Szerokość geograficzna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany. |
Michał Ski (dyskusja | edycje) drobne redakcyjne |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[Plik:Meridian-International.PNG|thumb|1 – równoleżnik – punkty o tej samej szerokości geograficznej<br />2 – południk]] |
[[Plik:Meridian-International.PNG|thumb|1 – równoleżnik – punkty o tej samej szerokości geograficznej<br />2 – południk]] |
||
[[Plik:Wodzisław Śląski-50 parallel.jpg|thumb|Szerokość geograficzną oznaczają [[równoleżnik]]i – równoleżnik 50°N w [[Wodzisław Śląski|Wodzisławiu Śl.]]]] |
[[Plik:Wodzisław Śląski-50 parallel.jpg|thumb|Szerokość geograficzną oznaczają [[równoleżnik]]i – równoleżnik 50°N w [[Wodzisław Śląski|Wodzisławiu Śl.]]]] |
||
'''Szerokość geograficzna''' ( |
'''Szerokość geograficzna''' (symbol [[Phi|φ]]) |
||
* jedna ze [[współrzędne geograficzne|współrzędnych geograficznych]] – druga współrzędna to [[długość geograficzna]]. |
* jedna ze [[współrzędne geograficzne|współrzędnych geograficznych]] – druga współrzędna to [[długość geograficzna]]. |
||
* [[kąt między prostą i płaszczyzną|kąt]] – pomiędzy półprostą poprowadzoną ze środka [[Ziemia|kuli ziemskiej]] i przechodzącą przez dany punkt na jej powierzchni a płaszczyzną [[równik]]a |
* [[kąt między prostą i płaszczyzną|kąt]] – pomiędzy półprostą poprowadzoną ze środka [[Ziemia|kuli ziemskiej]] i przechodzącą przez dany punkt na jej powierzchni a płaszczyzną [[równik]]a<ref>''Wprowadzenie do kartografii i topografii'', Wyd. Nowa Era, Wrocław 2006</ref>. |
||
* [[Łuk krzywej|łuk]] – na powierzchni [[Ziemia|kuli ziemskiej]] liczony od [[równik]]a na północ i południe mierzony np. w [[Stopień (symbol)|stopniach]]. (zobacz: [[łuk okręgu]], [[długość łuku]]) |
* [[Łuk krzywej|łuk]] – na powierzchni [[Ziemia|kuli ziemskiej]] liczony od [[równik]]a na północ i południe mierzony np. w [[Stopień (symbol)|stopniach]]. (zobacz: [[łuk okręgu]], [[Długość krzywej|długość łuku]]) |
||
* [[odległość]] – na powierzchni [[Ziemia|kuli ziemskiej]] liczona od [[równik]]a na północ i południe |
* [[odległość]] – na powierzchni [[Ziemia|kuli ziemskiej]], liczona od [[równik]]a na północ i południe, wyrażona w [[Stopień (kąt)|stopniach]] lub w przybliżeniu w innej mierze np. [[kilometr]]ach lub [[mila morska|milach morskich]] (zobacz: [[odległość kątowa]]). |
||
Wartości szerokości geograficznej rozciągają się od 0° na równiku do 90° na [[Biegun geograficzny|biegunach]]. Szerokość geograficzna może być północna ([[N]]; zobacz: [[półkula północna]]) lub południowa ([[S]]; zobacz: [[półkula południowa]]). Dla kierunku północnego oznacza się ją znakiem dodatnim (lub N), dla kierunku południowego ujemnym (lub S), czyli odpowiednio np.: +90° = 90°N oraz –90° = 90°S. |
Wartości szerokości geograficznej rozciągają się od 0° na równiku do 90° na [[Biegun geograficzny|biegunach]]. Szerokość geograficzna może być północna ([[N]]; zobacz: [[półkula północna]]) lub południowa ([[S]]; zobacz: [[półkula południowa]]). Dla kierunku północnego oznacza się ją znakiem dodatnim (lub N), dla kierunku południowego ujemnym (lub S), czyli odpowiednio np.: +90° = 90°N oraz –90° = 90°S. |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy: |
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy: |
||
* [[zwrotnik]]i – [[zwrotnik Raka]] 23°26'N oraz [[zwrotnik Koziorożca]] 23°26'S – równoleżniki wysunięte najdalej na [[północ]] i [[południe]], nad którymi [[Słońce]] góruje w [[Zenit (astronomia)|zenicie]], |
* [[zwrotnik]]i – [[zwrotnik Raka]] 23°26'N oraz [[zwrotnik Koziorożca]] 23°26'S – równoleżniki wysunięte najdalej na [[Strony świata|północ]] i [[Strony świata|południe]], nad którymi [[Słońce]] góruje w [[Zenit (astronomia)|zenicie]], |
||
* [[koło podbiegunowe|koła podbiegunowe]]: północne 66°33'N i południowe 66°33'S – [[równoleżnik]]i, na których [[dzień]] trwa [[doba|dobę]] i za pół roku [[noc]] trwa dobę, |
* [[koło podbiegunowe|koła podbiegunowe]]: północne 66°33'N i południowe 66°33'S – [[równoleżnik]]i, na których [[dzień]] trwa [[doba|dobę]] i za pół roku [[noc]] trwa dobę, |
||
* [[ryczące czterdziestki]], |
* [[ryczące czterdziestki]], |
||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Szerokość geograficzna| ]] |
[[Kategoria:Szerokość geograficzna| ]] |
||
Aktualna wersja na dzień 19:07, 18 lip 2022
Ten artykuł od 2012-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
ф - szerokość geograficzna
2 – południk
Szerokość geograficzna (symbol φ)
- jedna ze współrzędnych geograficznych – druga współrzędna to długość geograficzna.
- kąt – pomiędzy półprostą poprowadzoną ze środka kuli ziemskiej i przechodzącą przez dany punkt na jej powierzchni a płaszczyzną równika[1].
- łuk – na powierzchni kuli ziemskiej liczony od równika na północ i południe mierzony np. w stopniach. (zobacz: łuk okręgu, długość łuku)
- odległość – na powierzchni kuli ziemskiej, liczona od równika na północ i południe, wyrażona w stopniach lub w przybliżeniu w innej mierze np. kilometrach lub milach morskich (zobacz: odległość kątowa).
Wartości szerokości geograficznej rozciągają się od 0° na równiku do 90° na biegunach. Szerokość geograficzna może być północna (N; zobacz: półkula północna) lub południowa (S; zobacz: półkula południowa). Dla kierunku północnego oznacza się ją znakiem dodatnim (lub N), dla kierunku południowego ujemnym (lub S), czyli odpowiednio np.: +90° = 90°N oraz –90° = 90°S.
Zbiór punktów na kuli ziemskiej o tej samej szerokości geograficznej to równoleżnik.
Jednostkami szerokości geograficznej (kąt) są: stopień [°], minuta ['] i sekunda kątowa ["].
- 1° = 60'
- 1' = 60"
Szerokość geograficzną w istocie mierzy się bezpośrednio na sferze niebieskiej, gdzie stanowi kąt pomiędzy kierunkiem na zenit a płaszczyzną równika niebieskiego. Szerokością geograficzną jest również wysokość nad horyzontem północnego bieguna niebieskiego.
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:
- zwrotniki – zwrotnik Raka 23°26'N oraz zwrotnik Koziorożca 23°26'S – równoleżniki wysunięte najdalej na północ i południe, nad którymi Słońce góruje w zenicie,
- koła podbiegunowe: północne 66°33'N i południowe 66°33'S – równoleżniki, na których dzień trwa dobę i za pół roku noc trwa dobę,
- ryczące czterdziestki,
- wyjące pięćdziesiątki,
- bezludne sześćdziesiątki,
- końskie szerokości.
Wraz z szerokością geograficzną zmienia się wiele zjawisk geograficznych na kuli ziemskiej (zobacz: strefowość), m.in. klimat (im bliżej równika, tym mniejsza szerokość geograficzna, jednocześnie tym cieplej), charakterystyczna roślinność, gleby, itp.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wprowadzenie do kartografii i topografii, Wyd. Nowa Era, Wrocław 2006