press |rok=2001 |isbn=0873386892}}


{{Kontrola autorytatywna|VIAF=69811077|TYP=p}}
{{Kontrola autorytatywna}}


{{DEFAULTSORT:Ness, Eliot}}
{{SORTUJ:Ness, Eliot}}
[[Kategoria:Funkcjonariusze służb specjalnych Stanów Zjednoczonych]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Chicagowskiego]]
[[Kategoria:Amerykańscy politycy]]
[[Kategoria:Amerykańscy politycy]]
[[Kategoria:Funkcjonariusze służb specjalnych Stanów Zjednoczonych]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Chicago]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1903]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1903]]
[[Kategoria:Zmarli w 1957]]
[[Kategoria:Zmarli w 1957]]

Aktualna wersja na dzień 14:02, 10 lis 2023

Eliot Ness
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 kwietnia 1903
Chicago

Data i miejsce śmierci

16 maja 1957
Coudersport

Przyczyna śmierci

zawał serca

Narodowość

Amerykanin

Uczelnia

University of Chicago

Rodzice

Peter i Emma Ness

Partnerka

Edna Stanley (1929–1938)
Evaline Ness (1939–1945)
Elisabeth Andersen Seaver (1946–1957)

Dzieci

Robert, adoptowany w 1947

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Eliot Ness (ur. 19 kwietnia 1903 w Chicago, zm. 16 maja 1957 w Coudersport, Pensylwania) – amerykański agent federalny i polityk. Dowódca walczącego z gangiem Ala Capone, legendarnego oddziału tzw. Nietykalnych[1].

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Eliot Ness był najmłodszym z pięciorga dzieci norweskich imigrantów, Petera i Emmy Ness. Uczęszczał do Christian Fenger High School w Chicago. Studiował na University of Chicago, gdzie był członkiem bractwa Sigma Alpha Epsilon. Studia z tytułem magistra ekonomii ukończył w 1925 roku. Karierę śledczego rozpoczął w Retail Credit Company w Atlancie. Przydzielony był do obszaru Chicago, gdzie prowadził dochodzenia na potrzeby informacji kredytowej. Powrócił na uniwersytet, aby podjąć kurs z kryminologii, ostatecznie uzyskując tytuł magistra w tej dziedzinie[2][3].

Skazanie Capone’a

[edytuj | edytuj kod]

Pod wpływem swojego szwagra, Alexandra Jamiego, agenta Biura Śledczego (przemianowanego w 1935 roku na FBI) Ness wstąpił w 1927 roku do organów ścigania przestępczości, do liczącej 300 osób jednostki wewnątrz Departamentu Skarbu, o nazwie Biuro Prohibicji[4].

Po wyborach na stanowisko prezydenta, Herberta Hoovera, oskarżono sekretarza stanu Andrew Mellona o celowe spowolnianie w ściganiu Ala Capone. Rząd Federalny podszedł do problemu z dwóch stron: zwrócono uwagę na uchylanie się przez Capone od płacenia podatku dochodowego, a także podkreślano rolę ustawy Volsteada. Ness został wybrany szefem działań, które w ramach tej ustawy miały być wymierzone przeciw nielegalnym browarom i trasom zaopatrujących Capone.

Dokumenty Eliota Nessa

Mając świadomość powszechnej korupcji w organach ścigania w Chicago, Ness wybrał i wnikliwie przejrzał rejestry agentów Biura Prohibicji, aby stworzyć wiarygodny zespół, składający się początkowo z 50, potem 15, a ostatecznie z 11 mężczyzn, zwanych Nietykalnymi. Naloty przeciw nielegalnym destylarniom i browarom rozpoczęły się natychmiast. Zajęte w ciągu sześciu miesięcy browary, jak twierdził Ness, warte były ponad milion dolarów. Głównym źródłem sukcesów grupy Nessa była rozwinięta sieć podsłuchów. Próba przekupienia przez Capone agentów Nessa została uchwycona przez tego ostatniego i upowszechniona publicznie, co spowodowało utworzenie przez media słynnego przydomka nietykalnych. Doszło do kilku prób zamachu na Nessa, a w jednej z nich jego bliski przyjaciel został zabity.

Wysiłki Nessa i jego oddziału wpływały na osłabienie pozycji Ala Capone, ale kluczową rolę w skazaniu tego przestępcy odegrało uchylanie się od podatku dochodowego. W kilku procesach sądowych w 1931 roku Capone został oskarżony o 22 oszustwa podatkowe, jak również o 5000 naruszeń ustawy Volsteada[5]. W dniu 17 października 1931 roku Capone został skazany na 11 lat więzienia, a następnie, po nieudanej apelacji rozpoczął wyrok w 1932 roku[6][7].

Dalsza kariera

[edytuj | edytuj kod]
Tablica upamiętniająca Eliota Nessa na cmentarzu w Cleveland

Ness został szefem Biura Prohibicji w Chicago, a w 1934 roku w stanie Ohio – po zniesieniu prohibicji w 1933 roku – powierzono mu funkcję agenta zajmującego się podatkiem od alkoholu w Tennessee i Kentucky. Następnie przeniesiono go do Cleveland. W grudniu 1935 roku burmistrz tego miasta, Harold Burton, zatrudnił Nessa jako dyrektora ds. bezpieczeństwa. Stawiało go to na czele zarówno policji, jak i straży pożarnej. Ness stanął też na czele kampanii mającej oczyścić policję z korupcji, jak i zmodernizować departament straży pożarnej[8].

Do 1938 roku życie osobiste Nessa zmieniło się całkowicie, a jego kariera zaczęła mieć pewne wzloty i upadki. Ness skoncentrował się na pracy, co mogło przyczynić się do rozwodu z jego pierwszą żoną, Edną. Wypowiedział wojnę mafii, a jego głównymi celami do schwytania byli: „Big” Angelo Lonardo, „Little” Angelo Scirrca, Moe Dalitz, John Angerola, George Angersola i Charles Pollizi. Ness był także dyrektorem ds. bezpieczeństwa, w czasie, gdy w Ohio dochodziło do kolejnych morderstw przez niezidentyfikowanych sprawców od 1935 do 1938 roku. Kariera Eliota Nessa stopniowo się załamywała. Krytycy Nessa wskazywali w tamtym okresie na jego kolejne rozwody, publicznie znaną skłonność do picia, jak i jego zachowanie w wypadku samochodowym w 1942 roku[9].

Ness przeniósł się do Waszyngtonu w 1942 roku, gdzie pracował dla rządu federalnego, kierując walką przeciw prostytucji w społecznościach żyjących wokół baz wojskowych, gdzie choroby weneryczne były poważnym problemem. Stolicę opuścił w 1944 roku, kiedy to został przewodniczącym ds. bezpieczeństwa w firmie Diebold w Ohio. Startował bezskutecznie w wyborach na burmistrza Cleveland w 1947 roku. Pracował później dla North Ridge Industrial Corporation w Coudersport. Współpraca z Oscarem Fraleyem zaowocowała powstaniem książki The Untouchables w 1957 roku, która została opublikowana miesiąc po jego śmierci w wieku 54 lat na zawał serca[10].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Eliot Ness był trzykrotnie żonaty. W latach 1929–1938 z Edną Staley (ur. 1900, zm. 1988), co zakończyło się rozwodem. Następnie w latach 1939–1945 z rysowniczką Evaline Michelow (1911–1986), ponownie rozwód. Jego trzecią żoną była Elizabeth Anderson Seaver (1906–1977), którą poślubił w 1946 roku. W 1947 roku adoptowali syna, Roberta Warnera (1946–1976)[11][9]. Prochy Nessa zostały rozrzucone nad jednym z małych stawów na terenie cmentarza Lake View Cemetery w Cleveland[12].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Eliot Ness. fbi.gov. [dostęp 2011-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-08-10)]. (ang.).
  2. ↑ Eliot Ness: The Real Story (Paul W. Heimel, author. Knox Books).
  3. ↑ Eliot Ness(Ohio Historical Society).
  4. ↑ Biography of Eliot Ness (Essortment).
  5. ↑ Searching for Eliot Ness (Fedora Chronicles).
  6. ↑ Eliot Ness Biography (Who2, LLC).
  7. ↑ Eliot Ness 1902-1957 The Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau.gov web site. ttb.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-29)]..
  8. ↑ Eliot Ness: The Man Behind the Myth, Turner Broadcasting System, Inc.
  9. ↑ a b Eliot Ness Encyclopedia of Cleveland History.
  10. ↑ Whatever happened to Eliot Ness after the trial of Al Capone? (Ask Yahoo!).
  11. ↑ Cleveland Police Museum – Eliot Ness. clevelandpolicemuseum.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-28)]..
  12. ↑ Findagrave.com/Eliot Ness. findagrave.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-01)]..

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Eliot Ness, Oscar Fraley: The Untouchables. Julian Messner, 1957.
  • William T. Rasmussen: Corroborating Evidence. Sunstone Press, 2006. ISBN 0-86534-536-8.
  • James Jessen Badal: In the Wake of the Butcher: Cleveland’s Torso Murders. The Kent State University Press, 2001. ISBN 0-87338-689-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eliot_Ness&oldid=71757794”