Przejdź do zawartości

Nowofundland: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Anulowanie wersji 37367777 autora Zorza123456 (dyskusja) sprzeczne ze źródłem
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 393 899 edycji
m zamieniam magiczny ISBN na szablon
 
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 24 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Pies infobox
{{Pies infobox
| rasa_psa=Nowofundland
|nazwa = Nowofundland
| grafika=Wystawa Rybnik 02.10.2011 nowofundland 1pl.jpg
|grafika = Wystawa Rybnik 02.10.2011 nowofundland 1pl.jpg
| opis=Nowofundland na Krajowej Wystawie Psów Rasowych w Rybniku-Kamieniu
|opis grafiki = Nowofundland na Krajowej Wystawie Psów Rasowych w Rybniku-Kamieniu
|alt grafiki =
| inne_nazwy=[[język angielski|ang.]] ''newfoundland'',<br />wodołaz, nowofunland{{r|N&H}}, nowofunlandczyk{{r|N&H}}
|inne nazwy = {{ang.|newfoundland}},<br />wodołaz, nowofunland{{r|N&H}}, nowofunlandczyk{{r|N&H}}
| kraj_patronacki=
|kraj patronacki =
| kraj_pochodzenia=[[Kanada]]
|kraj pochodzenia = [[Kanada]]
| wzrost=Pies: 71 [[centymetr|cm]], suka: 66 [[centymetr|cm]]
| masa=Pies: 60–70 [[kilogram|kg]], suka: 45–55 [[kilogram|kg]]
|wysokość = Pies: 71 [[centymetr|cm]], suka: 66 [[centymetr|cm]]{{r|taylor}}
|masa = Pies: 60–70 [[kilogram|kg]], suka: 45–55 [[kilogram|kg]]
| FCI=Grupa II, sekcja 2, wzorzec nr 50{{r|Wz50}}
|FCI = Grupa II, sekcja 2<br />wzorzec nr 50{{r|Wz50}}
| www_FCI=www.zkwp.pl/zg/wzorce/50.pdf
| AKC=Working
|AKC = Working
|ANKC = Grupa 6 (Utility)
⚫
| www_AKC=www.akc.org/breeds/newfoundland/index.cfm
| ANKC=Grupa 6 (Utility)
|CKC = Grupa 3 – Working Dogs
⚫
|KC(UK) = Working
⚫
| www_ANKC=www.ankc.aust.com/newfound.html
⚫
|NZKC = Utility
| CKC=Grupa 3 – Working Dogs
⚫
|UKC = Guardian Dogs
⚫
| www_CKC=www.canadasguidetodogs.com/workingdogs/newf_std.htm
|www FCI = http://web.archive.org/web/20160421023806/http://zkwp.pl/zg/wzorce/50.pdf
⚫
| KC(UK)=Working
⚫
|www AKC = http://www.akc.org/breeds/newfoundland/index.cfm
⚫
| www_KC(UK)=www.the-kennel-club.org.uk/discoverdogs/working/w1062.htm
⚫
|www ANKC = http://www.ankc.aust.com/newfound.html
⚫
| NZKC=Utility
⚫
|www CKC = http://www.canadasguidetodogs.com/workingdogs/newf_std.htm
⚫
| www_NZKC=www.nzkc.org.nz/br652.html
⚫
|www KC(UK) = http://www.the-kennel-club.org.uk/discoverdogs/working/w1062.htm
⚫
| UKC=Guardian Dogs
⚫
|www NZKC = http://www.nzkc.org.nz/br652.html
| www_UKC=mail.ukcdogs.com/UKCweb.nsf/80de88211ee3f2dc8525703f004ccb1e/6614ad771d357f338525704400613db9?OpenDocument
|www UKC = http://mail.ukcdogs.com/UKCweb.nsf/80de88211ee3f2dc8525703f004ccb1e/6614ad771d357f338525704400613db9?OpenDocument
⚫
| galeria_commons=Category:Newfoundland (dog)
|inne wzorce =
⚫
|commons = Category:Newfoundland (dog)
}}
}}
{{wikisłownik|nowofundland}}

'''Nowofundland''' – [[rasy psa|rasa psa]] zaliczana do grupy [[molosy (psy)|molosów]] w typie górskim, wyhodowana na [[Nowa Fundlandia|Nowej Fundlandii]] w [[Kanada|Kanadzie]] – stąd jej nazwa. Początkowo użytkowana była przez rybaków jako pies pociągowy, a współcześnie jako pies-towarzysz i [[pies ratowniczy]].
'''Nowofundland''' – [[rasy psa|rasa psa]] zaliczana do grupy [[molosy (psy)|molosów]] w typie górskim, wyhodowana na [[Nowa Fundlandia|Nowej Fundlandii]] w [[Kanada|Kanadzie]] – stąd jej nazwa. Początkowo użytkowana była przez rybaków jako pies pociągowy, a współcześnie jako pies-towarzysz i [[pies ratowniczy]]. Potocznie nazywany jest wodołazem<ref>{{Cytuj |autor = Tomasz Wantoła |tytuł = Nowofunland |czasopismo = Pies rasowy |data = |issn = 2450-257X |wolumin = 11-12(20)/2018 |s = 14-18}}</ref>.


== Rys historyczny ==
== Rys historyczny ==
Według aktualnego stanu wiedzy rasa pochodzi z [[Nowa Fundlandia|Nowej Fundlandii]] i powstała w wyniku [[krzyżowanie|krzyżówek]] psów zamieszkujących wyspę Indian [[Beothukowie|Beotuk]] z dużymi psami do polowań na niedźwiedzie, które na wyspę przywieźli około 1100 roku [[wikingowie]]. Za protoplastę nowofundlandów uważana jest wymarła już rasa o nazwie ''[[St. John's dog]]''{{r|Fogle}}. Rasę ukształtowała zapewne także domieszka krwi ras psów przywiezionych z Europy przez rybaków (nie wyklucza się udziału ras hiszpańskich{{r|Fogle}}) – jednakże podstawowe cechy rasy pozostały niezmienione i już od około roku 1600 można mówić o dużej stałości rasy – zarówno z punktu widzenia [[Morfologia (biologia)|morfologii]], jak i użytkowości (cechy charakteru). Dzięki temu nowofundland jest odporny na wpływ nawet bardzo surowych warunków klimatycznych – w tym zwłaszcza przy pracy w wodzie.
Według aktualnego stanu wiedzy rasa pochodzi z [[Nowa Fundlandia|Nowej Fundlandii]] i powstała w wyniku [[krzyżowanie|krzyżówek]] psów zamieszkujących wyspę Indian [[Beothukowie|Beotuk]] z dużymi psami do polowań na niedźwiedzie, które na wyspę przywieźli około 1100 roku [[wikingowie]]. Za protoplastę nowofundlandów uważana jest wymarła już rasa o nazwie ''[[St. John's dog]]''{{r|Fogle}}. Rasę ukształtowała zapewne także domieszka krwi ras psów przywiezionych z Europy przez rybaków (nie wyklucza się udziału ras hiszpańskich{{r|Fogle}}) – jednakże podstawowe cechy rasy pozostały niezmienione i już od około roku 1600 można mówić o dużej stałości rasy – zarówno z punktu widzenia [[Morfologia (biologia)|morfologii]], jak i użytkowości (cechy charakteru). Dzięki temu nowofundland jest odporny na wpływ nawet bardzo surowych warunków klimatycznych – w tym zwłaszcza przy pracy w wodzie.


Początkowo hodowano je w dwóch podstawowych odmianach barwnych: łaciate i jednobarwne. Z jednobarwnych ustaliły się czarna i brązowa, a z łaciatej powstał [[landseer]]{{r|Fogle}}.
Początkowo hodowano je w dwóch podstawowych odmianach barwnych: łaciate i jednobarwne. Z jednobarwnych ustaliły się czarna i brązowa, a z łaciatej powstał [[landseer]]{{r|Fogle}}, rasa wyodrębniona w 1960 roku.


== Wygląd ==
== Wygląd ==
Linia 62: Linia 64:
** Klatka piersiowa: szeroka, pojemna i głęboka, żebra dobrze wysklepione.
** Klatka piersiowa: szeroka, pojemna i głęboka, żebra dobrze wysklepione.
** Linia dolna i brzuch: Prawie horyzontalna, podkasanie niewskazane.
** Linia dolna i brzuch: Prawie horyzontalna, podkasanie niewskazane.
[[Plik:Galibalticstorm.JPG|thumb|250px|Nowofundland – szczenię]]
[[Plik:Newfoundland dog.jpg|thumb|250px|Nowofundland – szczenię]]


Kończyny:
Kończyny:
Linia 85: Linia 87:
=== Umaszczenie ===
=== Umaszczenie ===
Czarne, biało-czarne i brązowe
Czarne, biało-czarne i brązowe
*Czarne; czasami występują białe znaczenia na piersi, palcach lub na końcu ogona;
* Czarne; czasami występują białe znaczenia na piersi, palcach lub na końcu ogona;
* Biało-czarne, preferowane przez hodowców rozmieszczenie znaczeń: czarna głowa, odcięta białą kryzą od reszty, czarny zad i czarna wierzchnia część ogona – pozostała część ciała biała, może mieć jednak minimalne czarne nakrapianie (lepiej żeby go nie było) (uwaga: klasyfikacja [[Międzynarodowa Federacja Kynologiczna|FCI]] odróżnia biało-czarnego nowofundlanda od przypominającego go biało-czarnego [[landseer]]a ect, stanowiącego odrębną rasę, nie uznawaną przez wiele organizacji kynologicznych).
* Biało-czarne, preferowane przez hodowców rozmieszczenie znaczeń: czarna głowa, odcięta białą kryzą od reszty, czarny zad i czarna wierzchnia część ogona – pozostała część ciała biała, może mieć jednak minimalne czarne nakrapianie (lepiej żeby go nie było{{doprecyzuj|data=2015-06|dlaczego?}}) (uwaga: klasyfikacja [[Międzynarodowa Federacja Kynologiczna|FCI]] odróżnia biało-czarnego nowofundlanda od przypominającego go biało-czarnego [[landseer]]a ect, stanowiącego odrębną rasę, nie uznawaną przez wiele organizacji kynologicznych).
* Brązowe: odcienie od czekoladowego do koloru brązu;
* Brązowe: odcienie od czekoladowego do koloru brązu;
* Stalowe (niebieskie), biało-brązowe, dropiate – występują, lecz nie są uznawane przez wzorzec FCI (psy o takim umaszczeniu w FCI nie uzyskują praw hodowlanych).
* Stalowe (niebieskie), biało-brązowe, dropiate – występują, lecz nie są uznawane przez wzorzec FCI (psy o takim umaszczeniu w FCI nie uzyskują praw hodowlanych).


== Zachowanie i charakter ==
== Zachowanie i charakter ==
Nowofundland uważany jest za jedną z najbardziej przyjacielskich ras{{r|Fogle}} – znany jest ze swojej życzliwości, delikatności i łagodności – zwłaszcza w stosunku do ludzi.Niezależnie od swych znacznych rozmiarów świetnie zżywa się z dziećmi<ref name=taylor>{{Cytuj książkę | nazwisko =Taylor| imię =David| tytuł =Księga psów|strony =154-155}}</ref>. Wraz z landseerem były tematem pojawiającym się w twórczości malarzy i poetów. Opiekuńczość ich została spopularyzowana m.in. w postaci suki nowofundlandki o imieniu Nana w powieści [[J.M. Barrie|Jamesa M. Barrie]] ''[[Piotruś Pan (powieść)|Piotruś Pan]]''.
Nowofundland uważany jest za jedną z najbardziej przyjacielskich ras{{r|Fogle}} – znany jest ze swojej życzliwości, delikatności i łagodności – zwłaszcza w stosunku do ludzi. Niezależnie od swych znacznych rozmiarów świetnie zżywa się z dziećmi<ref name=taylor>{{Cytuj książkę | nazwisko =Taylor| imię =David| tytuł =Księga psów|strony =154-155}}</ref>.


== Użytkowość ==
== Użytkowość ==
[[Plik:Terre-neuve-img 2266.jpg|250px|thumb|Nowofundlandy lubią pływać i wyciągać z wody wszystko, co znajdą. Wyciągają z wody każdego, nawet wbrew jego woli{{r|Fogle}}.]]
[[Plik:Terre-neuve-img 2266.jpg|250px|thumb|Nowofundlandy lubią pływać i wyciągać z wody wszystko, co znajdą. Wyciągają z wody każdego, nawet wbrew jego woli{{r|Fogle}}.]]
Nowofundland bardzo lubi wodę, doskonale pływa. Początkowo pomagał rybakom przy wyciąganiu sieci na ląd oraz ciągnięciu łodzi{{r|Fogle}}. Obecnie jest to [[pies ratowniczy]] pracujący w ratownictwie morskim, jak również [[Psi zaprzęg|pies zaprzęgowy]] używany do transportu ciężkich ładunków (obecnie wyłącznie sportowo) oraz pies-towarzysz. Nowofundlandy i landsery uratowały wielu tonących ludzi{{r|N&H}}.
Nowofundland bardzo lubi wodę, doskonale pływa. Początkowo pomagał rybakom przy wyciąganiu sieci na ląd oraz ciągnięciu łodzi{{r|Fogle}}. Obecnie jest to [[pies ratowniczy]] pracujący w ratownictwie morskim, jak również [[Psi zaprzęg|pies zaprzęgowy]] używany do transportu ciężkich ładunków (obecnie wyłącznie sportowo) oraz pies-towarzysz. Jest też wykorzystywany w dogoterapii. Nowofundlandy i landsery uratowały wielu tonących ludzi{{r|N&H}}, np. w 1919 roku w Kanadzie doszło do katastrofy parowca Ethie. Nowofundland pomógł wtedy uratować 93 pasażerów<ref>{{Cytuj |autor = Izabela Przeczek |tytuł = Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania |s = 165}}</ref>.


== Zdrowie i pielęgnacja ==
== Zdrowie i pielęgnacja ==
Psy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia [[skręt żołądka|skrętu żołądka]], często tragicznego w skutkach. Oczekiwana długość życia wynosi 11 lat{{r|Fogle}}.
Psy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia [[skręt żołądka|skrętu żołądka]], często tragicznego w skutkach. Oczekiwana długość życia wynosi 11 lat{{r|Fogle}}. Z racji swojego rozmiaru przejawiają skłonność do [[Dysplazja stawu biodrowego|dysplazji stawu biodrowego]], inne typowe dla rasy problemy zdrowotne to dysplazja stawów łokciowych, choroby oczu, powiek, skóry i układu krążenia<ref>{{Cytuj |autor = Izabela Przeczek |tytuł = Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania |s = 166}}</ref>. Szata wymaga regularnego szczotkowania.


== Klasyfikacja ==
== Klasyfikacja ==
W klasyfikacji [[Międzynarodowa Federacja Kynologiczna|FCI]] rasę zaliczono do [[Grupy FCI#II grupa FCI|grupy II]] (''Pinczery i sznaucery, molosy, psy górskie i szwajcarskie psy do bydła''), do sekcji 2 – [[Molosy (psy)|molosy]] w typie górskim{{r|ZKwP}}.
W klasyfikacji [[Międzynarodowa Federacja Kynologiczna|FCI]] rasę zaliczono do [[Grupy FCI#II grupa FCI|grupy II]] (''Pinczery i sznaucery, molosy, psy górskie i szwajcarskie psy do bydła''), do sekcji 2 – [[Molosy (psy)|molosy]] w typie górskim{{r|ZKwP}}.


Wpisany do [[wzorzec rasy psa|wzorców ras]] pod numerem 50 (ostatnie zmiany we wzorcu pochodzą z 29 października 1996){{r|Wz50}}. Nowofundlandy nie podlegają [[próby pracy|próbom pracy]] (do uzyskania [[prawa hodowlane|praw hodowlanych]] lub [[championat]]u międzynarodowego nie są wymagane wyniki konkursów lub zawodów).
Wpisany do [[wzorzec rasy psa|wzorców ras]] pod numerem 50 (ostatnie zmiany we wzorcu pochodzą z 29 października 1996){{r|Wz50}}. Nowofundlandy nie podlegają [[Próby i konkursy pracy psów myśliwskich|próbom pracy]] (do uzyskania [[prawa hodowlane|praw hodowlanych]] lub [[championat]]u międzynarodowego nie są wymagane wyniki konkursów lub zawodów).


Zgodnie z klasyfikacją amerykańską, rasa należy do grupy psów pracujących<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Marder | imię =Ammy | nazwisko2= Horwitz| imię2=Debra | tytuł = Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów| strony =152}}</ref>. [[Typy psów|Typ dogowaty]]<ref name="Fal">{{Cytuj książkę | nazwisko =Falappi| imię = Rino| tytuł =Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów| strony =91}}</ref>.
Zgodnie z klasyfikacją amerykańską, rasa należy do grupy psów pracujących<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Marder | imię =Ammy | nazwisko2= Horwitz| imię2=Debra | tytuł = Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów| strony =152}}</ref>. [[Typy psów|Typ dogowaty]]<ref name="Fal">{{Cytuj książkę | nazwisko =Falappi| imię = Rino| tytuł =Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów| strony =91}}</ref>.


== Nowofundland w kulturze ==
⚫
{{Przypisy|przypisy=

⚫
<ref name="Fogle">{{Cytuj książkę | nazwisko= Fogle| imię=Bruce | tytuł= Wielka encyklopedia : Psy [Encyclopedia of the dog]| data=1996 | wydawca=MUZA SA | miejsce=Warszawa | isbn=83-7079-672-0 | inni = (tłum.) Marcin Gorazdowski | strony = 258}}</ref>
* Opiekuńczość rasy znana jest m.in. dzięki postaci suki nowofundlandki o imieniu Nana, występującej w powieści [[J.M. Barrie|Jamesa M. Barrie]] ''[[Piotruś Pan (powieść)|Piotruś Pan]]''.
* Właścicielem nowofundlanda był m.in. lord Byron. Jego pies Boatswain, urodzony w 1803 roku w Nowej Fundlandii, zmarł 18 listopada 1808 roku w Newstead Abbey na wściekliznę. Byron uczcił pamięć psa wzniesieniem nagrobka<ref>{{Cytuj |autor = Hans Räber |tytuł = Encyklopedia psów rasowych |wolumin = 1 |s = 189}}</ref>.

== Przypisy ==
⚫
{{Przypisy|
⚫
<ref name="Fogle">{{Cytuj książkę | nazwisko= Fogle| imię=Bruce | tytuł= Wielka encyklopedia : Psy [Encyclopedia of the dog]| data=1996 | wydawca=MUZA SA | miejsce=Warszawa | isbn=9788373198159 | inni = (tłum.) Marcin Gorazdowski | strony = 258}}</ref>
<ref name="N&H">{{Cytuj książkę|imię=D. |nazwisko=Najmanova |nazwisko2 = Humpal |imię2 = Z. |tytuł=Psy rasowe |miejsce=Warszawa |rok=1987|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, strony = 81–82}}</ref>
<ref name="N&H">{{Cytuj książkę|imię=D. |nazwisko=Najmanova |nazwisko2 = Humpal |imię2 = Z. |tytuł=Psy rasowe |miejsce=Warszawa |rok=1987|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, strony = 81–82}}</ref>
<ref name="Wz50">Wzorzec rasy nr 50 (FCI Standard N° 50) [http://www.zkwp.pl/zg/wzorce/50.pdf (pdf)] {{lang|pl}}, Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny</ref>
<ref name="Wz50">Wzorzec rasy nr 50 (FCI Standard N° 50) [http://web.archive.org/web/20160421023806/http://zkwp.pl/zg/wzorce/50.pdf (pdf)] {{lang|pl}}, Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny</ref>
<ref name="ZKwP">Systematyka ras wg FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras [http://www.zkwp.pl/zg/regulaminy/Systematyka_ras_FCI.pdf (pdf)], Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny</ref>
<ref name="ZKwP">Systematyka ras według FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras [http://web.archive.org/web/20190330121107/http://www.zkwp.pl/zg/regulaminy/Systematyka_ras_FCI.pdf (pdf)], Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny</ref>
}}
}}

== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Falappi | imię = Rino| tytuł =Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów| data = 2001 | wydawca =Dom Wydawniczy "Bellona" | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-09354-7 }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Falappi | imię = Rino| tytuł =Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów| data = 2001 | wydawca =Dom Wydawniczy "Bellona" | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-09354-7}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Krämer | imię = Eva Maria | tytuł = Rasy psów|wydawca=Oficyna Wydawnicza MULTICO| miejsce = Warszawa | data =1998 | isbn = 83-7073-122-8 | strony =289}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Krämer | imię = Eva Maria | tytuł = Rasy psów|wydawca=Oficyna Wydawnicza MULTICO| miejsce = Warszawa | data =1998 | isbn = 83-7073-122-8 | strony =289}}
* {{Cytuj książkę|imię=D. |nazwisko=Najmanova |nazwisko2 = Humpal |imię2 = Z. |tytuł=Psy rasowe |miejsce=Warszawa |rok=1987|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Marder | imię =Ammy | nazwisko2= Horwitz| imię2=Debra | tytuł = Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów | data = 1999 | wydawca =Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa| isbn = 83-05-13030-4}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Marder | imię =Ammy | nazwisko2= Horwitz| imię2=Debra | tytuł = Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów | data = 1999 | wydawca =Książka i Wiedza | miejsce = Warszawa| isbn = 83-05-13030-4 }}
*{{Cytuj książkę|imię=D. |nazwisko=Najmanova |nazwisko2 = Humpal |imię2 = Z. |tytuł=Psy rasowe |miejsce=Warszawa |rok=1987|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne}}
*Izabela Przeczek, ''Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania''. Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2016. {{ISBN|978-83-8059-273-5}}.
⚫
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Taylor| imię =David| tytuł =Księga psów| data =1995 | wydawca = Świat Książki| miejsce = Warszawa | isbn = 83-7129-102-7| strony = }}
*Hans Räber ''Encyklopedia psów rasowych'' tom I, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1999. {{ISBN|83-7073-158-9}}.
⚫
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Taylor| imię =David| tytuł =Księga psów| data =1995 | wydawca = Świat Książki| miejsce = Warszawa | isbn = 83-7129-102-7| strony =}}

== Linki zewnętrzne ==
* [https://atlaspsow.online/opis_psa.php?rasa=Nowofundland Nowofundland - opis rasy w Atlasie Psów]

{{molosy}}
{{molosy}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Rasy psów]]
[[Kategoria:Rasy psów]]

Aktualna wersja na dzień 23:56, 11 lis 2022

Nowofundland
Ilustracja
Nowofundland na Krajowej Wystawie Psów Rasowych w Rybniku-Kamieniu
Inne nazwy

ang. newfoundland,
wodołaz, nowofunland[1], nowofunlandczyk[1]

Kraj pochodzenia

Kanada

Wymiary
Wysokość

Pies: 71 cm, suka: 66 cm[2]

Masa

Pies: 60–70 kg, suka: 45–55 kg

Klasyfikacja
FCI

Grupa II, sekcja 2
wzorzec nr 50[3]

AKC

Working

ANKC

Grupa 6 (Utility)

CKC

Grupa 3 – Working Dogs

KC(UK)

Working

NZKC

Utility

UKC

Guardian Dogs

Wzorce rasy
Multimedia w Wikimedia Commons

Nowofundland – rasa psa zaliczana do grupy molosów w typie górskim, wyhodowana na Nowej Fundlandii w Kanadzie – stąd jej nazwa. Początkowo użytkowana była przez rybaków jako pies pociągowy, a współcześnie jako pies-towarzysz i pies ratowniczy. Potocznie nazywany jest wodołazem[4].

Rys historyczny

[edytuj | edytuj kod]

Według aktualnego stanu wiedzy rasa pochodzi z Nowej Fundlandii i powstała w wyniku krzyżówek psów zamieszkujących wyspę Indian Beotuk z dużymi psami do polowań na niedźwiedzie, które na wyspę przywieźli około 1100 roku wikingowie. Za protoplastę nowofundlandów uważana jest wymarła już rasa o nazwie St. John's dog[5]. Rasę ukształtowała zapewne także domieszka krwi ras psów przywiezionych z Europy przez rybaków (nie wyklucza się udziału ras hiszpańskich[5]) – jednakże podstawowe cechy rasy pozostały niezmienione i już od około roku 1600 można mówić o dużej stałości rasy – zarówno z punktu widzenia morfologii, jak i użytkowości (cechy charakteru). Dzięki temu nowofundland jest odporny na wpływ nawet bardzo surowych warunków klimatycznych – w tym zwłaszcza przy pracy w wodzie.

Początkowo hodowano je w dwóch podstawowych odmianach barwnych: łaciate i jednobarwne. Z jednobarwnych ustaliły się czarna i brązowa, a z łaciatej powstał landseer[5], rasa wyodrębniona w 1960 roku.

Wygląd

[edytuj | edytuj kod]

Nowofundland to pies masywny i muskularny, o długiej i gęstej szacie, cechujący się dobrą kondycją ruchową, elastycznością i swobodnymi ruchami.

Zgodnie z obecnie obowiązującym w FCI wzorcem rasy, za istotne proporcje uważana jest sylwetka w obrysie prostokąta (wysokość psa jest niższa niż jego długość) – nieco dłuższego u suk, aniżeli u samców; tułów zwarty; głębokość klatki piersiowej jest nieco większa niż odległość od klatki piersiowej do podłoża.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Średnia wysokość w kłębie dla dorosłego psa wynosi 71 cm, a dla dorosłej suki 66 cm[3]. Przeciętna masa ciała psa to około 68 kg, a suki – około 54 kg[3].

  • Głowa: Masywna, przy czym u suk nieco lżejsza, niż u samców;
  • Mózgoczaszka:
    • Czaszka: Kość ciemieniowa szeroka i lekko wysklepiona; kość potyliczna mocno rozwinięta.
    • Stop: Wyraźnie zaznaczony, ale nigdy ostro.
Głowa
  • Trzewioczaszka:
    • Nos: Duży, dobrze pigmentowany, nozdrza dobrze rozwinięte; czarny u psów czarnych i biało czarnych, brązowy u psów brązowych.
    • Kufa: o graniastym kształcie, głęboka i umiarkowanie krótka, pokryta krótkim, delikatnym włosem, pozbawiona fałd; kąciki wargowe widoczne, lecz nie przesadnie zaznaczone.
    • Fafle: Miękkie.
    • Zgryz: Zgryz nożycowy lub cęgowy.
    • Oczy: niewielkie, osadzone umiarkowanie głęboko lecz szeroko; trzecia powieka nie powinna być widoczna; ciemnobrązowe u psów czarnych i biało-czarnych, u brązowych dopuszczalne nieco jaśniejsze.
    • Uszy: nieduże, w kształcie trójkąta o zaokrąglonych końcach, osadzone daleko w tyle głowy i do niej przylegające; przy mierzeniu koniec ucha winien u dorosłego psa sięgać do wewnętrznego kącika oka.
  • Szyja: Mocna i muskularna; znaczne podgardle niewskazane.
  • Tułów: O masywnym kośćcu. Oglądany z boku głęboki i mocny.
    • Górna linia: Pozioma, prosta i stabilna.
    • Grzbiet: szeroki.
    • Lędźwie: Mocne i dobrze umięśnione.
    • Zad: Szeroki, kąt spadku około 30 stopni.
    • Klatka piersiowa: szeroka, pojemna i głęboka, żebra dobrze wysklepione.
    • Linia dolna i brzuch: Prawie horyzontalna, podkasanie niewskazane.
Nowofundland – szczenię

Kończyny:

  • Przednie: Proste i równoległe, zarówno w pozycji stojącej, jak i w stępie i w wolnym kłusie.
    • Łopatki: Bardzo dobrze umięśnione, ustawione wyraźnie ukośnie.
    • Łokcie: Przylegające.
    • Śródręcze: Nieznacznie nachylone.
    • Łapy: Duże lecz proporcjonalne do tułowia, dobrze zaokrąglone i zwarte, palce mocne i ściśle do siebie przylegające, połączone błoną.
  • Tylne:
    • Miednica: mocna, szeroka i długa.
    • Uda: Szerokie i muskularne.
    • Kolana: Dobrze kątowane.
    • Podudzie: Mocne i dość długie.
    • Stawy skokowe: Stosunkowo krótkie, ustawione bardzo nisko, rozstawione szeroko i równolegle do siebie.
    • Łapy: Mocne i zwarte.
  • Ogon: O szerokiej i mocnej nasadzie, sięgający do pięty lub nieco poniżej; noszony w linii poziomej, w spoczynku zwisający, pokryty gęstym włosem.
  • Chody: Długi wykrok przednich kończyn i mocny napęd kończyn tylnych; nieznaczne kołysanie grzbietem jest naturalne; przy przyspieszaniu kończyny wykazują tendencję do zbieżnego stawiania, linia grzbietu pozostaje pozioma[3].

Szata

[edytuj | edytuj kod]
  • Włos: Odporny na przemoczenie i wilgoć. Włos okrywy umiarkowanej długości i prosty bez loków (bywa lekko falisty). Podszerstek miękki i gęsty, gęstszy zimą niż latem; włos na czaszce, kufie i uszach krótki i delikatny; pióra na przednich i portki na tylnych kończynach.

Umaszczenie

[edytuj | edytuj kod]

Czarne, biało-czarne i brązowe

  • Czarne; czasami występują białe znaczenia na piersi, palcach lub na końcu ogona;
  • Biało-czarne, preferowane przez hodowców rozmieszczenie znaczeń: czarna głowa, odcięta białą kryzą od reszty, czarny zad i czarna wierzchnia część ogona – pozostała część ciała biała, może mieć jednak minimalne czarne nakrapianie (lepiej żeby go nie było[dlaczego?]) (uwaga: klasyfikacja FCI odróżnia biało-czarnego nowofundlanda od przypominającego go biało-czarnego landseera ect, stanowiącego odrębną rasę, nie uznawaną przez wiele organizacji kynologicznych).
  • Brązowe: odcienie od czekoladowego do koloru brązu;
  • Stalowe (niebieskie), biało-brązowe, dropiate – występują, lecz nie są uznawane przez wzorzec FCI (psy o takim umaszczeniu w FCI nie uzyskują praw hodowlanych).

Zachowanie i charakter

[edytuj | edytuj kod]

Nowofundland uważany jest za jedną z najbardziej przyjacielskich ras[5] – znany jest ze swojej życzliwości, delikatności i łagodności – zwłaszcza w stosunku do ludzi. Niezależnie od swych znacznych rozmiarów świetnie zżywa się z dziećmi[2].

Użytkowość

[edytuj | edytuj kod]
Nowofundlandy lubią pływać i wyciągać z wody wszystko, co znajdą. Wyciągają z wody każdego, nawet wbrew jego woli[5].

Nowofundland bardzo lubi wodę, doskonale pływa. Początkowo pomagał rybakom przy wyciąganiu sieci na ląd oraz ciągnięciu łodzi[5]. Obecnie jest to pies ratowniczy pracujący w ratownictwie morskim, jak również pies zaprzęgowy używany do transportu ciężkich ładunków (obecnie wyłącznie sportowo) oraz pies-towarzysz. Jest też wykorzystywany w dogoterapii. Nowofundlandy i landsery uratowały wielu tonących ludzi[1], np. w 1919 roku w Kanadzie doszło do katastrofy parowca Ethie. Nowofundland pomógł wtedy uratować 93 pasażerów[6].

Zdrowie i pielęgnacja

[edytuj | edytuj kod]

Psy tej rasy przejawiają średnie ryzyko do wystąpienia skrętu żołądka, często tragicznego w skutkach. Oczekiwana długość życia wynosi 11 lat[5]. Z racji swojego rozmiaru przejawiają skłonność do dysplazji stawu biodrowego, inne typowe dla rasy problemy zdrowotne to dysplazja stawów łokciowych, choroby oczu, powiek, skóry i układu krążenia[7]. Szata wymaga regularnego szczotkowania.

Klasyfikacja

[edytuj | edytuj kod]

W klasyfikacji FCI rasę zaliczono do grupy II (Pinczery i sznaucery, molosy, psy górskie i szwajcarskie psy do bydła), do sekcji 2 – molosy w typie górskim[8].

Wpisany do wzorców ras pod numerem 50 (ostatnie zmiany we wzorcu pochodzą z 29 października 1996)[3]. Nowofundlandy nie podlegają próbom pracy (do uzyskania praw hodowlanych lub championatu międzynarodowego nie są wymagane wyniki konkursów lub zawodów).

Zgodnie z klasyfikacją amerykańską, rasa należy do grupy psów pracujących[9]. Typ dogowaty[10].

Nowofundland w kulturze

[edytuj | edytuj kod]
  • Opiekuńczość rasy znana jest m.in. dzięki postaci suki nowofundlandki o imieniu Nana, występującej w powieści Jamesa M. Barrie Piotruś Pan.
  • Właścicielem nowofundlanda był m.in. lord Byron. Jego pies Boatswain, urodzony w 1803 roku w Nowej Fundlandii, zmarł 18 listopada 1808 roku w Newstead Abbey na wściekliznę. Byron uczcił pamięć psa wzniesieniem nagrobka[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, strony = 81–82, 1987.
  2. ↑ a b David Taylor: Księga psów. s. 154-155.
  3. ↑ a b c d e Wzorzec rasy nr 50 (FCI Standard N° 50) (pdf) (pol.), Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny
  4. ↑ Tomasz Wantoła, Nowofunland, „Pies rasowy”, 11-12(20)/2018, s. 14-18, ISSN 2450-257X.
  5. ↑ a b c d e f g Bruce Fogle: Wielka encyklopedia : Psy [Encyclopedia of the dog]. (tłum.) Marcin Gorazdowski. Warszawa: MUZA SA, 1996, s. 258. ISBN 978-83-7319-815-9.
  6. ↑ Izabela Przeczek, Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania, s. 165.
  7. ↑ Izabela Przeczek, Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania, s. 166.
  8. ↑ Systematyka ras według FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce - Zarząd Główny
  9. ↑ Ammy Marder, Debra Horwitz: Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów. s. 152.
  10. ↑ Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. s. 91.
  11. ↑ Hans Räber, Encyklopedia psów rasowych, t. 1, s. 189.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Rino Falappi: Czworonożni przyjaciele: rasy, pielęgnacja i hodowla psów. Warszawa: Dom Wydawniczy "Bellona", 2001. ISBN 83-11-09354-7.
  • Eva Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1998, s. 289. ISBN 83-7073-122-8.
  • Ammy Marder, Debra Horwitz: Nasz pies. Poradnik dla właścicieli psów. Warszawa: Książka i Wiedza, 1999. ISBN 83-05-13030-4.
  • D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987.
  • Izabela Przeczek, Psy rasowe. Pochodzenie, rasy, zachowania. Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2016. ISBN 978-83-8059-273-5.
  • Hans Räber Encyklopedia psów rasowych tom I, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1999. ISBN 83-7073-158-9.
  • David Taylor: Księga psów. Warszawa: Świat Książki, 1995. ISBN 83-7129-102-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Molosy
Typ dogowaty
Typ górski
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowofundland&oldid=68727429”