Przejdź do zawartości

Messier 74: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
WikitanvirBot (dyskusja | edycje)
111 611 edycji
m r2.7.1) (robot dodaje az:NGC 628
 
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 22 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Koordynaty astronomiczne|01|36|41|80|+15|47|01|00}}
{{Koordynaty astronomiczne|01|36|41|7|+15|47|01|}}
{{Galaktyka infobox
{{Galaktyka infobox
|nazwa = Messier 74
|nazwa = Messier 74
|zdjęcie = NGC 628.jpg
|zdjęcie = Messier 74 by HST.jpg
|opis = Messier 74. Źródło: NASA/ESA/GMOS/HST.
|opis = Messier 74 (zdjęcie z [[Kosmiczny Teleskop Hubble’a|HST]])
|odkrywca = [[Pierre Méchain]]
|odkrywca = [[Pierre Méchain]]
|dzień =
|dzień = wrzesień
|rok = 1870
|rok = 1780
|gwiazdozbiór = [[Gwiazdozbiór Ryb|Ryby]]{{r|cseligman}}
|gwiazdozbiór = [[Gwiazdozbiór Ryb|Ryby]]<ref name="sinnott1988">{{Cytuj książkę | nazwisko=Dreyer | imię=J. L. E. | nazwisko2=Sinnott | imię2=Roger W.| tytuł=NGC 2000. 0: the complete new general catalogue and index catalogues of nebulae and star clusters | data=1988 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge [England] | isbn=0-933346-51-4 | strony=}}
|typ = [[galaktyka spiralna|spiralna]] SA(s)c<ref name="ned">{{NED|NGC 628}}</ref>
</ref>
⚫
|rektascensja = {{RA|01|36|41,7}}<ref name="ned" />
|typ = SA(s)c<ref name="ned">{{cytuj stronę| url = http://nedwww.ipac.caltech.edu/| tytuł = NASA/IPAC Extragalactic Database| data dostępu = 2006-08-12| praca = Results for NGC 628}}
⚫
|deklinacja = {{DEC|+15|47|01}}<ref name="ned" />
</ref>
⚫
|odl_ly = 30 ± 6 [[rok świetlny|Mly]]<ref name="hendryetal2005">{{cytuj pismo| autor = M. A. Hendry, S. J. Smartt, J. R. Maund, A. Pastorello, L. Zampieri, S. Benetti, M. Turatto, E. Cappellaro, W. P. S. Meikle, R. Kotak, M. J. Irwin, P. G. Jonker, L. Vermaas, R. F. Peletier, H. van Woerden, K. M. Exter, D. L. Pollacco, S. Leon, S. Verley, C. R. Benn, G. Pignata| tytuł = A study of the Type II-P supernova 2003gd in M74| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2005MNRAS.359..906H| czasopismo = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| wolumin = 359| strony = 906–926| rok = 2005| doi = 10.1111/j.1365-2966.2005.08928.x}}</ref>
⚫
|rektascensja = {{RA|01|36|41,8}}<ref name="ned" />
⚫
|odl_pc = 9,2 [[Parsek|Mpc]]
⚫
|deklinacja = {{DEC|+15|47|01}}<ref name="ned" />
⚫
|redshift = 0,002192{{r|ned}}
⚫
|odl_ly = 30 ± 6 [[rok świetlny|Mly]]<ref name="hendryetal2005">{{cytuj pismo| autor = M. A. Hendry, S. J. Smartt, J. R. Maund, A. Pastorello, L. Zampieri, S. Benetti, M. Turatto, E. Cappellaro, W. P. S. Meikle, R. Kotak, M. J. Irwin, P. G. Jonker, L. Vermaas, R. F. Peletier, H. van Woerden, K. M. Exter, D. L. Pollacco, S. Leon, S. Verley, C. R. Benn, G. Pignata| tytuł = A study of the Type II-P supernova 2003gd in M74| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2005MNRAS.359..906H| czasopismo = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| wydanie = 359| strony = 906–926| rok = 2005| doi = 10.1111/j.1365-2966.2005.08928.x}}</ref>
⚫
|jas_wid = 10,0
⚫
| odl_pc = 9,2 [[Parsek|Mpc]]
|rozm_kąt = 10,5' × 9,5'{{r|ned}}
⚫
| redshift = 0,002192
|wymiary =
⚫
| jas_wid = 10,0<sup>m</sup>
|jas_abs =
| rozm_kąt =
| wymiary =
|masa =
| jas_abs =
|satelity =
⚫
|alt_ozn = M74, NGC 628, UGC 1149, PGC 5974, MCG+03-05-011
| masa =
⚫
|mapa = Pisces constellation map.png
| satelity =
⚫
|opis mapy = Usytuowanie M74 w Rybach
⚫
| alt_ozn = NGC 628, UGC 1149, PGC 5974
|alt mapy =
⚫
[[Plik:Pisces constellation map.png|250px|center]]
|commons = Category:Messier 74
⚫
<center>Usytuowanie M74 w Rybach</center>
}}
}}
'''Messier 74''' (znana także jako '''NGC 628''') – [[galaktyka spiralna]] w [[gwiazdozbiór|gwiazdozbiorze]] [[Gwiazdozbiór Ryb|Ryb]]. W galaktyce znajdują się dwa dobrze widoczne ramiona spiralne. Niska jasność galaktyki powoduje że jest to jeden z najtrudniejszych do obserwacja obiektów z katalogu Messiera dla astronomów-amatorów<ref name="omeara1998">{{Cytuj książkę | nazwisko=O'Meara | imię=Stephen James | autor link=Stephen James O'Meara | tytuł=The Messier objects | data=1998 | wydawca=Sky Pub. Corp. | miejsce=Cambridge, Mass. | isbn=0-521-55332-6 | strony=}}</ref><ref name="jones1991">{{Cytuj książkę | nazwisko=Jones, Kenneth | imię=Glyn | autor link=Glyn Jones, Kenneth | tytuł=Messier's nebulae and star clusters | data=1991 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge, Anglia| isbn=0-521-37079-5 | strony=}}</ref>, jednakże stosunkowo duża szerokość kątowa galaktyki oraz możliwość obserwacja całej tarczy galaktyki sprawia że jest ona idealnym obiektem dla profesjonalistów do badania struktury ramion spiralnych. Galaktyka ta znajduje się niedaleko na północno-zachodni zachód od gwiazdy η Psc.
'''Messier 74''' (znana także jako '''M74''', '''NGC 628''' lub '''PGC 5974''') – [[galaktyka spiralna]] w [[Gwiazdozbiór Ryb|gwiazdozbiorze Ryb]]. W galaktyce znajdują się dwa dobrze widoczne [[Ramię spiralne|ramiona spiralne]]. Niska jasność galaktyki powoduje, że jest to jeden z najtrudniejszych do obserwacji obiektów z [[Katalog Messiera|katalogu Messiera]] dla astronomów amatorów<ref name="omeara1998">{{Cytuj książkę | nazwisko=O’Meara | imię=Stephen James | autor link=Stephen James O’Meara | tytuł=The Messier objects | data=1998 | wydawca=Sky Pub. Corp. | miejsce=Cambridge, Mass. | isbn=0-521-55332-6 | strony=}}</ref><ref name="jones1991">{{Cytuj książkę | nazwisko=Jones, Kenneth | imię=Glyn | autor link=Kenneth Glyn Jones | tytuł=Messier's nebulae and star clusters | data=1991 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge, Anglia| isbn=0-521-37079-5 | strony=}}</ref>, jednakże stosunkowo duża szerokość kątowa galaktyki oraz możliwość obserwacji całej tarczy galaktyki sprawia, że jest ona idealnym obiektem dla profesjonalistów do badania struktury ramion spiralnych. Galaktyka ta znajduje się niedaleko na północno-zachodni zachód od gwiazdy [[Eta Piscium|η Psc]].


== Historia ==
== Historia ==
M74 został odkryty przez [[Pierre Méchain]]a w [[1780]]. Méchain wtedy powiadomił o swoim odkryciu [[Charles Messier|Charlesa Messiera]], który wpisał galaktykę do swojego [[Katalog Messiera|katalogu]]<ref name="jones1991" />.
M74 została odkryta przez [[Pierre Méchain|Pierre’a Méchaina]] we wrześniu 1780 roku{{r|cseligman}}. Méchain wtedy powiadomił o swoim odkryciu [[Charles Messier|Charles’a Messiera]], który wpisał galaktykę do swojego [[Katalog Messiera|katalogu]]<ref name="jones1991" />.


== Supernowe ==
== Supernowe ==
[[Plik:Sig06-018.jpg|mały|lewo|Zdjęcia M74 w podczerwieni wykonane przez [[Kosmiczny Teleskop Spitzera]], ukazujące galaktykę i stygnący pył, będący pozostałością po supernowej SN 2003gd, w lipcu 2004 (u góry po lewej) i w styczniu 2005 (u dołu po lewej)]]
Dwie [[supernowa|supernowe]] zostały zidentyfikowane w M74:<ref name="ned" /> [[SN 2002ap]]<ref name="iauc7810">{{cytuj pismo
Trzy [[supernowa|supernowe]] zostały zidentyfikowane w M74:<ref name="cbat" /> [[SN 2002ap]]<ref name="iauc7810">{{cytuj pismo
| autor = S. Nakano, R. Kushida, Y. Kushida, W. Li
| autor = S. Nakano, R. Kushida, Y. Kushida, W. Li
| tytuł = Supernova 2002ap in M74
| tytuł = Supernova 2002ap in M74
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002IAUC.7810....1N
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002IAUC.7810....1N
| czasopismo = IAU Circular
| czasopismo = IAU Circular
| wydanie = 7810
| wolumin = 7810
| rok = 2002
| rok = 2002
}}</ref> oraz [[SN 2003gd]]<ref name="iauc8150">{{cytuj pismo
}}</ref>, [[SN 2003gd]]<ref name="iauc8150">{{cytuj pismo
| autor = R. Evans, R. H. McNaught
| autor = R. Evans, R. H. McNaught
| tytuł = Supernova 2003gd in M74
| tytuł = Supernova 2003gd in M74
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2003IAUC.8150....2E
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2003IAUC.8150....2E
| czasopismo = IAU Circular
| czasopismo = IAU Circular
| wydanie = 8150
| wolumin = 8150
| rok = 2003
| rok = 2003
}}</ref>.
}}</ref> oraz [[SN 2013ej]].


SN 2002ap zwróciła uwagę astronomów ponieważ była ona jedną z niewielu supernowych typu Ic (zwanych czasem [[hipernowa|hypernowymi]]) obserwowanych w odległości mniejszej niż 10 [[parsek|Mpc]] w ostatnim czasie<ref name="mazzalietal2002">{{cytuj pismo
SN 2002ap zwróciła uwagę astronomów, ponieważ była ona jedną z niewielu supernowych typu Ic (zwanych czasem [[hipernowa|hypernowymi]]) obserwowanych w odległości mniejszej niż 10 [[parsek|Mpc]] w ostatnim czasie<ref name="mazzalietal2002">{{cytuj pismo
| autor = P. A. Mazzali, J. Deng, K. Maeda, K. Nomoto, H. Umeda, K. hatano, K. Iwamoto, Y. Yoshii, Y. Kobayashi, T. Minezaki, M. Doi, K. Enya, H. Tomita, S. J. Smartt, K. Kinugasa, H. Kawakita, K. Ayani, T. Kawabata, H. Yamaoka, Y. L. Qiu, K. Motohara, C. L. Gerardy, R. Fesen, K. S. Kawabata, M. Iye, N. Kashikawa, G. Kosugi, Y. Ohyama, M. Takada-Hidai, G. Zhao, R. Chornock, A. V. Filippenko, S. Benetti, M. Turatto
| autor = P. A. Mazzali, J. Deng, K. Maeda, K. Nomoto, H. Umeda, K. Hatano, K. Iwamoto, Y. Yoshii, Y. Kobayashi, T. Minezaki, M. Doi, K. Enya, H. Tomita, S. J. Smartt, K. Kinugasa, H. Kawakita, K. Ayani, T. Kawabata, H. Yamaoka, Y. L. Qiu, K. Motohara, C. L. Gerardy, R. Fesen, K. S. Kawabata, M. Iye, N. Kashikawa, G. Kosugi, Y. Ohyama, M. Takada-Hidai, G. Zhao, R. Chornock, A. V. Filippenko, S. Benetti, M. Turatto
| tytuł = The Type Ic Hypernova SN 2002ap
| tytuł = The Type Ic Hypernova SN 2002ap
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002ApJ...572L..61M
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002ApJ...572L..61M
| czasopismo = Astrophysical Journal
| czasopismo = Astrophysical Journal
| wydanie = 572
| wolumin = 572
| strony = L61–L65
| strony = L61–L65
| rok = 2002
| rok = 2002
Linia 63: Linia 64:
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002ApJ...572L.147S
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002ApJ...572L.147S
| czasopismo = Astrophysical Journal
| czasopismo = Astrophysical Journal
| wydanie = 572
| wolumin = 572
| strony = L147–L151
| strony = L147–L151
| rok = 2002
| rok = 2002
Linia 72: Linia 73:
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002MNRAS.332L..73G
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2002MNRAS.332L..73G
| czasopismo = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
| czasopismo = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
| wydanie = 332
| wolumin = 332
| strony = L73–L77
| strony = L73–L77
| rok = 2002
| rok = 2002
Linia 78: Linia 79:
}}</ref>. Ta supernowa została wykorzystana do zweryfikowania teorii o powstawaniu podobnych supernowych typu Ic<ref name="smarttetal2002" /> i teorii o związkach pomiędzy supernowymi a [[Rozbłysk gamma|rozbłyskami gamma]]<ref name="galyametal2002" />.
}}</ref>. Ta supernowa została wykorzystana do zweryfikowania teorii o powstawaniu podobnych supernowych typu Ic<ref name="smarttetal2002" /> i teorii o związkach pomiędzy supernowymi a [[Rozbłysk gamma|rozbłyskami gamma]]<ref name="galyametal2002" />.


SN 2003gd to supernowa typu II-P.<ref name="vandyketal2003">{{cytuj pismo
SN 2003gd to supernowa typu II-P<ref name="vandyketal2003">{{cytuj pismo
| autor = S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko
| autor = S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko
| tytuł = On the Progenitor of the Type II-Plateau Supernova 2003gd in M74
| tytuł = On the Progenitor of the Type II-Plateau Supernova 2003gd in M74
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2003PASP..115.1289V
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2003PASP..115.1289V
| czasopismo = Publications of the Astronomical Society of the Pacific
| czasopismo = Publications of the Astronomical Society of the Pacific
| wydanie = 115
| wolumin = 115
| strony = 1289–1295
| strony = 1289–1295
| rok = 2003
| rok = 2003
| doi = 10.1086/378308
| doi = 10.1086/378308
}}</ref> Typ II supernowych cechuje się stałą jasnością, więc mogą zostać użyte do dokładnego zmierzenia odległości. Zmierzony tą techniką dystans do M74 wynosi 9.6 ± 2.8 [[parsek|Mpc]], czyli inaczej 31 ± 9 milionów [[rok świetlny|ly]]<ref name="hendryetal2005" />. Dla porównania, mierzone odległości za pomocą najjaśniejszych superolbrzymów wynoszą 7.7 ± 1.7 [[parsek|Mpc]] i 9.6 ± 2.2 [[parsek|Mpc]]<ref name="hendryetal2005" />. Ben E. K. Sugerman znalazł "echo światła" – odbicie eksplozji supernowej która nastąpiła po samej eksplozji – powiązana z SN 2003gd.<ref name="sugerman2005">{{cytuj pismo
}}</ref>. Typ II supernowych cechuje się stałą jasnością, więc mogą zostać użyte do dokładnego zmierzenia odległości. Zmierzony tą techniką dystans do M74 wynosi 9,6 ± 2,8 [[parsek|Mpc]], czyli inaczej 31 ± 9 milionów [[rok świetlny|ly]]<ref name="hendryetal2005" />. Dla porównania mierzone odległości za pomocą najjaśniejszych superolbrzymów wynoszą 7,7 ± 1,7 [[parsek|Mpc]] i 9,6 ± 2,2 [[parsek|Mpc]]<ref name="hendryetal2005" />. Ben E. K. Sugerman znalazł „echo światła” – odbicie eksplozji supernowej, która nastąpiła po samej eksplozji – powiązana z SN 2003gd<ref name="sugerman2005">{{cytuj pismo
| autor = B. E. K. Sugerman
| autor = B. E. K. Sugerman
| tytuł = Discovery of a Light Echo from SN 2003gd
| tytuł = Discovery of a Light Echo from SN 2003gd
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2005ApJ...632L..17S
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2005ApJ...632L..17S
| czasopismo = Astrophysical Journal
| czasopismo = Astrophysical Journal
| wydanie = 632
| wolumin = 632
| strony = L17–L20
| strony = L17–L20
| rok = 2005
| rok = 2005
| doi = 10.1086/497578
| doi = 10.1086/497578
}}</ref> Jest to jedna z kilku supernowych u których znaleziono takie odbicie. Odbicie to występuje przy płaskich chmurach pyłu które leżą na wprost do supernowej, i może zostać wykorzystana do ustalenia składu chemicznego pyłu międzygwiezdnego<ref name="sugerman2005"/><ref name="vandyketal2006">{{cytuj pismo
}}</ref>. Jest to jedna z kilku supernowych, u których znaleziono takie odbicie. Odbicie to występuje przy płaskich chmurach pyłu, które leżą na wprost do supernowej, i może zostać wykorzystane do ustalenia składu chemicznego pyłu międzygwiezdnego<ref name="sugerman2005"/><ref name="vandyketal2006">{{cytuj pismo
| autor = S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko
| autor = S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko
| tytuł = The Light Echo around Supernova 2003gd in Messier 74
| tytuł = The Light Echo around Supernova 2003gd in Messier 74
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2006PASP..118..351V
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2006PASP..118..351V
| czasopismo = Publications of the Astronomical Society of the Pacific
| czasopismo = Publications of the Astronomical Society of the Pacific
| wydanie = 118
| wolumin = 118
| strony = 351–357
| strony = 351–357
| rok = 2006
| rok = 2006
Linia 108: Linia 109:


== Grupa galaktyk ==
== Grupa galaktyk ==
M74 to najjaśniejszy członek [[Grupa M74|Grupy M74]], grupy 5-7 galaktyk do której zalicza się także osobliwą [[galaktyka spiralna|galaktykę spiralną]] [[NGC 660]] i kilka [[galaktyka nieregularna|galaktyk nieregularnych]]<ref name="nbg">{{Cytuj książkę | nazwisko=Tully | imię=R. Brent | autor link=R. Brent Tully | tytuł=Nearby galaxies catalog | data=1988 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge | isbn=0-521-35299-1 | strony=}}</ref><ref name="garcia1993">{{cytuj pismo
M74 to najjaśniejszy członek [[Grupa M74|Grupy M74]], grupy 5-7 galaktyk, do której zalicza się także osobliwą galaktykę spiralną [[NGC 660]] i kilka [[galaktyka nieregularna|galaktyk nieregularnych]]<ref name="nbg">{{Cytuj książkę | nazwisko=Tully | imię=R. Brent | autor link=R. Brent Tully | tytuł=Nearby galaxies catalog | data=1988 | wydawca=Cambridge University Press | miejsce=Cambridge | isbn=0-521-35299-1 | strony=}}</ref><ref name="garcia1993">{{cytuj pismo
| autor = A. Garcia
| autor = A. Garcia
| tytuł = General study of group membership. II – Determination of nearby groups
| tytuł = General study of group membership. II – Determination of nearby groups
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/1993A&AS..100...47G
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/1993A&AS..100...47G
| czasopismo = Astronomy and Astrophysics Supplement
| czasopismo = Astronomy and Astrophysics Supplement
| wydanie = 100
| wolumin = 100
| strony = 47–90
| strony = 47–90
| rok = 1993
| rok = 1993
Linia 121: Linia 122:
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2000ApJ...543..178G
| url = http://adsabs.harvard.edu/abs/2000ApJ...543..178G
| czasopismo = Astrophysical Journal
| czasopismo = Astrophysical Journal
| wydanie = 543
| wolumin = 543
| strony = 178–194
| strony = 178–194
| rok = 2000
| rok = 2000
| doi = 10.1086/317070
| doi = 10.1086/317070
}}</ref>. Jednakże różne metody identyfikacji grup mogą konsekwentnie zaliczać i odrzucać wiele galaktyk<ref name="giuricinetal2002" />,, więc dokładna liczba galaktyk w tej grupie nie jest ustalona.
}}</ref>. Jednakże różne metody identyfikacji grup mogą konsekwentnie zaliczać i odrzucać wiele galaktyk<ref name="giuricinetal2002" />, więc dokładna liczba galaktyk w tej grupie nie jest ustalona.


== Specyficzna [[czarna dziura]] ==
== Czarna dziura ==
[[22 marca]] [[2005]] ogłoszona została wiadomość<ref name="chandra2005">[http://chandra.harvard.edu/photo/2005/m74/index.html Chandra :: Photo Album :: M74 :: 22 Mar 05]</ref> że [[Teleskop kosmiczny Chandra]] zaobserwował bardzo jasne źródło [[promieniowanie rentgenowskie|promieniowania rentgenowskiego]] (ULX) w M74, emitujący więcej promieniowania X niż [[gwiazda neutronowa]] o okresie równym około 2 godziny. Oszacowana masa tego źródła wynosi około 10,000 [[masa Słońca|mas Słońca]]. Jest to wskazówka że jest to średniej masy [[czarna dziura]]. Może być to rzadka klasa czarnych ciał, usytuowana pomiędzy czarnymi dziurami gwiezdnych rozmiarów a masywnymi czarnymi dziurami z jąder wielu dużych galaktyk. Z tego powodu przypuszcza się, że nie powstała ona z jednej supernowej lecz z połączenia bardzo wielu takich obiektów. Źródło promieniowania rentgenowskiego ma przypisaną nazwę CXOU J013651.1+154547.
[[Teleskop kosmiczny Chandra]] zaobserwował w galaktyce bardzo jasne źródło [[promieniowanie rentgenowskie|promieniowania rentgenowskiego]] (ULX) o okresie równym około 2 godziny, emitujące wielokrotnie więcej promieniowania X niż [[gwiazda neutronowa]]. Oszacowana masa tego źródła wynosi około 10&nbsp;000 {{masa Słońca}}. Jest to prawdopodobnie [[czarna dziura o masie pośredniej]]. Źródło promieniowania rentgenowskiego ma przypisaną nazwę [[CXOU J013651.1+154547]]<ref>[http://chandra.harvard.edu/photo/2005/m74/index.html Chandra :: Photo Album :: M74 :: 22 Mar 05]</ref>.

⚫
{{Przypisy}}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
{{commons|Messier 74}}
* [[NGC 3184]]
* [[Galaktyka Wiatraczek]]
* [[Galaktyka Wiatraczek]]
* [[Galaktyka Wir]]
* [[Galaktyka Wir]]
* [[Katalog Messiera]]
* [[Lista obiektów NGC]]

== Przypisy ==
⚫
{{Przypisy|
<ref name="cbat">{{Cytuj stronę | url = http://www.cbat.eps.harvard.edu/lists/Supernovae.html | tytuł = List of Supernovae | praca = IAU Central Bureau for Astronomical Telegrams | opublikowany = Międzynarodowa Unia Astronomiczna | język = en | data dostępu = 2014-11-14}}</ref>
<ref name=cseligman>{{Cytuj stronę | url = http://cseligman.com/text/atlas/ngc6.htm#628 | tytuł = NGC 628 | nazwisko = Seligman | imię = Courtney | praca = Celestial Atlas | język = en | data dostępu = 2014-11-14}}</ref>
}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.seds.org/messier/m/m074.html Spiral Galaxy M74 @ SEDS Messier pages] {{lang|en}}
* [http://messier.seds.org/m/m074.html Messier 74 w SEDS.org] {{lang|en}}
⚫
* {{NED|NGC 628}}
* {{simbad|M74}}


{{MessierNawigacja|Messier 73|Messier 75}}
{{NGCnawigacja|628}}
{{Katalog Messiera}}
{{Katalog Messiera}}


{{DEFAULTSORT:Messier 074}}
{{SORTUJ:Messier 074}}
[[Kategoria:Galaktyki spiralne]]
[[Kategoria:Galaktyki spiralne]]
[[Kategoria:Gwiazdozbiór Ryb]]
[[Kategoria:Gwiazdozbiór Ryb]]
[[Kategoria:Obiekty astronomiczne odkryte w 1780]]
[[Kategoria:Obiekty Messiera|M074]]
[[Kategoria:Obiekty Messiera|M074]]
[[Kategoria:Obiekty NGC|628]]
[[Kategoria:Obiekty NGC|628]]

[[ar:م74]]
⚫
[[az:NGC 628]]
[[zh-min-nan:Messier 74]]
[[be:Аб'ект Месье M74]]
[[be-x-old:M74]]
[[bg:M74]]
[[ca:Messier 74]]
[[cs:Messier 74]]
[[co:M74]]
[[de:Messier 74]]
[[el:Μεσιέ 74]]
[[en:Messier 74]]
[[es:Galaxia espiral M74]]
[[eo:M74]]
[[fa:مسیه ۷۴]]
[[fr:M74]]
[[ko:메시에 74]]
[[hr:Messier 74]]
[[it:M74 (astronomia)]]
[[lb:Messier 74]]
[[lt:Mesjė 74]]
[[hu:Messier 74]]
[[nl:Messier 74]]
[[ja:M74]]
[[nn:Messier 74]]
[[pt:Messier 74]]
[[ro:Messier 74]]
[[ru:Спиральная галактика M74]]
[[sk:Galaxia M74]]
[[sr:Месје 74]]
[[sh:Messier 74]]
[[fi:Messier 74]]
[[sv:Messier 74]]
[[tr:NGC 628]]
[[uk:Мессьє 74]]
[[zh:M74]]

Aktualna wersja na dzień 18:29, 5 gru 2022

Messier 74
Ilustracja
Messier 74 (zdjęcie z HST)
Odkrywca

Pierre Méchain

Data odkrycia

wrzesień 1780

Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Ryby[1]

Typ

spiralna SA(s)c[2]

Rektascensja

01h 36m 41,7s[2]

Deklinacja

+15° 47′ 01″[2]

Odległość

30 ± 6 Mly[3] (9,2 Mpc)

Przesunięcie ku czerwieni

0,002192[2]

Jasność obserwowana

10,0m

Rozmiary kątowe

10,5' × 9,5'[2]

Alternatywne oznaczenia
M74, NGC 628, UGC 1149, PGC 5974, MCG+03-05-011
Mapa galaktyki
Usytuowanie M74 w Rybach
Multimedia w Wikimedia Commons

Messier 74 (znana także jako M74, NGC 628 lub PGC 5974) – galaktyka spiralna w gwiazdozbiorze Ryb. W galaktyce znajdują się dwa dobrze widoczne ramiona spiralne. Niska jasność galaktyki powoduje, że jest to jeden z najtrudniejszych do obserwacji obiektów z katalogu Messiera dla astronomów amatorów[4][5], jednakże stosunkowo duża szerokość kątowa galaktyki oraz możliwość obserwacji całej tarczy galaktyki sprawia, że jest ona idealnym obiektem dla profesjonalistów do badania struktury ramion spiralnych. Galaktyka ta znajduje się niedaleko na północno-zachodni zachód od gwiazdy η Psc.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

M74 została odkryta przez Pierre’a Méchaina we wrześniu 1780 roku[1]. Méchain wtedy powiadomił o swoim odkryciu Charles’a Messiera, który wpisał galaktykę do swojego katalogu[5].

Supernowe

[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcia M74 w podczerwieni wykonane przez Kosmiczny Teleskop Spitzera, ukazujące galaktykę i stygnący pył, będący pozostałością po supernowej SN 2003gd, w lipcu 2004 (u góry po lewej) i w styczniu 2005 (u dołu po lewej)

Trzy supernowe zostały zidentyfikowane w M74:[6] SN 2002ap[7], SN 2003gd[8] oraz SN 2013ej.

SN 2002ap zwróciła uwagę astronomów, ponieważ była ona jedną z niewielu supernowych typu Ic (zwanych czasem hypernowymi) obserwowanych w odległości mniejszej niż 10 Mpc w ostatnim czasie[9][10][11]. Ta supernowa została wykorzystana do zweryfikowania teorii o powstawaniu podobnych supernowych typu Ic[10] i teorii o związkach pomiędzy supernowymi a rozbłyskami gamma[11].

SN 2003gd to supernowa typu II-P[12]. Typ II supernowych cechuje się stałą jasnością, więc mogą zostać użyte do dokładnego zmierzenia odległości. Zmierzony tą techniką dystans do M74 wynosi 9,6 ± 2,8 Mpc, czyli inaczej 31 ± 9 milionów ly[3]. Dla porównania mierzone odległości za pomocą najjaśniejszych superolbrzymów wynoszą 7,7 ± 1,7 Mpc i 9,6 ± 2,2 Mpc[3]. Ben E. K. Sugerman znalazł „echo światła” – odbicie eksplozji supernowej, która nastąpiła po samej eksplozji – powiązana z SN 2003gd[13]. Jest to jedna z kilku supernowych, u których znaleziono takie odbicie. Odbicie to występuje przy płaskich chmurach pyłu, które leżą na wprost do supernowej, i może zostać wykorzystane do ustalenia składu chemicznego pyłu międzygwiezdnego[13][14].

Grupa galaktyk

[edytuj | edytuj kod]

M74 to najjaśniejszy członek Grupy M74, grupy 5-7 galaktyk, do której zalicza się także osobliwą galaktykę spiralną NGC 660 i kilka galaktyk nieregularnych[15][16][17]. Jednakże różne metody identyfikacji grup mogą konsekwentnie zaliczać i odrzucać wiele galaktyk[17], więc dokładna liczba galaktyk w tej grupie nie jest ustalona.

Czarna dziura

[edytuj | edytuj kod]

Teleskop kosmiczny Chandra zaobserwował w galaktyce bardzo jasne źródło promieniowania rentgenowskiego (ULX) o okresie równym około 2 godziny, emitujące wielokrotnie więcej promieniowania X niż gwiazda neutronowa. Oszacowana masa tego źródła wynosi około 10 000 M☉. Jest to prawdopodobnie czarna dziura o masie pośredniej. Źródło promieniowania rentgenowskiego ma przypisaną nazwę CXOU J013651.1+154547[18].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Courtney Seligman: NGC 628. [w:] Celestial Atlas [on-line]. [dostęp 2014-11-14]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e Messier 74 w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
  3. ↑ a b c M. A. Hendry, S. J. Smartt, J. R. Maund, A. Pastorello, L. Zampieri, S. Benetti, M. Turatto, E. Cappellaro, W. P. S. Meikle, R. Kotak, M. J. Irwin, P. G. Jonker, L. Vermaas, R. F. Peletier, H. van Woerden, K. M. Exter, D. L. Pollacco, S. Leon, S. Verley, C. R. Benn, G. Pignata. A study of the Type II-P supernova 2003gd in M74. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 359, s. 906–926, 2005. DOI: 10.1111/j.1365-2966.2005.08928.x. 
  4. ↑ Stephen James O’Meara: The Messier objects. Cambridge, Mass.: Sky Pub. Corp., 1998. ISBN 0-521-55332-6.
  5. ↑ a b Glyn Jones, Kenneth: Messier's nebulae and star clusters. Cambridge, Anglia: Cambridge University Press, 1991. ISBN 0-521-37079-5.
  6. ↑ List of Supernovae. [w:] IAU Central Bureau for Astronomical Telegrams [on-line]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. [dostęp 2014-11-14]. (ang.).
  7. ↑ S. Nakano, R. Kushida, Y. Kushida, W. Li. Supernova 2002ap in M74. „IAU Circular”. 7810, 2002. 
  8. ↑ R. Evans, R. H. McNaught. Supernova 2003gd in M74. „IAU Circular”. 8150, 2003. 
  9. ↑ P. A. Mazzali, J. Deng, K. Maeda, K. Nomoto, H. Umeda, K. Hatano, K. Iwamoto, Y. Yoshii, Y. Kobayashi, T. Minezaki, M. Doi, K. Enya, H. Tomita, S. J. Smartt, K. Kinugasa, H. Kawakita, K. Ayani, T. Kawabata, H. Yamaoka, Y. L. Qiu, K. Motohara, C. L. Gerardy, R. Fesen, K. S. Kawabata, M. Iye, N. Kashikawa, G. Kosugi, Y. Ohyama, M. Takada-Hidai, G. Zhao, R. Chornock, A. V. Filippenko, S. Benetti, M. Turatto. The Type Ic Hypernova SN 2002ap. „Astrophysical Journal”. 572, s. L61–L65, 2002. DOI: 10.1086/341504. 
  10. ↑ a b S. J. Smartt, P. M. Vreeswijk, E. Ramirez-Ruiz, G. F. Gilmore, W. P. S. Meikle, A. M. N. Ferguson, J. H. Knapen. On the Progenitor of the Type Ic Supernova 2002ap. „Astrophysical Journal”. 572, s. L147–L151, 2002. DOI: 10.1086/341747. 
  11. ↑ a b A. Gal-Yam, E. O. Ofek, O. Shemmer. Supernova 2002ap: the first month. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 332, s. L73–L77, 2002. DOI: 10.1046/j.1365-8711.2002.05535.x. 
  12. ↑ S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko. On the Progenitor of the Type II-Plateau Supernova 2003gd in M74. „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”. 115, s. 1289–1295, 2003. DOI: 10.1086/378308. 
  13. ↑ a b B. E. K. Sugerman. Discovery of a Light Echo from SN 2003gd. „Astrophysical Journal”. 632, s. L17–L20, 2005. DOI: 10.1086/497578. 
  14. ↑ S. D. Van Dyk, W. Li, A. V. Filippenko. The Light Echo around Supernova 2003gd in Messier 74. „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”. 118, s. 351–357, 2006. DOI: 10.1086/500225. 
  15. ↑ R. Brent Tully: Nearby galaxies catalog. Cambridge: Cambridge University Press, 1988. ISBN 0-521-35299-1.
  16. ↑ A. Garcia. General study of group membership. II – Determination of nearby groups. „Astronomy and Astrophysics Supplement”. 100, s. 47–90, 1993. 
  17. ↑ a b G. Giuricin, C. Marinoni, L. Ceriani, A. Pisani. Nearby Optical Galaxies: Selection of the Sample and Identification of Groups. „Astrophysical Journal”. 543, s. 178–194, 2000. DOI: 10.1086/317070. 
  18. ↑ Chandra :: Photo Album :: M74 :: 22 Mar 05

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Katalog Messiera
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Messier_74&oldid=68932711”