Xiaotingia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m r2.7.1+) (robot dodaje fr:Xiaotingia |
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}} |
||
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 14 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Zwierzę infobox |
{{Zwierzę infobox |
||
| |
|nazwa łacińska = ''Xiaotingia'' |
||
|TSN = |
|||
| grafika = |
|||
| ⚫ | |||
| typ = [[strunowce]] |
|||
|okres istnienia = |
|||
| ⚫ | |||
|grafika = Xiaotingia.jpg |
|||
| gromada = [[zauropsydy]] |
|||
|opis grafiki = Okaz [[holotyp]]owy |
|||
| podgromada = [[diapsydy]] |
|||
| |
|typ = [[strunowce]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| |
|gromada = [[zauropsydy]] |
||
| |
|podgromada = [[diapsydy]] |
||
|nadrząd = [[dinozaury]] |
|||
| ⚫ | |||
|podrząd = [[teropody]] |
|||
|infrarząd = [[tetanury]] |
|||
{{Wstaw takson|[[celurozaury]]}} |
{{Wstaw takson|[[celurozaury]]}} |
||
{{Wstaw takson|[[Paraves]]}} |
{{Wstaw takson|[[Paraves]]}} |
||
| ⚫ | |||
| rodzina = [[archeopteryksy|Archaeopterygidae]] |
|||
|synonimy = |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
|podtaksony = |
|||
| ⚫ | |||
* ''X. zhengi'' <small>Xu ''et al.'', 2011</small> |
|||
| |
|wikispecies = Xiaotingia |
||
| |
|commons = Category:Xiaotingia |
||
}} |
}} |
||
'''''Xiaotingia''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[teropody|teropoda]] z |
'''''Xiaotingia''''' – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[teropody|teropoda]] z kladu [[deinonychozaury|Deinonychosauria]]. Żył w [[jura późna|późnej jurze]] na terenach współczesnej [[Azja|Azji]]. |
||
== Historia odkryć == |
== Historia odkryć == |
||
Rodzaj ''Xiaotingia'' został opisany w 2011 roku przez [[Xu Xing]]a na podstawie połączonego [[staw (anatomia)|stawowo]] szkieletu (STM 27-2) nieobejmującego fragmentów [[kość miedniczna|miednicy]], kończyn tylnych oraz większości [[kręg]]ów ogonowych. Okaz pochodzi z okolic Linglongta w prowincji [[Liaoning]] w północno-wschodnich [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]]. Został wydobyty z osadów formacji [[formacja Tiaojishan|Tiaojishan]], datowanych na późną jurę, jednak dokładne miejsce jego wydobycia nie jest znane, ponieważ [[Shandong Tianyu Museum of Nature]] nabyło go od handlarza skamieniałości. [[gatunek typowy|Gatunkiem typowym]] rodzaju jest ''Xiaotingia zhengi'', którego nazwa honoruje chińskiego paleontologa [[Zheng Xiaoting|Zhenga Xiaotinga]]{{r|nature}}. |
Rodzaj ''Xiaotingia'' został opisany w 2011 roku przez [[Xu Xing]]a i współpracowników na podstawie połączonego [[staw (anatomia)|stawowo]] szkieletu (STM 27-2) nieobejmującego fragmentów [[kość miedniczna|miednicy]], kończyn tylnych oraz większości [[kręg]]ów ogonowych. Okaz pochodzi z okolic Linglongta w prowincji [[Liaoning]] w północno-wschodnich [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]]. Został wydobyty z osadów formacji [[formacja Tiaojishan|Tiaojishan]], datowanych na późną jurę, jednak dokładne miejsce jego wydobycia nie jest znane, ponieważ [[Shandong Tianyu Museum of Nature]] nabyło go od handlarza [[skamieniałości]]. [[gatunek typowy|Gatunkiem typowym]] rodzaju jest ''Xiaotingia zhengi'', którego nazwa honoruje chińskiego paleontologa [[Zheng Xiaoting|Zhenga Xiaotinga]]{{r|nature}}. |
||
== Budowa == |
== Budowa == |
||
[[Plik:Xiaotingia SIZE.png|thumb|left|Porównanie rozmiarów człowieka i ''Xiaotingia zhengi'']] |
|||
''Xiaotingia'' osiągała rozmiary typowe dla [[klad bazalny|bazalnych]] przedstawicieli [[Paraves]] – masę [[holotyp]]u oszacowano na około 820 g. Jego czaszka mierzy nieco ponad 6 cm długości. [[ |
''Xiaotingia'' osiągała rozmiary typowe dla [[klad bazalny|bazalnych]] przedstawicieli [[Paraves]] – masę [[holotyp]]u oszacowano na około 820 g. Jego [[czaszka]] mierzy nieco ponad 6 cm długości. [[Szew (anatomia kręgowców)|Szwy]] neurocentralne na wszystkich widocznych kręgach są zasklepione, całkowicie zrośnięte jest także [[synsakrum]], co sugeruje, że holotyp osiągnął dojrzałość. Czaszka przypomina te występujące u rodzajów ''[[Anchiornis]]'', ''[[Archaeopteryx]]'' oraz [[deinonychozaury|deinonychozaurów]] – ma w przybliżeniu trójkątną boczną płaszczyznę, ze stosunkowo płytkim pyskiem i znacznie szerszą częścią zaoczodołową. [[oczodół|Oczodoły]] są stosunkowo duże. Szacowana liczba zębów w [[kość zębowa|kości zębowej]] (prawdopodobnie poniżej 10) jest mniejsza niż u deinonychozaurów, lecz większa niż u bazalnych [[Avialae]] i [[owiraptorozaury]]. Korony zębów są niskie i szerokie. Stosunkowo dłuższa niż u anchiornisa i archeopteryksa [[kość ramienna]] jest równie masywna, co [[kość udowa]]. Wokół holotypu widoczne są odciski [[pióro|piór]] – zachowały się jednak zbyt słabo, by zbadać ich budowę{{r|nature}}. |
||
== Systematyka == |
== Systematyka == |
||
Według analizy [[filogeneza|filogenetycznej]] przeprowadzonej przez Xu i współpracowników ''Xiaotingia'' należy do [[klad]]u Archaeopterygidae, obejmującego również rodzaje ''Archaeopteryx'', ''[[Wellnhoferia]]'' i ''Anchiornis'', spośród których ostatni jest najbliższym krewnym ''Xiaotingia''. W analizie Archaeopterygidae wraz z [[dromeozaury|dromeozaurami]] i [[troodony|troodontami]] należą do grupy Deinonychosauria, a nie Avialae (jak w praktycznie wszystkich wcześniejszych analizach), jednak wsparcie dla takiej hipotezy jest słabe, a usunięcie ''Xiaotingia'' z analizy skutkuje pozycją Archaeopterygidae (oprócz anchiornisa) wewnątrz Avialae. Dowodzi to, jak istotne znaczenie dla rozumienia pochodzenia Avialae, a w konsekwencji również [[ptaki|ptaków]], ma ''Xiaotingia''{{r|nature}}. |
Według analizy [[filogeneza|filogenetycznej]] przeprowadzonej przez Xu i współpracowników – wykorzystującej metodę największej [[parsymonia|parsymonii]] – ''Xiaotingia'' należy do [[klad]]u [[Archeopteryksy|Archaeopterygidae]], obejmującego również rodzaje ''Archaeopteryx'', ''[[Wellnhoferia]]'' i ''Anchiornis'', spośród których ostatni jest najbliższym krewnym ''Xiaotingia''. W analizie Archaeopterygidae wraz z [[dromeozaury|dromeozaurami]] i [[troodony|troodontami]] należą do grupy Deinonychosauria, a nie Avialae (jak w praktycznie wszystkich wcześniejszych analizach), jednak wsparcie dla takiej hipotezy jest słabe, a usunięcie ''Xiaotingia'' z analizy skutkuje pozycją Archaeopterygidae (oprócz anchiornisa) wewnątrz Avialae. Dowodzi to, jak istotne znaczenie dla rozumienia pochodzenia Avialae, a w konsekwencji również [[ptaki|ptaków]], ma ''Xiaotingia''{{r|nature}}. |
||
Lee i Worthy na tej samej matrycy danych, co Xu i in., przeprowadzili kolejne analizy filogenetyczne, opierające się z kolei na metodzie największego prawdopodobieństwa i wnioskowania bayesowskiego. ''Archaeopteryx'' i ''Wellnhoferia'' zajmują w nich pozycję wewnątrz Avialae, a nie Deinonychosauria, natomiast ''Xiaotingia'' i ''Anchiornis'' tworzą klad u podstawy [[drzewo filogenetyczne|drzewa filogenetycznego]] Troodontidae – również ta pozycja jest jednak słabo wspierana{{r|letters}}. Podobny wynik przyniosła również oparta na innej macierzy danych analiza Turnera i in. (2012){{r|turner12}}; natomiast według analizy Godefroita i współpracowników (2013), opartej na zmodyfikowanej wersji macierzy danych z analizy Xu i współpracowników, ''Xiaotingia'' była najbardziej bazalnym znanym przedstawicielem Troodontidae{{r|Eosinopteryx}}. Z kolei w analizie przeprowadzonej przez Sentera i współpracowników (2012), również opartej na innej macierzy, ''Xiaotingia'' należała do [[dromeozaury|Dromaeosauridae]], stanowiąc [[grupa siostrzana|takson siostrzany]] dla pozostałych przedstawicieli tego kladu{{r|plos12}}. Zdaniem Sentera i współpracowników na wyniki analizy przeprowadzonej przez Xu i współpracowników mogło wpłynąć to, że wykorzystali oni m.in. informacje z macierzy danych z analizy Sentera (2007){{r|senter}}, nie uwzględniając jednak jej późniejszych aktualizacji{{r|plos12}}. Według analizy Agnolína i Novasa (2013) ''Xiaotingia'' nie należała ani do Dromaeosauridae ani do Troodontidae, lecz była taksonem siostrzanym do rodzaju ''Anchiornis'', razem z którym tworzyła klad siostrzany do ptaków (tj. najmniejszego kladu obejmującego rodzaj ''Archaeopteryx'' i grupę [[Neornithes]]){{r|AgnoliniNovas}} Także według późniejszej analizy Godefroita i współpracowników (2013), opartej na macierzy uwzględniającej więcej cech i taksonów niż ich wyżej wymieniona analiza, ''Xiaotingia'' nie należy do Dromaeosauridae ani Troodontidae lecz jest bazalnym ptakiem; według tej analizy jest ona taksonem siostrzanym do kladu obejmującego wszystkie pozostałe ptaki poza rodzajem ''Archaeopteryx''{{r|Aurornis}}. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Przypisy == |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
<ref name=letters>{{Cytuj pismo |autor=Michael S. Y. Lee, Trevor H. Worthy |tytuł=Likelihood reinstates <em>Archaeopteryx</em> as a primitive bird |czasopismo=Biology Letters |wolumin=8 |wydanie=2 |strony=299–303 |rok=2012 |doi=10.1098/rsbl.2011.0884 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=plos12>{{Cytuj pismo |autor=Phil Senter, James I. Kirkland, Donald D. DeBlieux, Scott Madsen, Natalie Toth |tytuł=New dromaeosaurids (Dinosauria: Theropoda) from the Lower Cretaceous of Utah, and the evolution of the dromaeosaurid tail |czasopismo=PLoS ONE |oznaczenie=7 (5): e36790 |rok=2012 |doi=10.1371/journal.pone.0036790 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=senter>{{Cytuj pismo |autor=Phil Senter |rok=2007 |tytuł=A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda) |czasopismo=Journal of Systematic Palaeontology |wolumin=5 |wydanie=4 |strony=429–463 |doi=10.1017/S1477201907002143 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=turner12>{{Cytuj pismo |autor=Alan H. Turner, Peter J. Makovicky, Mark A. Norell |tytuł=A review of dromaeosaurid systematics and paravian phylogeny |czasopismo=Bulletin of the American Museum of Natural History |wolumin=371 |strony=1–206 |rok=2012 |doi=10.1206/748.1 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=Eosinopteryx>{{Cytuj pismo |autor=Pascal Godefroit, Helena Demuynck, Gareth Dyke, Dongyu Hu, François Escuillié i Philippe Claeys |tytuł=Reduced plumage and flight ability of a new Jurassic paravian theropod from China |czasopismo=Nature Communications |wolumin=4 |wydanie= |strony=Artykuł nr 1394 |rok=2013 |doi=10.1038/ncomms2389 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=AgnoliniNovas>{{Cytuj pismo |autor=Federico L. Agnolín i Fernando E. Novas |tytuł=Avian ancestors. A review of the phylogenetic relationships of the theropods Unenlagiidae, Microraptoria, <em>Anchiornis</em> and Scansoriopterygidae |czasopismo=SpringerBriefs in Earth System Sciences |wolumin= |wydanie= |strony=1–96 |rok=2013 |doi=10.1007/978-94-007-5637-3 |język=en}}</ref> |
|||
<ref name=Aurornis>{{Cytuj pismo |autor=Pascal Godefroit, Andrea Cau, Hu Dong-Yu, François Escuillié, Wu Wenhao and Gareth Dyke |tytuł=A Jurassic avialan dinosaur from China resolves the early phylogenetic history of birds |czasopismo=Nature |wolumin= |wydanie= |strony= |rok=2013 |doi=10.1038/nature12168 |język=en}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php/Xiaotingia ''Xiaotingia'' w Encyklopedii Dinozaury.com!] |
|||
{{Teropody}} |
{{Teropody}} |
||
{{Dinozaury}} |
{{Dinozaury}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Dinozaury jury]] |
[[Kategoria:Dinozaury jury]] |
||
[[Kategoria:Dinozaury Azji]] |
[[Kategoria:Dinozaury Azji]] |
||
[[cs:Xiaotingia]] |
|||
[[en:Xiaotingia]] |
|||
[[es:Xiaotingia]] |
|||
[[fr:Xiaotingia]] |
|||
[[it:Xiaotingia zhengi]] |
|||
[[nl:Xiaotingia]] |
|||
[[pt:Xiaotingia zhengi]] |
|||
[[ru:Xiaotingia zhengi]] |
|||
[[simple:Xiaotingia]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 01:25, 11 sty 2023
| Xiaotingia | |||
| Xu et al., 2011 | |||
 Okaz holotypowy | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | celurozaury | ||
| (bez rangi) | Paraves | ||
| Rodzaj |
Xiaotingia | ||
| Gatunki | |||
| |||
Xiaotingia – rodzaj teropoda z kladu Deinonychosauria. Żył w późnej jurze na terenach współczesnej Azji.
Historia odkryć
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj Xiaotingia został opisany w 2011 roku przez Xu Xinga i współpracowników na podstawie połączonego stawowo szkieletu (STM 27-2) nieobejmującego fragmentów miednicy, kończyn tylnych oraz większości kręgów ogonowych. Okaz pochodzi z okolic Linglongta w prowincji Liaoning w północno-wschodnich Chinach. Został wydobyty z osadów formacji Tiaojishan, datowanych na późną jurę, jednak dokładne miejsce jego wydobycia nie jest znane, ponieważ Shandong Tianyu Museum of Nature nabyło go od handlarza skamieniałości. Gatunkiem typowym rodzaju jest Xiaotingia zhengi, którego nazwa honoruje chińskiego paleontologa Zhenga Xiaotinga[1].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]
Xiaotingia osiągała rozmiary typowe dla bazalnych przedstawicieli Paraves – masę holotypu oszacowano na około 820 g. Jego czaszka mierzy nieco ponad 6 cm długości. Szwy neurocentralne na wszystkich widocznych kręgach są zasklepione, całkowicie zrośnięte jest także synsakrum, co sugeruje, że holotyp osiągnął dojrzałość. Czaszka przypomina te występujące u rodzajów Anchiornis, Archaeopteryx oraz deinonychozaurów – ma w przybliżeniu trójkątną boczną płaszczyznę, ze stosunkowo płytkim pyskiem i znacznie szerszą częścią zaoczodołową. Oczodoły są stosunkowo duże. Szacowana liczba zębów w kości zębowej (prawdopodobnie poniżej 10) jest mniejsza niż u deinonychozaurów, lecz większa niż u bazalnych Avialae i owiraptorozaury. Korony zębów są niskie i szerokie. Stosunkowo dłuższa niż u anchiornisa i archeopteryksa kość ramienna jest równie masywna, co kość udowa. Wokół holotypu widoczne są odciski piór – zachowały się jednak zbyt słabo, by zbadać ich budowę[1].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Xu i współpracowników – wykorzystującej metodę największej parsymonii – Xiaotingia należy do kladu Archaeopterygidae, obejmującego również rodzaje Archaeopteryx, Wellnhoferia i Anchiornis, spośród których ostatni jest najbliższym krewnym Xiaotingia. W analizie Archaeopterygidae wraz z dromeozaurami i troodontami należą do grupy Deinonychosauria, a nie Avialae (jak w praktycznie wszystkich wcześniejszych analizach), jednak wsparcie dla takiej hipotezy jest słabe, a usunięcie Xiaotingia z analizy skutkuje pozycją Archaeopterygidae (oprócz anchiornisa) wewnątrz Avialae. Dowodzi to, jak istotne znaczenie dla rozumienia pochodzenia Avialae, a w konsekwencji również ptaków, ma Xiaotingia[1].
Lee i Worthy na tej samej matrycy danych, co Xu i in., przeprowadzili kolejne analizy filogenetyczne, opierające się z kolei na metodzie największego prawdopodobieństwa i wnioskowania bayesowskiego. Archaeopteryx i Wellnhoferia zajmują w nich pozycję wewnątrz Avialae, a nie Deinonychosauria, natomiast Xiaotingia i Anchiornis tworzą klad u podstawy drzewa filogenetycznego Troodontidae – również ta pozycja jest jednak słabo wspierana[2]. Podobny wynik przyniosła również oparta na innej macierzy danych analiza Turnera i in. (2012)[3]; natomiast według analizy Godefroita i współpracowników (2013), opartej na zmodyfikowanej wersji macierzy danych z analizy Xu i współpracowników, Xiaotingia była najbardziej bazalnym znanym przedstawicielem Troodontidae[4]. Z kolei w analizie przeprowadzonej przez Sentera i współpracowników (2012), również opartej na innej macierzy, Xiaotingia należała do Dromaeosauridae, stanowiąc takson siostrzany dla pozostałych przedstawicieli tego kladu[5]. Zdaniem Sentera i współpracowników na wyniki analizy przeprowadzonej przez Xu i współpracowników mogło wpłynąć to, że wykorzystali oni m.in. informacje z macierzy danych z analizy Sentera (2007)[6], nie uwzględniając jednak jej późniejszych aktualizacji[5]. Według analizy Agnolína i Novasa (2013) Xiaotingia nie należała ani do Dromaeosauridae ani do Troodontidae, lecz była taksonem siostrzanym do rodzaju Anchiornis, razem z którym tworzyła klad siostrzany do ptaków (tj. najmniejszego kladu obejmującego rodzaj Archaeopteryx i grupę Neornithes)[7] Także według późniejszej analizy Godefroita i współpracowników (2013), opartej na macierzy uwzględniającej więcej cech i taksonów niż ich wyżej wymieniona analiza, Xiaotingia nie należy do Dromaeosauridae ani Troodontidae lecz jest bazalnym ptakiem; według tej analizy jest ona taksonem siostrzanym do kladu obejmującego wszystkie pozostałe ptaki poza rodzajem Archaeopteryx[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Xu Xing, You Hailu, Du Kai, Han Fenglu. An Archaeopteryx-like theropod from China and the origin of Avialae. „Nature”. 475, s. 465–470, 2011. DOI: 10.1038/nature10288. (ang.).
- ↑ Michael S. Y. Lee, Trevor H. Worthy. Likelihood reinstates Archaeopteryx as a primitive bird. „Biology Letters”. 8 (2), s. 299–303, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2011.0884. (ang.).
- ↑ Alan H. Turner, Peter J. Makovicky, Mark A. Norell. A review of dromaeosaurid systematics and paravian phylogeny. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 371, s. 1–206, 2012. DOI: 10.1206/748.1. (ang.).
- ↑ Pascal Godefroit, Helena Demuynck, Gareth Dyke, Dongyu Hu, François Escuillié i Philippe Claeys. Reduced plumage and flight ability of a new Jurassic paravian theropod from China. „Nature Communications”. 4, s. Artykuł nr 1394, 2013. DOI: 10.1038/ncomms2389. (ang.).
- ↑ a b Phil Senter, James I. Kirkland, Donald D. DeBlieux, Scott Madsen, Natalie Toth. New dromaeosaurids (Dinosauria: Theropoda) from the Lower Cretaceous of Utah, and the evolution of the dromaeosaurid tail. „PLoS ONE”. 7 (5): e36790, 2012. DOI: 10.1371/journal.pone.0036790. (ang.).
- ↑ Phil Senter. A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda). „Journal of Systematic Palaeontology”. 5 (4), s. 429–463, 2007. DOI: 10.1017/S1477201907002143. (ang.).
- ↑ Federico L. Agnolín i Fernando E. Novas. Avian ancestors. A review of the phylogenetic relationships of the theropods Unenlagiidae, Microraptoria, Anchiornis and Scansoriopterygidae. „SpringerBriefs in Earth System Sciences”, s. 1–96, 2013. DOI: 10.1007/978-94-007-5637-3. (ang.).
- ↑ Pascal Godefroit, Andrea Cau, Hu Dong-Yu, François Escuillié, Wu Wenhao and Gareth Dyke. A Jurassic avialan dinosaur from China resolves the early phylogenetic history of birds. „Nature”, 2013. DOI: 10.1038/nature12168. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
