Sekstus Empiryk: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 21:41, 2 paź 2021

Sekstus Empiryk (stgr. Σέξτος ὁ Ἐμπειρικός Sekstos ho Empeirikos) – starożytny lekarz i filozof działający na przełomie II i III wieku n.e. w Atenach i Aleksandrii. Był przedstawicielem sceptycyzmu^[1].

Jako lekarz, Sekstus należał do tak zwanej szkoły "metodycznej". Jej wyznawcy, nie wierząc w poznanie prawdziwych przyczyn chorób, ograniczali swe zainteresowanie do obserwacji ich objawów. Stąd też wziął się jego przydomek "empiryk".

W filozofii Sekstus uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela późnego sceptycyzmu, przede wszystkim dzięki wyczerpującemu i bezstronnemu opisowi doktryny pyrrońskiej przedstawionej w dziełach: Zarysy pirrońskie (Πυρρώνειοι ὑποτυπώσεις), Przeciw dogmatykom (Πρὸς δογματικούς) – tj. tym, którzy przyjmują pewne zasady bez dowodu, a konkretnie przeciw logikom, fizykom i moralistom – i Przeciw uczonym (Πρὸς μαθηματικούς). Ostatnie dzieło podzielone jest na dwie części, pięć pierwszych ksiąg zwalcza dogmatyzm filozofów, sześć kolejnych zaś skierowanych jest przeciw gramatykom, retorom i matematykom.

Sekstus uzupełnił arsenał znanych przed nim tropów sceptyckich o pięć kolejnych. Stwierdzał mianowicie, że:

Skoro sami filozofowie różnią się pomiędzy sobą poglądami, a także różnią się filozofowie i prości ludzie, to na żadne pytanie nie można odpowiedzieć jednym stwierdzeniem.
Każdy dowód naukowy obarczony jest błędem regressus ad infinitum, czyli cofania się w nieskończoność. Chcąc bowiem uzasadnić jakieś twierdzenie musimy wyjść z pewnych przesłanek, a te z kolei same będą wymagały dowodu i tak dalej.
Nasze sądy o przedmiotach zależą od tylu czynników, że nie jesteśmy ich w stanie rozważyć – nie tylko bowiem od samych przedmiotów, ale i od ich stosunku względem nas i samych przedmiotów wobec siebie.
Chcąc uniknąć regressus ad infinitum w poprzednim tropie musimy przyjąć pewne założenia, lecz tu mamy właściwie całkowitą dowolność.
Próba uniknięcia regressus ad infinitum poprzez eliminację założeń prowadzi do błędnego koła.

Przypisy

↑ Sekstus Empiryk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02] .

Linki zewnętrzne

Adversus mathematicos, hoc est, adversus eos qui profitentur disciplinas, Gentiano Herveto Aurelio interprete, M. Javenem, Parisiis 1569

BenjaminB. Morison BenjaminB., Sextus Empiricus, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 17 stycznia 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-03] (ang.).

Sekstus Empiryk - osoba i dzieła

[epwn-1] Sekstus Empiryk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02] .

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Grafika:Sextus Empiricus.jpg|thumb|200px|Sekstus Empiryk]]
+[[Plik:Sextus.jpg|thumb|200px|Sekstus Empiryk]]
-'''Sekstus Empiryk''' ({{greka|Σέξτος ὁ Ἐμπειρικός}} ''Sekstos ho Empeirikos'') &mdash; [[Starożytność|starożytny]] [[lekarz]] i [[filozof]] działający na przełomie [[II wiek|II]] i [[III wiek]]u w [[Ateny|Atenach]] i [[Aleksandria|Aleksandrii]]. Był przedstawicielem tak zwanej [[sceptycy|szkoły sceptyckiej]] w filozofii.
+'''Sekstus Empiryk''' ({{greka|Σέξτος ὁ Ἐμπειρικός}} ''Sekstos ho Empeirikos'') – starożytny lekarz i filozof działający na przełomie [[II wiek|II]] i [[III wiek]]u n.e. w [[Ateny|Atenach]] i [[Aleksandria|Aleksandrii]]. Był przedstawicielem [[sceptycy]]zmu<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3973705 | tytuł = Sekstus Empiryk | data dostępu = 2021-10-02 }}</ref>.
-Jako lekarz Sekstus należał do tak zwanej szkoły "metodycznej", która nie wierząc w poznanie prawdziwych przyczyn chorób ograniczała swe zainteresowanie do obserwacji ich objawów. Stąd też wziął się jego przydomek ''empiryk''.
+Jako lekarz, Sekstus należał do tak zwanej szkoły "metodycznej". Jej wyznawcy, nie wierząc w poznanie prawdziwych przyczyn chorób, ograniczali swe zainteresowanie do obserwacji ich objawów. Stąd też wziął się jego przydomek "[[empiryzm|empiryk]]".
-W filozofii Sekstus uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela późnego sceptycyzmu, przede wszystkim dla wyczerpującego i bezstronnego opisu doktryny [[Pyrron z Elidy|pyrrońskiej]] przedstawionej w dziełach: ''Zarysy pyrrońskie'' ({{grc|Πυρρώνειοι ὑποτυπώσεις}}), ''Przeciw dogmatykom'' ({{grc|Πρὸς δογματικούς}}) – tj. tym, którzy przyjmują pewne zasady bez dowodu, a konkretnie przeciw logikom, fizykom i moralistom – i ''Przeciw matematykom'' ({{grc|Πρὸς μαθηματικούς}}) – tj. przeciw uczonym w ogóle, bo takie było znaczenie terminu {{grc|μαθηματικός}}. Ostatnie dzieło podzielone jest na dwie części, pięć pierwszych ksiąg zwalcza dogmatyzm filozofów, sześć kolejnych zaś skierowanych jest przeciw gramatykom, retorom i matematykom.
+W filozofii Sekstus uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela późnego sceptycyzmu, przede wszystkim dzięki wyczerpującemu i bezstronnemu opisowi doktryny [[Pyrron z Elidy|pyrrońskiej]] przedstawionej w dziełach: ''Zarysy pirrońskie'' ({{grc|Πυρρώνειοι ὑποτυπώσεις}}), ''Przeciw dogmatykom'' ({{grc|Πρὸς δογματικούς}}) – tj. tym, którzy przyjmują pewne zasady bez dowodu, a konkretnie przeciw logikom, fizykom i moralistom – i ''Przeciw uczonym'' ({{grc|Πρὸς μαθηματικούς}}). Ostatnie dzieło podzielone jest na dwie części, pięć pierwszych ksiąg zwalcza dogmatyzm filozofów, sześć kolejnych zaś skierowanych jest przeciw gramatykom, retorom i matematykom.
 Sekstus uzupełnił arsenał znanych przed nim [[tropy sceptyków|tropów sceptyckich]] o pięć kolejnych. Stwierdzał mianowicie, że:
-# Skoro sami filozofowie różnią się pomiędzy sobą poglądami, a także różnią się filozofowie i prości ludzie, to na żadne pytanie nie można odpowiedzieć jednym stwierdzeniem
+# Skoro sami filozofowie różnią się pomiędzy sobą poglądami, a także różnią się filozofowie i prości ludzie, to na żadne pytanie nie można odpowiedzieć jednym stwierdzeniem.
-# Każdy dowód naukowy obarczony jest błędem ''[[regressus in infinitum]]'', czyli cofania się w nieskończoność. Chcąc bowiem uzasadnić jakieś twierdzenie musimy wyjść z pewnych przesłanek, a te z kolei same będą wymagały dowodu i tak dalej.
+# Każdy dowód naukowy obarczony jest błędem ''[[regressus ad infinitum]]'', czyli cofania się w nieskończoność. Chcąc bowiem uzasadnić jakieś twierdzenie musimy wyjść z pewnych przesłanek, a te z kolei same będą wymagały dowodu i tak dalej.
 # Nasze sądy o przedmiotach zależą od tylu czynników, że nie jesteśmy ich w stanie rozważyć – nie tylko bowiem od samych przedmiotów, ale i od ich stosunku względem nas i samych przedmiotów wobec siebie.
-# Chcąc uniknąć ''regressus in infinitum'' w poprzednim tropie musimy przyjąć pewne założenia, lecz tu mamy właściwie całkowitą dowolność.
+# Chcąc uniknąć ''regressus ad infinitum'' w poprzednim tropie musimy przyjąć pewne założenia, lecz tu mamy właściwie całkowitą dowolność.
-# Próba uniknięcia ''regressus in infinitum'' poprzez eliminację założeń prowadzi do błędnego koła.
+# Próba uniknięcia ''regressus ad infinitum'' poprzez eliminację założeń prowadzi do [[błędne koło w rozumowaniu|błędnego koła]].
+== Przypisy ==
+{{Przypisy}}
+== Linki zewnętrzne ==
+* ''[[s:la:Liber:Sexti Empirici Adversus mathematicos|Adversus mathematicos, hoc est, adversus eos qui profitentur disciplinas]]'', Gentiano Herveto Aurelio interprete, M. Javenem, Parisiis 1569
+* {{SEP | url = sextus-empiricus/ | autor = Benjamin Morison | tytuł = Sextus Empiricus | data = 2014-01-17 | data dostępu = 2018-01-03 }}
-Wyjściem z tych problemów jest tradycyjne sceptyckie {{grc|ἐποχή}} ''[[epoche]]'' – zawieszenie sądów.
+* [https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/333/2007%20Nerczuk%20Sekstus%20Empiryk%20osoba%20i%20dzie%C5%82a.pdf Sekstus Empiryk - osoba i dzieła]
-'''Zobacz też'''
-[[solipsyzm]].
+* [https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/393/2006%20Nerczuk%2C%20Sekstus%20ks.%20II%20w%20Studia%20Vratislaviensia%20ocr.pdf Traktat ''Przeciw retorom'' Sekstusa Empiryka]
-[[Kategoria:Greccy filozofowie]]
+*[https://www.academia.edu/38109474/Sekstus_Empiryk_Przeciw_fizykom._Przeciw_etykom_Sextus_Empiricus_Against_the_Physicists._Against_the_Ethicists_prze%C5%82o%C5%BCy%C5%82_wst%C4%99pem_i_przypisami_opatrzy%C5%82_Zbigniew_Nerczuk Sekstus Empiryk, ''Przeciw fizykom. Przeciw etykom'' (wybór)]
-[[Kategoria:Lekarze]]
+*[https://www.academia.edu/11826722/Przeciw_etykom_Sekstusa_Empiryka_Sextus_Empiricus_Against_the_Ethicists_ Sekstus Empiryk, ''Przeciw etykom'' (AM XI 42-167)]
+*[https://www.academia.edu/34439588/Sekstus_Empiryk_Przeciw_uczonym_prze%C5%82o%C5%BCy%C5%82_wst%C4%99pem_i_przypisami_opatrzy%C5%82_Zbigniew_Nerczuk_Wydawnictwo_Marek_Derewiecki_K%C4%99ty_2007._Sextus_Empiricus_Against_the_Professors_books_I-VI_ Sekstus Empiryk, ''Przeciw uczonym'' (wybór)]
+{{Kontrola autorytatywna}}
+[[Kategoria:Filozofowie starożytnej Grecji]]
-[[de:Sextus Empiricus]]
+[[Kategoria:Lekarze starożytnego Rzymu]]
-[[en:Sextus Empiricus]]
-[[es:Sexto Empírico]]
-[[fr:Sextus Empiricus]]
-[[is:Sextos Empeirikos]]
-[[hu:Sextus Empiricus]]
-[[nl:Sextus Empiricus]]
-[[ru:Секст Эмпирик]]
-[[sk:Sextos Empirikos]]
-[[fi:Sekstos Empeirikos]]