Chryzoberyl: Różnice pomiędzy wersjami

Chryzoberyl
	Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	tlenek glinu i berylu (BeAl2O4)
Twardość w skali Mohsa	8,5
Przełam	muszlowy
Łupliwość	wyraźna
Układ krystalograficzny	rombowy
Gęstość minerału	3,68–3,78 g/cm³
	Właściwości optyczne
Barwa	żółty w odcieniach, też: żółtozielony, szary, brązowy, niebieskozielony, zielony, czerwony, fioletowy, rzadko jasnoniebieski albo bezbarwny
Rysa	biała
Połysk	szklisty, tłusty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 18:46, 12 lis 2021

Ten artykuł od 2014-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Chryzoberyl – rzadki minerał z gromady tlenków. Nazwa minerału wywodzi się od greckich słów chrysos – złoto oraz beryllos – beryl.

Właściwości

Odmiany:

aleksandryt – odznacza się wyjątkową wśród minerałów własnością zmiany barwy
cymofan – kocie oko; charakteryzuje się falistym odblaskiem.

Występowanie

Stanowi składnik pegmatytów. Często współwystępuje z berylem, turmalinem, granatem, spinelem, skaleniem, kwarcem, topazem, andaluzytem.

Miejsca występowania: Sri Lanka – (odmiany ciemnooliwkowozielone) Matara, Ratnapura; Madagaskar, Rosja – (odmiany niebieskawe) okolice Czelabińska i Jekaterynburga, w Górach Ilmeńskich; USA – Connecticut, Kolorado, Maine, Dakota Południowa; Brazylia – Minas Gerais, Minas Novos (odmiany cytrynowożółte i jasnozielone); Indie, Birma – (odmiany bezbarwne), Australia, RPA, Kanada, Włochy, Norwegia.

W Polsce – został stwierdzony na Dolnym Śląsku w druzach pegmatytowych w okolicach Strzegomia.

Zastosowanie

wysoko ceniony w jubilerstwie kamienie szlachetne – wadą kamieni o szlifie brylantowym jest niska dyspersja (czyli brak "ognia").
kamień poszukiwany przez kolekcjonerów.
największy znaleziony kryształ ważył 8 kg (Brazylia 1828 r.)
Najpiękniejszy okaz chryzoberylu zwany chryzoberylem Hope'a znajduje się w British Museum.

Zobacz też

Bibliografia

Leksykon Przyrodniczy. Minerały i kamienie szlachetne. Horyzont, 2002.
Kazimierz Maślankiewicz: Kamienie szlachetne. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1982.
N. Sobczak: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Alfa, 1986.
C. Hall: Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne. Wiedza i Życie, 1996.
W. Schumann: Kamienie szlachetne i ozdobne. Alma-Press, 2004.

Linki zewnętrzne

http://webmineral.com/data/Chrysoberyl.shtml

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{Minerał infobox
-[[Plik:Chrysoberyl.jpg|Chryzoberyl|thumb]]
+ |nazwa                   = Chryzoberyl
-'''Chryzoberyl''' – minerał z gromady tlenków. Jest minerałem rzadkim.
+ |grafika                 = Chrysoberyl.jpg
+ |opis grafiki            =
-Nazwa [[minerał]]u wywodzi się od [[język grecki|greckich]] słów ''chrysos'' – [[złoto]] oraz ''beryllos'' – [[Beryl (minerał)|beryl]].
+ |alt grafiki             =
+ |inne nazwy              =
+ |skład chemiczny         = tlenek glinu i berylu (BeAl<sub>2</sub>O<sub>4</sub>)
+ |twardość w skali Mohsa  = 8,5
+ |przełam                 = muszlowy
+ |łupliwość               = wyraźna
+ |pokrój kryształu        =
+ |układ krystalograficzny = rombowy
+ |topliwość               =
+ |właściwości mechaniczne =
+ |gęstość minerału        = 3,68–3,78 g/cm³
+ |barwa                   = żółty w odcieniach, też: żółtozielony, szary, brązowy, niebieskozielony, zielony, czerwony, fioletowy, rzadko jasnoniebieski albo bezbarwny
+ |rysa                    = biała
+ |połysk                  = szklisty, tłusty
+ |współczynnik załamania  =
+ |inne własności optyczne =
+ |postacie alotropowe     =
+ |szczególne własności    =
+ |klasyfikacja Strunza    =
+ |commons                 = Category:chrysoberyl
+ |wikisłownik             =
+}}
+{{dopracować|przypisy=2014-01}}
+'''Chryzoberyl''' – rzadki [[minerał]] z gromady tlenków. Nazwa [[minerał]]u wywodzi się od [[język grecki|greckich]] słów ''chrysos'' – [[złoto]] oraz ''beryllos'' – [[Beryl (minerał)|beryl]].
 == Właściwości ==
-* Chemizm: '''Al<sub>2</sub>BeO<sub>4</sub>''' – tlenek glinu i berylu
-* [[Układ krystalograficzny]]: rombowy
-* [[Barwa]] – zwykle żółty w odcieniach, też: żółtozielony, szary, brązowy, niebieskozielony, zielony, czerwony, fioletowy, rzadko jasnoniebieski albo bezbarwny.
-* [[Rysa (mineralogia)|Rysa]]: biała
-* [[Połysk]] – szklisty, tłusty
-* [[Twardość w skali Mohsa]] – 8,5
-* [[Gęstość]] – 3,68-3,78 g/cm³
-* [[Łupliwość]] – wyraźna
-* [[Przełam]] – muszlowy
-Tworzy kryształy tabliczkowe, płytkowe, słupkowe. Często występują [[zbliźniaczenia]], niekiedy wielokrotne. Jest kruchy, przezroczysty. Barwa wywołana jest przez domieszki [[żelazo|żelaza]], [[Tytan (pierwiastek)|tytanu]] i [[chrom]]u. Jest izostrukturalny z [[oliwin]]em.
 '''Odmiany:'''
 * [[aleksandryt]] – odznacza się wyjątkową wśród minerałów własnością zmiany barwy
@@ Linia 21: / Linia 34: @@
 == Występowanie ==
-Stanowi składnik [[pegmatyt]]ów. Często współwystępuje z [[Beryl (minerał)|berylem]], [[turmalin]]em, [[granat (minerał)|granatem]], [[spinel]]em, [[skaleń|skaleniem]], [[kwarc]]em, [[topaz]]em, [[andaluzyt]]em.
+Stanowi składnik [[pegmatyt]]ów. Często współwystępuje z [[Beryl (minerał)|berylem]], [[Turmaliny|turmalinem]], [[granat (minerał)|granatem]], [[spinel]]em, [[skaleń|skaleniem]], [[kwarc]]em, [[topaz]]em, [[andaluzyt]]em.
-'''Miejsca występowania:''' [[Sri Lanka]] – (odmiany ciemnooliwkowozielone) Matara, Ratnapura; [[Madagaskar]], [[Rosja]] – (odmiany niebieskawe) okolice Czelabińska i Jekaterynburga, w Górach Ilmeńskich; [[Stany Zjednoczone|USA]] – Connecticut, Kolorado, Maine, Dakota Południowa; [[Brazylia]] – Minas Gerais, Minas Novos (odmiany cytrynowożółte i jasnozielone); [[Indie]], [[Birma]] – (odmiany bezbarwne), [[Australia]], [[Republika Południowej Afryki|RPA]], [[Kanada]], [[Włochy]], [[Norwegia]].
+'''Miejsca występowania:''' [[Sri Lanka]] – (odmiany ciemnooliwkowozielone) Matara, Ratnapura; [[Madagaskar]], [[Rosja]] – (odmiany niebieskawe) okolice Czelabińska i Jekaterynburga, w Górach Ilmeńskich; [[Stany Zjednoczone|USA]] – Connecticut, Kolorado, Maine, Dakota Południowa; [[Brazylia]] – Minas Gerais, Minas Novos (odmiany cytrynowożółte i jasnozielone); [[Indie]], [[Mjanma|Birma]] – (odmiany bezbarwne), [[Australia]], [[Południowa Afryka|RPA]], [[Kanada]], [[Włochy]], [[Norwegia]].
-'''W Polsce''' – został stwierdzony na Dolnym Śląsku w [[druza]]ch [[pegmatyt]]owych w okolicach Strzegomia.
+'''W Polsce''' – został stwierdzony na Dolnym Śląsku w [[Druza (mineralogia)|druzach]] [[pegmatyt]]owych w okolicach Strzegomia.
 == Zastosowanie ==
-* wysoko ceniony w [[jubilerstwo|jubilerstwie]] [[kamienie szlachetne]] – wadą kamieni o [[szlif brylantowy|szlifie brylantowym]] jest niska [[dyspersja]] (czyli brak "ognia").
+* wysoko ceniony w [[Złotnictwo|jubilerstwie]] [[kamienie szlachetne]] – wadą kamieni o [[szlif brylantowy|szlifie brylantowym]] jest niska [[Dyspersja (chemia fizyczna)|dyspersja]] (czyli brak "ognia").
 * kamień poszukiwany przez kolekcjonerów.
-* największy znaleziony kryształ ważył 8 kg (Brazylia 1828r.)
+* największy znaleziony kryształ ważył 8 kg (Brazylia 1828 r.)
 * Najpiękniejszy okaz chryzoberylu zwany chryzoberylem Hope'a znajduje się w [[Muzeum Brytyjskie|British Museum]].
 == Zobacz też ==
-[[przegląd zagadnień z zakresu jubilerstwa]], [[aleksandryt]], [[cymofan]]
+* [[aleksandryt]]
+* [[cymofan]]
-http://webmineral.com/data/Chrysoberyl.shtml
-{{commons|category:chrysoberyl}}
 == Bibliografia ==
-* Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne –„Horyzont” – 2002
+* {{cytuj książkę|tytuł=Leksykon Przyrodniczy. Minerały i kamienie szlachetne |wydawca=Horyzont |rok=2002}}
-* K. Maślankiewicz – Kamienie szlachetne – Wyd. Geologiczne – 1982
+* {{cytuj książkę|nazwisko=Maślankiewicz |imię=Kazimierz |tytuł=Kamienie szlachetne |wydanie=3 poprawione i uzupełnione |wydawca=Wydawnictwo Geologiczne |miejsce=Warszawa |rok=1982}}
-* N.Sobczak – Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych – Wyd. Alfa – 1986
+* {{cytuj książkę|imię=N. |nazwisko=Sobczak |tytuł=Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych |wydawca=Alfa |rok=1986}}
-* C.Hall – Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne – Wyd. Wiedza i Życie – 1996
+* {{cytuj książkę|imię=C. |nazwisko=Hall |tytuł=Klejnoty, Kamienie szlachetne i ozdobne |wydawca=Wiedza i Życie |rok=1996}}
-* W.Schuman – Kamienie szlachetne i ozdobne – Wyd. „Alma –Press” – 2004
+* {{cytuj książkę|imię=W. |nazwisko=Schumann |tytuł=Kamienie szlachetne i ozdobne |wydawca=Alma-Press |rok=2004}}
+== Linki zewnętrzne ==
-[[Kategoria:Jubilerstwo]]
+* http://webmineral.com/data/Chrysoberyl.shtml
-[[Kategoria:Minerały berylu]]
-[[Kategoria:Minerały glinu]]
+{{Kontrola autorytatywna}}
-{{link FA|he}}
+[[Kategoria:Jubilerstwo]]
-[[de:Chrysoberyll]]
+[[Kategoria:Tlenki i wodorotlenki (minerały)]]
-[[et:Krüsoberüll]]
-[[en:Chrysoberyl]]
-[[fr:Chrysobéryl]]
-[[ko:금록석]]
-[[it:Crisoberillo]]
-[[he:כריזובריל]]
-[[lt:Chrizoberilas]]
-[[hu:Krizoberill]]
-[[nl:Chrysoberyl]]
-[[ja:金緑石]]
-[[ru:Хризоберилл]]
-[[sr:Берилијум алуминат]]
-[[fi:Krysoberylli]]
-[[sv:Krysoberyll]]
-[[th:อะเลกซานไดรต์]]