Komórka prezentująca antygen: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m r2.7.2+) (Robot dodał gl:Célula presentadora de antíxenos |
m szablon |
||
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Antigen presentation.svg|thumb| |
{{Dopracować|źródła=2019-02}}[[Plik:Antigen presentation.svg|thumb|325px|Schemat komórek prezentujących antygen]] |
||
''' |
'''Komórka prezentująca antygen''', '''APC''' (od [[Język angielski|ang.]] ''antigen-presenting cell'') – komórka, na której powierzchni znajdują się cząsteczki białek [[główny układ zgodności tkankowej|głównego układu zgodności tkankowej]] (MHC) klasy II. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje komórek prezentujących antygen: |
||
* '''profesjonalne |
* '''profesjonalne''' |
||
** zdolne do pobudzenia [[limfocyt dziewiczy|dziewiczych]] [[limfocyty Th|limfocytów Th]]; zalicza się do nich [[komórka dendrytyczna|komórki dendrytyczne]] |
|||
* |
** zdolne do prezentowania antygenów limfocytom T pamięci immunologicznej; zalicza się do nich [[makrofagi]] i [[limfocyty B]] |
||
* '''nieprofesjonalne |
* '''nieprofesjonalne''' – komórki, na których powierzchni pod wpływem [[Interferon|IFN-γ]] dochodzi do ekspresji MHC klasy II; najważniejsze z nich to [[astrocyt]]y, [[fibroblast]]y i [[komórki glejowe]]. |
||
Głównym zadaniem komórek prezentujących antygen jest pobudzenie swoistych [[antygen]]owo limfocytów Th, dzięki czemu może rozwinąć się [[odpowiedź odpornościowa swoista|swoista odpowiedź odpornościowa]] |
Głównym zadaniem komórek prezentujących antygen jest pobudzenie swoistych [[antygen]]owo limfocytów Th, dzięki czemu może rozwinąć się [[odpowiedź odpornościowa swoista|swoista odpowiedź odpornościowa]] |
||
== Funkcja komórek dendrytycznych == |
== Funkcja komórek dendrytycznych == |
||
Komórki dendrytyczne |
Komórki dendrytyczne uważane są obecnie za jedyne mogące dokonać ''primingu'' limfocytów, czyli pobudzenia tak zwanych komórek dziewiczych (które nigdy wcześniej nie zetknęły się z antygenem). Najważniejszą cechą komórek dendrytycznych jest ich zdolność do [[ekspresja konstytutywna|konstytutywnej ekspresji]] cząsteczek MHC klasy II oraz wytwarzanie, po rozpoznaniu [[teoria niebezpieczeństwa|sygnału niebezpieczeństwa]], cząsteczek drugiego sygnału. |
||
Komórki dendrytyczne mogą pobudzać zarówno limfocyty Th, jak i [[ |
Komórki dendrytyczne mogą pobudzać zarówno limfocyty Th, jak i [[limfocyty Tc]] na drodze krzyżowej [[prezentacja antygenu|prezentacji antygenu]]. Dzieje się tak, gdyż wykazują one unikatową właściwość włączania danego antygenu zarówno w rowek cząsteczki MHC klasy I, jak i klasy II. |
||
Jedna z populacji komórek dendrytycznych jest także podejrzewana o udział w utrzymywaniu się pamięci immunologicznej. '''Komórki dendrytyczne grudki''' mogą bowiem na swojej powierzchni utrzymywać przez szereg miesięcy |
Jedna z populacji komórek dendrytycznych jest także podejrzewana o udział w utrzymywaniu się pamięci immunologicznej. '''Komórki dendrytyczne grudki''' mogą bowiem na swojej powierzchni utrzymywać przez szereg miesięcy ''[[iccosom]]y'', czyli kompleksy własnego antygenu, które mogą ciągle pobudzać w pewnym stopniu układ odpornościowy. |
||
== Komórki linii monocytarno-makrofagowej jako APC == |
== Komórki linii monocytarno-makrofagowej jako APC == |
||
[[Monocyt]]y i |
[[Monocyt]]y i makrofagi są niezwykle efektywnymi [[fagocyt|komórkami fagocytującymi]], dlatego mają one możliwość rozłożenia pochłoniętych antygenów na pojedyncze [[Białka|peptydy]], które następnie mogą być prezentowane z udziałem cząsteczek MHC klasy II limfocytom Th. W odróżnieniu od komórek dendrytycznych, komórki linii monocytarno-makrofagowej syntetyzują MHC klasy II dopiero po pobudzeniu, np. [[interferon|interferonem γ]]. Kiedy to jednak nastąpi, dzięki wysokiemu poziomowi cząsteczek MHC na powierzchni komórki są one stosunkowo wydajnymi APC. Monocyty i makrofagi produkują także cząsteczki drugiego sygnału, ale mogą pobudzać jedynie limfocyty T pamięci podczas [[odpowiedź odpornościowa wtórna|odpowiedzi wtórnej]]. |
||
Do najważniejszych komórek linii monocytarno-makrofagowej, które funkcjonują jako komórki prezentujące antygen, zalicza się: |
Do najważniejszych komórek linii monocytarno-makrofagowej, które funkcjonują jako komórki prezentujące antygen, zalicza się: |
||
* obecne we krwi '''monocyty''' |
* obecne we krwi '''monocyty''' |
||
* znajdujące się w różnych tkankach '''makrofagi''' |
* znajdujące się w różnych tkankach '''makrofagi''' |
||
* '''makrofagi strefy brzeżnej''' [[węzeł chłonny|węzłów chłonnych]] i [[śledziona|śledziony]] |
* '''makrofagi strefy brzeżnej''' [[węzeł chłonny|węzłów chłonnych]] i [[śledziona|śledziony]] |
||
* obecne w |
* obecne w wątrobie '''[[komórki Kupffera]]''' |
||
* '''[[mikroglej|komórki mikrogleju]]''', znajdujące się w |
* '''[[mikroglej|komórki mikrogleju]]''', znajdujące się w mózgu. |
||
== Limfocyty B w roli APC == |
== Limfocyty B w roli APC == |
||
Linia 37: | Linia 38: | ||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
⚫ | |||
* [[Komórka dendrytyczna]] - artykuł poświęcony jedynym obecnie znanym, profesjonalnym komórkom prezentującym antygen |
|||
* [[Prezentacja antygenu]] - omówienie podstawowych zasad i przebiegu prezentacji antygenu limfocytom Th |
|||
⚫ | |||
* [[Teoria niebezpieczeństwa]] - jedna z nowszych, wciąż jeszcze kontrowersyjnych teorii immunologicznych, dotycząca pobudzenia układu odpornościowego i udziału w nim komórek prezentujących antygen |
|||
[[Kategoria:Komórki|prezentująca antygen]] |
[[Kategoria:Komórki|prezentująca antygen]] |
||
[[Kategoria:Immunologia]] |
[[Kategoria:Immunologia]] |
||
[[ar:خلية مقدمة للمستضد]] |
|||
[[ca:Cèl·lula presentadora d'antigen]] |
|||
[[cs:Antigen prezentující buňka]] |
|||
[[de:Antigenpräsentierende Zelle]] |
|||
[[en:Antigen-presenting cell]] |
|||
[[es:Célula presentadora de antígeno]] |
|||
[[fr:Cellule présentatrice d'antigène]] |
|||
[[gl:Célula presentadora de antíxenos]] |
|||
[[ko:항원전달세포]] |
|||
[[it:Antigen-presenting cell]] |
|||
[[ka:ანტიგენწარმდგენი უჯრედი]] |
|||
[[nl:Antigeen-presenterende cel]] |
|||
[[ja:抗原提示細胞]] |
|||
[[pt:Célula apresentadora de antígeno]] |
|||
[[ru:Антигенпредставляющие клетки]] |
|||
[[sv:Antigenpresenterande cell]] |
|||
[[vi:Tế bào trình diện kháng nguyên]] |
|||
[[zh:抗原呈递细胞]] |
Aktualna wersja na dzień 00:16, 1 mar 2019
Komórka prezentująca antygen, APC (od ang. antigen-presenting cell) – komórka, na której powierzchni znajdują się cząsteczki białek głównego układu zgodności tkankowej (MHC) klasy II. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje komórek prezentujących antygen:
- profesjonalne
- zdolne do pobudzenia dziewiczych limfocytów Th; zalicza się do nich komórki dendrytyczne
- zdolne do prezentowania antygenów limfocytom T pamięci immunologicznej; zalicza się do nich makrofagi i limfocyty B
- nieprofesjonalne – komórki, na których powierzchni pod wpływem IFN-γ dochodzi do ekspresji MHC klasy II; najważniejsze z nich to astrocyty, fibroblasty i komórki glejowe.
Głównym zadaniem komórek prezentujących antygen jest pobudzenie swoistych antygenowo limfocytów Th, dzięki czemu może rozwinąć się swoista odpowiedź odpornościowa
Funkcja komórek dendrytycznych
[edytuj | edytuj kod]Komórki dendrytyczne uważane są obecnie za jedyne mogące dokonać primingu limfocytów, czyli pobudzenia tak zwanych komórek dziewiczych (które nigdy wcześniej nie zetknęły się z antygenem). Najważniejszą cechą komórek dendrytycznych jest ich zdolność do konstytutywnej ekspresji cząsteczek MHC klasy II oraz wytwarzanie, po rozpoznaniu sygnału niebezpieczeństwa, cząsteczek drugiego sygnału.
Komórki dendrytyczne mogą pobudzać zarówno limfocyty Th, jak i limfocyty Tc na drodze krzyżowej prezentacji antygenu. Dzieje się tak, gdyż wykazują one unikatową właściwość włączania danego antygenu zarówno w rowek cząsteczki MHC klasy I, jak i klasy II.
Jedna z populacji komórek dendrytycznych jest także podejrzewana o udział w utrzymywaniu się pamięci immunologicznej. Komórki dendrytyczne grudki mogą bowiem na swojej powierzchni utrzymywać przez szereg miesięcy iccosomy, czyli kompleksy własnego antygenu, które mogą ciągle pobudzać w pewnym stopniu układ odpornościowy.
Komórki linii monocytarno-makrofagowej jako APC
[edytuj | edytuj kod]Monocyty i makrofagi są niezwykle efektywnymi komórkami fagocytującymi, dlatego mają one możliwość rozłożenia pochłoniętych antygenów na pojedyncze peptydy, które następnie mogą być prezentowane z udziałem cząsteczek MHC klasy II limfocytom Th. W odróżnieniu od komórek dendrytycznych, komórki linii monocytarno-makrofagowej syntetyzują MHC klasy II dopiero po pobudzeniu, np. interferonem γ. Kiedy to jednak nastąpi, dzięki wysokiemu poziomowi cząsteczek MHC na powierzchni komórki są one stosunkowo wydajnymi APC. Monocyty i makrofagi produkują także cząsteczki drugiego sygnału, ale mogą pobudzać jedynie limfocyty T pamięci podczas odpowiedzi wtórnej.
Do najważniejszych komórek linii monocytarno-makrofagowej, które funkcjonują jako komórki prezentujące antygen, zalicza się:
- obecne we krwi monocyty
- znajdujące się w różnych tkankach makrofagi
- makrofagi strefy brzeżnej węzłów chłonnych i śledziony
- obecne w wątrobie komórki Kupffera
- komórki mikrogleju, znajdujące się w mózgu.
Limfocyty B w roli APC
[edytuj | edytuj kod]Limfocyty B także mogą pochłaniać antygen i prezentować go z udziałem cząsteczek MHC klasy II, przy czym zjawisko to może mieć dwojakie znaczenie:
- limfocyt B może uzyskać pomoc pod postacią cytokin i bezpośredniego kontaktu od limfocytu Th, dzięki czemu będzie przekształcał się w komórkę plazmatyczną i wyprodukuje przeciwciała;
- limfocyt B może pobudzić limfocyt Th pamięci, podobnie jak inne komórki prezentujące antygen.
Ta druga możliwość jest niezwykle przydatna podczas odpowiedzi wtórnej. Dzieje się tak dlatego, że w trakcie odpowiedzi odpornościowej pierwotnej dochodzi do dojrzewania powinowactwa przeciwciał wytwarzanych względem danego antygenu. Limfocyty B, które przetrwają odpowiedź pierwotną pod postacią komórek pamięci, mają więc na swojej powierzchni przeciwciała o wysokim powinowactwie do antygenu, mogą zatem wiązać go nawet wtedy, gdy jego stężenie będzie bardzo małe, niewykrywane jeszcze przez inne APC. W związku z tym limfocyty B mogą pobudzać komórki Th pamięci o wiele szybciej, niż pozostałe typy komórek prezentujących antygen i w związku z tym doprowadzić do szybkiego rozwoju odpowiedzi odpornościowej wtórnej.
Podobnie jak w przypadku innych nieprofesjonalnych komórek prezentujących antygen, limfocyty B nie wytwarzają konstytutywnie MHC klasy II - pojawią się one na powierzchni komórki dopiero po związaniu i pochłonięciu patogenu, ewentualnie w wyniku działania cytokin.
Komórki okazyjnie funkcjonujące jako APC
[edytuj | edytuj kod]Wymienione wyżej typy komórek sprawują funkcję APC stosunkowo często, a w każdym razie funkcje takie są jednymi z ich głównych zadań. Niektóre komórki organizmu, które standardowo nie są zaliczane do komórek prezentujących antygen, także, w odpowiednich okolicznościach, mogą wykazywać ekspresję cząsteczek MHC klasy II oraz drugiego sygnału. Niezbędna jest wcześniejsza aktywacja tych komórek, np. za pomocą cytokin lub innych czynników. Przykładami takich fakultatywnych APC mogą być komórki śródbłonka, fibroblasty czy astrocyty, ale lista jest o wiele dłuższa. Warto zwrócić uwagę na fakt, że takie nietypowe APC często biorą udział w różnych procesach patologicznych, np. astrocyty są związane z mózgowymi powikłaniami towarzyszącymi malarii, a grudkowe komórki tarczycy z chorobą Gravesa-Basedowa.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- synapsa immunologiczna (przedstawienie sposobu pobudzania limfocytu Th przez APC)