Tekst źródłowy strony Piroforyczność

'''Piroforyczność''' (ze {{greka|πυροφόρος}} od {{k|grc|πῦρ}} „ogień” i {{k|grc|φορός}} „niosący”) – właściwość [[pierwiastek chemiczny|pierwiastków]] i [[związek chemiczny|związków chemicznych]], powodująca [[samozapłon]] w kontakcie z [[tlen]]em z [[powietrze|powietrza]].

Piroforyczność nie jest stałą cechą substancji, lecz zależy silnie od ich postaci fizycznej, składu powietrza (procentowa zawartość tlenu, wilgotność) oraz temperatury. Szczególnie podatne na samozapłon są pyły i [[aerozol]]e. Przykładowo [[węgiel kamienny]] w postaci bloków nie wykazuje silnych własności piroforycznych w temperaturze pokojowej, lecz w formie pyłu może ulec samozapłonowi w temperaturze 60&nbsp;°C. Innym przykładem jest [[cer]] stanowiący składnik [[kamień do zapalniczki|kamieni do zapalniczki]], gdzie dzięki potarciu twardym obiektem, np. ze [[stal]]i [[hartowanie|hartowanej]], następuje wyrwanie cząstek materiału kamienia i samorzutne ich spalanie w powietrzu objawiające się iskrzeniem. Właściwości piroforyczne wykazuje też silnie rozdrobnione żelazo, np. otrzymane przez rozkład [[szczawian żelaza(II)|szczawianu żelaza(II)]]<ref group="uwaga">W rzeczywistości nie jest to czyste żelazo metaliczne, lecz jego mieszanina z [[tlenek żelaza(II)|tlenkiem żelaza(II)]] (FeO).</ref><ref>{{Cytuj |url = http://weirdscience.eu/Piroforyczne%20%C5%BCelazo.html |tytuł = Piroforyczne żelazo |autor = Marek Ples |praca = Weird Science |data dostępu = 2014-10-28}}</ref>.

Do pierwiastków wykazujących właściwości piroforyczne w temperaturze pokojowej należą cez<ref>{{Cytuj |autor = [[Adam Bielański (chemik)|Adam Bielański]] |tytuł = Chemia ogólna i nieorganiczna |data = 1981 |wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|Państwowe Wydawnictwo Naukowe]] |miejsce = Warszawa |isbn = 83-01-02626-X |s = 534}}</ref> i [[fosfor]] (w postaci [[fosfor biały|fosforu białego]])<ref>{{cytuj |autor = [[Włodzimierz Trzebiatowski]] |tytuł = Chemia nieorganiczna |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |data = 1978 |s = 566–567, 577–578 |wydanie = 8}}</ref>. Przykładami związków piroforycznych są [[tetrahydroglinian litu|glinowodorek litu]] ({{chem2|LiAlH4}}), [[wodorek sodu]] (NaH), [[metylolit]] ({{chem2|CH3Li}}) i liczne [[związki metaloorganiczne]].

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Inżynieria procesowa]]
[[Kategoria:Właściwości chemiczne]]

[[sv:Självantändning#Pyrofora ämnen]]