Tekst źródłowy strony Philippe Pétain

{{Polityk infobox
 | polityk             = Philippe Pétain
 | data urodzenia      = [[24 kwietnia]] [[1856]]
 | miejsce urodzenia   = [[Cauchy-à-la-Tour]]
 | data śmierci        = [[23 lipca]] [[1951]]
 | miejsce śmierci     = [[Port-Joinville]], [[Île d’Yeu]]
 | grafika             = Philippe Pétain (en civil, autour de 1930).jpg
 | pełne imię i nazwisko = Philippe Henri Benoni Omer Joseph Pétain
 | funkcja             = Szef Państwa Francuskiego
 | partia              = bezpartyjny
 | od                  = [[11 lipca]] [[1940]]
 | do                  = [[20 sierpnia]] [[1944]]
 | poprzednik          = [[Albert Lebrun]] (jako prezydent)
 | następca            = [[Charles de Gaulle]] (tymczasowo)
 | 2 funkcja           = [[Premierzy Francji|Premier Republiki Francuskiej]]
 | 2 partia            = bezpartyjny
 | 2 od                = [[16 czerwca]] [[1940]]
 | 2 do                = [[11 lipca]] [[1940]]
 | 2 poprzednik        = [[Paul Reynaud]]
 | 2 następca          = [[Pierre Laval]]
 | 3 funkcja           = [[Współksiążę francuski|Francuski książę Andory]]
 | 3 od                = [[1940]]
 | 3 do                = [[1944]]
 | 4 funkcja           = Minister wojny
 | 4 partia            = 
 | 4 od                = [[11 lutego]] [[1934]]
 | 4 do                = [[8 listopada]] [[1934]]
 | odznaczenia         = {{order|LH|KW}} {{order|LH|WO}} {{order|LH|K}} {{order|LH|O}} {{order|LH}} {{order|FR-OGA|1}} {{order|FR-OSA|1}} {{order|FR-OK|1}} {{order|FR-OGC|1}} {{order|FR-OB|1}} {{order|KWF|I}} {{order|MM(MW)}} {{order|OOB|IIRP}} {{order|VM|KS}} {{order|KW|4}} {{order|OŚMŚJ|KW}} {{order|US-DSM|1}} {{order|KWE|KM}} {{order|OKIII|Ł}} {{order|ES-KZW|KWC}} {{order|ES-MW}} {{order|ŚJ|I4}}
 | commons             = Category:Philippe Pétain
 | quote               = Philippe Pétain
 | imię i nazwisko     = 
 | opis grafiki        = Philippe Pétain w 1930 roku
 | news                = 
}}
{{Żołnierz infobox
 |imię i nazwisko      = 
 |imię i nazwisko org  = 
 |pseudonim            = 
 |rodzaj wojsk         = lądowe
 |zwycięstwa           = 
 |grafika              = Pétain - portrait photographique.jpg
 |opis grafiki         = Philippe Pétain na oficjalnej fotografii portretowej w 1941 roku
 |stopień grafika      = TERRE INF OR1 SDT.png
 |stopień              = [[szeregowy|szeregowiec]]<br /> (zdegradowany ze stopnia [[marszałkowie Francji|marszałka Francji]])
 |data urodzenia       = 
 |miejsce urodzenia    = 
 |data śmierci         = 
 |miejsce śmierci      = 
 |lata służby          = 1876–1931
 |siły zbrojne         = [[Plik:Armoiries république française.svg|20px]] [[Francuskie Siły Zbrojne]]
 |formacja             = 
 |jednostki            = 118 Pułk Piechoty<br />33 Pułk Piechoty<br />4 Brygada<br />2 Armia<br />Grupa Armii Środek<br />Sztab Generalny
 |stanowiska           = d-a: pułku piechoty, armii i grupy armii,<br />głównodowodzący armii francuskiej,<br />Szef Sztabu Generalnego,<br />Wiceprzewodniczący Rady Wojennej,<br />Generalny Inspektor Armii,<br />Zwierzchnik Armii Rozejmowej (Wojsko Vichy)
 |wojny i bitwy        = [[I wojna światowa]]<br />[[wojna o Rif]]<br />[[II wojna światowa]]
 |późniejsza praca     = 
 |odznaczenia          = 
 |faksymile            = nie
 |commons              = 
 |wikiźródła           = 
 |wikicytaty           = 
}}
[[Plik:Philippe Pétain circa 1915.jpg|thumb|Generał Philippe Pétain w czasie I wojny światowej]]
'''Philippe Henri Benoni Omer Joseph Pétain''' (wym. [{{IPA|petɛ̃}}], ur. [[24 kwietnia]] [[1856]] w [[Cauchy-à-la-Tour]], zm. [[23 lipca]] [[1951]] w [[Port-Joinville]] na wyspie [[Île d’Yeu]]) – [[Francja|francuski]] [[Żołnierz|wojskowy]], [[polityk]] i [[dyplomata]], [[bohater narodowy]] uznany za [[Zdrada|zdrajcę]]. Podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] zasłynął dowodząc [[Bitwa pod Verdun|obroną Verdun]], po czym został głównodowodzącym [[Francuskie Siły Zbrojne|armii francuskiej]], awansowano go do [[Marszałkowie Francji|marszałka Francji]]. W [[Dwudziestolecie międzywojenne (historia powszechna)|międzywojniu]] był wiceprzewodniczącym Rady Wojennej i Generalnym Inspektorem Armii, starał się zmodernizować siły zbrojne, kierował też francuską interwencją podczas [[Wojna o Rif|wojny o Rif]], został ministrem wojny (1934) i [[Ambasador|ambasadorem]] w [[Państwo Hiszpańskie|Hiszpanii]] (1939). Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] mianowany [[Wicepremier|wicepremierem]] (1940), a [[Kampania francuska 1940|w obliczu upadku Francji]] [[Premierzy Francji|premierem]] (1940), po czym [[Zgromadzenie Narodowe (Francja)|Zgromadzenie Narodowe]] przekazało mu pełnię władzy, lecz zamiast utrzymać opór [[Rozejm w Compiègne (1940)|skapitulował]]. Ogłosił się szefem [[kolaboracja|kolaboracyjnego]] [[Francja Vichy|Państwa Francuskiego]] zależnego od [[III Rzesza|III Rzeszy]] na południu kraju i umożliwił [[Zagłada Żydów|zagładę tamtejszych Żydów]]. Walkę kontynuowali [[Wolna Francja|Wolni Francuzi]] dowodzeni przez [[Charles de Gaulle|Charlesa de Gaulle'a]]. Marszałek starał się trzymać z dala od wojny. Po [[operacja Torch|inwazji aliantów na francuskie kolonie]] stracił niezależność, a po [[lądowanie w Normandii|lądowaniu w Normandii]] zadeklarował chęć przekazania formalnej władzy de Gaulle'owi, przez co [[Internowanie|internowali]] go Niemcy. Po wojnie powrócił do Francji i stanął przed sądem. Został zdegradowany do szeregowca i skazany na śmierć za [[Zdrada stanu|zdradę stanu]]. Z uwagi na zaawansowany wiek i dawne zasługi karę zamieniono na dożywotnie więzienie.

== Życiorys ==
Ukończył [[akademia wojskowa|akademię wojskową]] w [[École spéciale militaire de Saint-Cyr|Saint-Cyr]]. W chwili wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] miał 58 lat i rozważał już odejście na emeryturę. W sierpniu 1914 wyprowadził swój pułk z okrążenia, za co został awansowany na [[generał brygady|generała brygady]] i odznaczony Krzyżem Oficerskim [[Legia Honorowa|Legii Honorowej]]. Tak rozpoczęła się jego błyskawiczna, choć spóźniona kariera wojskowa. Odznaczył się w [[I bitwa nad Marną|bitwie nad Marną]] (5–9 września 1914 roku), gdzie dowodził [[dywizja|dywizją]], za co awansowano go na [[generał dywizji|generała dywizji]], a pod [[Bitwa pod Arras (1914)|Arras]] miesiąc później stał już na czele [[Korpus (wojsko)|korpusu]]. W czerwcu 1915 roku awansowany na [[generał armii|generała armii]], objął dowództwo francuskiej [[2 Armia (Francja)|2 Armii]]{{odn|Aron|1962|s=32}}.

Wsławił się skuteczną obroną [[bitwa pod Verdun|Verdun]], trwającą od lutego do grudnia 1916 roku, zwłaszcza odbiciem [[fort]]u [[Fort de Vaux|Vaux]], za co został Wielkim Oficerem Legii Honorowej i dowódcą [[Grupa Armii Środek (Francja)|Grupy Armii Środek]]. 15 maja 1917 roku, po nieudanym [[ofensywa Nivelle’a|natarciu]] [[Robert Nivelle|generała R.G. Nivelle’a]] nad [[Bitwa pod Aisne (1917)|Aisne]], został głównodowodzącym armii francuskiej<ref name="cheminsdememoire">{{Cytuj stronę |url = https://www.cheminsdememoire.gouv.fr/fr/philippe-petain |tytuł = Philippe Pétain 1856- 1951 |autor = |opublikowany = Chemins de Mémoire |data = |język = fr |data dostępu = 2024-01-10}}</ref>. W lipcu 1917 odznaczył się jako autor ofensywnych działań armii francuskiej w lesie Houthulst. W październiku 1917 podjął udany atak na pozycje niemieckie wokół fortu [[La Malmaison]]. Sprawował dowództwo na froncie zachodnim do zakończenia wojny. 21 listopada 1918 roku mianowany marszałkiem Francji{{odn|Pinoteau|1998|s=424}}.

Po I wojnie światowej wykładał w wyższej szkole wojskowej [[École Supérieure de Guerre]]. W 1920 roku został mianowany wiceprzewodniczącym Rady Wojennej, a w 1922 Generalnym Inspektorem Armii. Intensywnie pracował nad modernizacją armii francuskiej<ref name="cheminsdememoire"/>. W 1921 został odznaczony polskim [[Krzyż Walecznych|Krzyżem Walecznych]] (czterokrotnie)<ref>„W zamian za otrzymane wstążeczki biało-amarantowe b. armii gen. Hallera”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2034 z 1921 r. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=64441 (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 41, s. 1617)].</ref> oraz [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari]]<ref>Dekret Wodza Naczelnego L. 2956 z 1921 r. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=64481 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 11)].</ref>, a w 1922 [[Order Orła Białego|Orderem Orła Białego]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Puchalski |imię = Zbigniew |nazwisko2 = Wojciechowski |imię2 = Ireneusz J. |tytuł = Ordery i odznaczenia polskie i ich kawalerowie |wydawca = Krajowa Agencja Wydawnicza |miejsce = Warszawa |rok = 1987 |strony = 67 |isbn = 9788303021434}}</ref>. W latach 1925–1926 pomagał tłumić [[wojna o Rif|powstanie przeciwko Hiszpanom]] w [[Maroko Hiszpańskie|Maroku]]<ref name="cheminsdememoire"/>. W 1934 roku przez osiem miesięcy sprawował funkcję ministra wojny. Jego defensywna koncepcja doktryny wojennej w znacznej mierze przyczyniła się do stworzenia [[linia Maginota|linii Maginota]]{{odn|Aron|1962|s=36}}.

[[Plik:Crise ministérielle-1934.jpg|thumb|Pétain (pośrodku) jako minister wojny]]
2 marca 1939 został mianowany ambasadorem Francji w [[Madryt|Madrycie]], 20 marca złożył listy uwierzytelniające gen. [[Francisco Franco]] w [[Burgos]]. Nominacja Pétaina była uznaniem przez rząd Francji militarnego rezultatu [[Hiszpańska wojna domowa|hiszpańskiej wojny domowej]]{{odn|Catala|1997|s=30-31}}.

Na początku września 1939 roku Pétain próbował bezskutecznie ostrzec przedstawicieli polskich władz państwowych o istniejących planach [[internowanie|internowania]] rządu RP w [[Królestwo Rumunii|Królestwie Rumunii]], zainicjowanych przez grupę polityków francuskich ([[Leon Noël]]).

[[Plik:Bundesarchiv Bild 183-H25217, Henry Philippe Petain und Adolf Hitler.jpg|thumb|Spotkanie Philippe’a Pétaina z [[Adolf Hitler|Adolfem Hitlerem]] w [[Montoire-sur-le-Loir]], 24 października 1940]]
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] najpierw pełnił funkcję wicepremiera w rządzie [[Paul Reynaud|Paula Reynauda]] (od 17 maja 1940), a następnie premiera Francji (od 16 czerwca 1940). Zgromadzenie Narodowe przekazało mu pełnię władzy, widząc w nim męża opatrznościowego, który ocali substancję narodową. 22 czerwca 1940 roku zawarł separatystyczne [[Rozejm w Compiègne (1940)|zawieszenie broni z Niemcami]]. 10 lipca 1940 [[Zgromadzenie Narodowe (Francja)|Zgromadzenie Narodowe]] uchwaliło przekazanie mu nadzwyczajnych pełnomocnictw<ref>{{Cytuj stronę |url = https://fr.wikisource.org/wiki/Loi_constitutionnelle_du_10_juillet_1940 |tytuł = Loi constitutionnelle du 10 juillet 1940 |autor = |opublikowany = [[Wikiźródła]] |data = |język = fr |data dostępu = 2024-01-11}}</ref>. Na ich podstawie Pétain ogłosił się Szefem Państwa Francuskiego<ref>{{Cytuj stronę |url = https://mjp.univ-perp.fr/france/co1940.htm#1 |tytuł = Acte constitutionnel no 1 du 11 juillet 1940  |autor = |opublikowany = mjp.univ-perp.fr | data = |język = fr |data dostępu = 2024-01-11}}</ref>. Siedzibą centralnej administracji Francji zostało uzdrowisko [[Vichy]] ([[Francja Vichy|rząd Vichy]]), do którego przyjechał 10 lipca 1940. Władze Vichy objęły sukcesję po III Republice. Był szefem tego rządu do 1944 roku, choć de facto od końca 1942 roku (niemiecka okupacja terytorium Vichy po [[operacja Torch|inwazji aliantów w Afryce Północnej]]) był już tylko marionetką w ręku Niemców.

Podczas wojny prowadził politykę [[kolaboracja|kolaboracji]] z okupantem, nie wciągając jednak kraju bezpośrednio do działań wojennych. Po [[lądowanie w Normandii|inwazji aliantów]] w Normandii zgłosił w sierpniu 1944 roku wysłannikowi generała [[Charles de Gaulle|Charles’a de Gaulle’a]], przywódcy [[Wolna Francja|Wolnych Francuzów]], gotowość przekazania władzy. Został przez Niemców [[internowanie|internowany]], wywieziony do Niemiec i osadzony w [[Zamek Sigmaringen|zamku Sigmaringen]] w [[Badenia-Wirtembergia|Badenii-Wirtembergii]]{{odn|Aron|1962|s=41-45}}. Odmówił wykonywania obowiązków głowy państwa, pozostając w [[areszt domowy|areszcie domowym]]{{odn|Le Groignec|1998|s=329}}.

W kwietniu 1945 roku powrócił dobrowolnie ze [[Szwajcaria|Szwajcarii]] do Francji, gdzie oddał się w ręce [[Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej|nowych władz francuskich]]{{odn|de Gaulle|1959|s=137}}. Proces przed paryskim Sądem Najwyższym rozpoczął się 23 lipca 1945. W skład sądu wchodzili francuscy parlamentarzyści, którzy 5 lat wcześniej przekazali władzę w jego ręce oraz sędziowie i uczestnicy [[francuski ruch oporu|ruchu oporu]]{{odn|Williams|2005|s=246–247}}. Przed procesem został [[Degradacja (wojsko)|zdegradowany]]. Rozprawie przewodniczył Paul Mongibeaux. Postawione zarzuty to: zaakceptowanie porażki militarnej w 1940, przekroczenie uprawnień przyznanych przez Zgromadzenie Narodowe, polityka kolaboracji z III Rzeszą, dostarczanie siły roboczej i surowców dla przemysłu wojennego Niemiec (akt oskarżenia nie wspominał o odpowiedzialności za wywiezienie z Francji do obozów koncentracyjnych ponad 75 tys. Żydów). Prokurator Mornet nie wahał się używać określenia „zdrada narodowa”. Żądał dla Pétaina kary śmierci mówiąc, że nawet tak znamienite nazwisko nie może chronić zdrajcy<ref name="Williams248—250">{{odn|ref=nie|Williams|2005|s=248–250}}</ref>.

Proces toczył się z udziałem i innych oskarżonych. Występowali w nim m.in. [[Pierre Laval]] – były premier rządu Vichy, [[Joseph Darnand]] – szef prohitlerowskiej milicji. W sądzie zeznawali: Paul Reynaud – były premier i gen. [[Maxime Weygand]]{{odn|Williams|2005|s=252–254}}. Pétain na sali sądowej występował w mundurze bez dystynkcji i marszałkowskiej buławy, miał przy sobie jedynie [[kepi]] i rękawiczki. W rozprawie zabrał głos tylko raz. Argumentował, że zawieszenie broni uratowało Francję i że dzięki pokojowi [[alianci (II wojna światowa)|alianci]] zachowali kontrolę nad [[Morze Śródziemne|Morzem Śródziemnym]]. Jednocześnie marszałek nie umniejszał zasług de Gaulle’a: nazwał siebie „tarczą Francji, która chciała uratować kraj przed najgorszym położeniem”, a de Gaulle’a „mieczem Francji, który wziął w swoje ręce walkę o wyzwolenie kraju od zewnątrz”. Wreszcie oświadczył, że sąd w takim składzie nie ma prawa go sądzić i argumentował, że powinien go sądzić cały naród francuski:
{{cytat|treść =  Władzę przekazał mi naród francuski, reprezentowany przez Zgromadzenie Narodowe. Sąd Najwyższy w obecnym składzie nie reprezentuje narodu francuskiego; i tylko do niego, do ludu, zwraca się teraz marszałek Francji, głowa państwa... Nie będę odpowiadać na żadne pytania; i to jest jedyne oświadczenie, jakie chcę złożyć<ref name="Williams248—250"/>}}

[[Plik:Procès Pétain.jpg|thumb|Podczas procesu]]
15 sierpnia 1945 o godzinie czwartej rano odczytano wyrok. Sąd podtrzymał argumenty oskarżenia i skazał Pétaina na karę śmierci przez [[rozstrzelanie]], jednocześnie apelując do de Gaulle’a o odstąpienie od wykonania kary śmierci ze względu na podeszły wiek skazanego. Z uwagi na to oraz na jego zasługi dla Francji w I wojnie światowej generał de Gaulle ostatecznie zamienił Pétainowi karę na dożywotnie więzienie na wyspie [[Île d’Yeu]], u zachodniego wybrzeża Francji, w [[Bretania|Bretanii]]{{odn|Aron|1962|s=62}}.

[[Plik:Tombe de Philippe Pétain à l'Île-d'Yeu.jpg|thumb|Grób marszałka Francji Philippe'a Pétaina]]
Marszałek Francji Philippe Pétain zmarł 23 lipca 1951 w Port-Joinville w wieku 95 lat. Został pochowany dwa dni później na cmentarzu w tym samym mieście. W 1954 roku Stowarzyszenie w Obronie Pamięci Marszałka Pétaina zorganizowało petycję o przeniesienie jego szczątków na cmentarz żołnierzy poległych w bitwie pod Verdun, co było zgodne z ostatnią wolą marszałka. Petycję podpisało 70 tys. osób. Kolejne francuskie rządy do dnia dzisiejszego odrzucają to żądanie{{odn|Rousso|1990|s=61–62}}.

== Znaczenie rządów marszałka Pétaina ==
Za rządów Pétaina zlikwidowano wszystkie wolności polityczne, a [[antyklerykalizm]] Republiki zamieniono na system bardziej przychylny [[Kościół katolicki|Kościołowi]]. W miejsce Republiki Francuskiej wprowadzono nazwę Państwo Francuskie ({{w języku|fr|État français}}). Zmieniono znacznie system wartości, zamiast ''[[wolność, równość, braterstwo]]'' – ''praca, rodzina, ojczyzna''. Chociaż hymnem państwowym dalej pozostawała oficjalnie ''[[Hymn Francji|Marsylianka]]'' (zakazana w strefie okupowanej) to na równi z nią wykonywana była pieśń ''[[Maréchal, nous voilà!]]'' (pol. ''Marszałku, oto jesteśmy!'') odnosząca się do kultu Pétaina<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.ina.fr/ina-eclaire-actu/video/afe86002697/le-marechal-petain-quitte-vichy |tytuł = Le maréchal Pétain quitte Vichy |autor = |opublikowany = L'INA éclaire l'actu |data = 12.05.1944 |język = fr |data dostępu = 2024-01-11}}</ref>.

Ostatnia ulica nazwana jego imieniem oraz portret Pétaina we francuskim urzędzie zniknęły dopiero w 2013 roku<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.rp.pl/historia/art2961551-petain-bohater-czy-zdrajca|tytuł=Pétain: bohater czy zdrajca?|autor=Piotr Bożejewicz|opublikowany=[[Rzeczpospolita (gazeta)|Rzeczpospolita]]|data=29.01.2017|data dostępu=2023-12-26}}</ref>.

== Awanse ==
* [[Plik:Army France OF1a.png|40px|podporucznik]] [[podporucznik]] (''sous-lieutenant'') – 1878
* [[Plik:Army France OF1b.png|40px|porucznik]] [[porucznik]] (''lieutenant'') – 1883
* [[Plik:Army France OF2.png|40px|kapitan]] [[Kapitan (ranga)|kapitan]] (''capitaine'') – 1890
* [[Plik:Army France OF3.png|40px|komendant]] [[major]] (''commandant'') – 1890
* [[Plik:Army France OF4.png|40px|podpułkownik]] [[podpułkownik]] (''lieutenant-colonel'') – 1907
* [[Plik:Army France OF5.png|40px|pułkownik]] [[pułkownik]] (''colonel'') – 31 grudnia 1910
* [[Plik:Army France OF6.png|40px|generał brygady]] [[generał brygady]] (''général de brigade'') – 31 sierpnia 1914
* [[Plik:Army France OF7.png|40px|generał dywizji]] [[generał dywizji]] (''général de division'') – 14 września 1914
* [[Plik:Army France OF10.png|40px|marszałek Francji]] [[marszałkowie Francji|marszałek Francji]] (''maréchal de France'') – 21 listopada 1918 (zdegradowany w 1945)
* [[Plik:TERRE INF OR1 SDT.png|28x28px|szeregowiec]] [[Szeregowy|szeregowiec]] (''le simple soldat'') po degradacji – 15 sierpnia 1945

== Odznaczenia ==
=== Francuskie ===
* [[Legia Honorowa]]:
** Kawaler (1901){{r|LH}}
** Oficer (1914){{r|LH}}
** Komandor (1915){{r|LH}}
** Wielki Oficer (1916){{r|LH}}
** Krzyż Wielki (1917)<ref name="LH">{{Cytuj stronę | url = http://www2.culture.gouv.fr/public/mistral/leonore_fr | tytuł = PETAIN, Henri Philippe Benoni Omer | opublikowany = Archives Nationales | strony = 2/36 | język = fr | data dostępu = 2021-01-23}}</ref>
* [[Order Gwiazdy Anjouan]] – Krzyż Wielki (''ex officio'')
* [[Order Smoka Annamu]] – Krzyż Wielki (''ex officio'')
* [[Order Kambodży]] – Krzyż Wielki (''ex officio'')
* [[Order Gwiazdy Czarnej]] – Krzyż Wielki (''ex officio'')
* [[Order Błyszczący]] – Krzyż Wielki (''ex officio'')
* [[Medal Wojskowy (Francja)|Medal Wojskowy]] (1918)<ref group="uwaga">Jako szef [[Francja Vichy|państwa francuskiego]] nosił tylko to odznaczenie.</ref>
* [[Krzyż Wojenny (Francja)|Krzyż Wojenny 1914–1918]]

=== Zagraniczne ===
* [[Order Orła Białego]] ([[II Rzeczpospolita|Polska]])
* [[Order Virtuti Militari]] V klasy (Polska)
* [[Krzyż Walecznych]] trzykrotnie (Polska)
* [[Order św. Michała i św. Jerzego]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Pierre | imię = Gosa | tytuł = Franchet d'Esperey: Un maréchal méconnu, 1918: le vainqueur des Balkans |autor = | wydawca = Nouvelles Editions Latines | data = 1999 | strony = 173 |język = en | isbn = 9782723320115}}</ref> ([[Wielka Brytania]])
* [[Medal Sił Lądowych za Wybitną Służbę]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://valor.militarytimes.com/hero/18827 |tytuł = Henri Petain. Army Distinguished Service Medal |autor = |opublikowany = The Hall of Valor |data = |język = en |data dostępu = 2024-01-11}}</ref> ([[Stany Zjednoczone]])
* [[Order Krzyża Wolności (Estonia)|Order Krzyża Wolności]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.president.ee/et/vabariik/teenetemargid/kavaler/13436/henry-philippe-petain |tytuł = Eesti Vabariigi teenetemärgid |opublikowany = president.ee |język = et |data dostępu = 2014-12-02}}</ref> ([[Republika Estońska (1918–1940)|Estonia]])
* Łańcuch [[Order Karola III|Orderu Karola III]]<ref>{{Cytuj pismo |url = https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1919/323/A00796-00796.pdf |tytuł = Real decreto nombrando Caballeros del Collar de la Real y distinguida Orden de Carlos III, libres de todos gastos, a los Sres. Henri Philippe Petain y Joseph Joffre |autor = |czasopismo = Gaceta de Madrid |data = 19.11.1919 |język = es |data dostępu = 2024-01-11}}</ref> ([[Hiszpania]])
* [[Krzyż Zasługi Wojskowej (Hiszpania)|Krzyż Zasługi Wojskowej]]<ref>{{Cytuj pismo |url = https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1925/232/A01069-01069.pdf |tytuł = Real decreto concediendo la Gran Cruz de la Orden del Mérito Militar, designada para premiar servicios especiales, a Mr. Philippe Pelain, Mariscal del Ejército francés |autor = |czasopismo = Gaceta de Madrid |data = 20.08.1925 |język = es |data dostępu = 2024-01-11}}</ref> (Hiszpania)
* [[Medal Wojskowy (Hiszpania)|Medal Wojskowy]]<ref>{{Cytuj pismo |url = https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1926/041/A00729-00729.pdf |tytuł = Real decreto concediendo la Medalla Militar al Mariscal de Francia Felipe Pétain |autor = | czasopismo = Gaceta de Madrid |data = 10.02.1926 |język = es |data dostępu = 2024-01-11}}</ref> (Hiszpania)
* [[Order Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)|Order Świętego Jerzego]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://cavalier.rusarchives.ru/holders/holder?id=7041 |tytuł = Георгиевские кавалеры Великой войны |autor = |opublikowany = Федеральное архивное агентство |data = |język = ru |data dostępu = 2024-01-11}}</ref> ([[Imperium Rosyjskie]])

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Układ wielokolumnowy | szerokość = | liczba = 2 |  {{Przypisy}} }}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Aron |imię = Robert |tytuł = Grands dossiers de l'histoire contemporaine | rozdział = Pétain : sa carrière, son procès |wydawca = Librairie Académique Perrin |miejsce = Paris|rok = 1962 |isbn = |język = fr |odn = tak}} 
* {{Cytuj pismo |nazwisko = Catala |imię = Michel |tytuł = L'ambassade espagnole de Pétain (mars 1939-mai 1940) |wolumin = 55| czasopismo = Vingtième Siècle : Revue d'histoire |data = 1997 |miesiąc = juillet-septembre |issn = |język = fr |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = de Gaulle |imię = Charles |autor link = Charles de Gaulle |tytuł = Mémoires de guerre, Le salut : 1944-1946 |wydawca = L'ordre |miejsce = Paris |rok = 1959 |isbn = 978-2-266-16750-5 |język = fr |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Le Groignec |imię = Jacques |tytuł = Pétain et De Gaulle |wydawca = Nouvelles Éditions latines |miejsce = |rok = 1998 |isbn = |język = fr |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Pinoteau |imię = Hervé |tytuł = Le chaos français et ses signes : Étude sur la symbolique de l'État français depuis la Révolution de 1789, |wydawca = Presses Sainte-Radegonde |miejsce = La Roche-Rigault |rok = 1998 |isbn = 2-908571-17-X |język = fr |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Williams |imię = Charles |tytuł = Petain: How the Hero of France Became a Convicted Traitor and Changed the Course of History |wydawca = Palgrave MacMillan |miejsce = New York |rok = 2005 |isbn = 9781403970114 |język = en |odn = tak}} 
* [[Grzegorz Dobiecki]], ''Chwała i hańba'', [[Rzeczpospolita (gazeta)|Rzeczpospolita]] 27–28 sierpnia 2005.

== Linki zewnętrzne ==
* {{Encyklopedia PWN | tytuł = Pétain Philippe | id = 3956219 | data dostępu = 2024-01-11}}
* {{Encyklopedia Britannica | id = biography/Philippe-Petain | tytuł = Philippe Pétain | data dostępu = 2024-01-11}}

{{Pierwszy rząd Philippe’a Pétaina}}
{{Drugi rząd Philippe’a Pétaina}}
{{Trzeci rząd Philippe’a Pétaina}}
{{Czwarty rząd Philippe’a Pétaina}}
{{Piąty rząd Philippe’a Pétaina}}
{{Prezydenci Francji}}
{{Marszałkowie Francji}}
{{Premierzy Francji}}
{{Współksiążęta Andory}}
{{Francuscy ministrowie obrony}}
{{Ambasadorowie Francji w Hiszpanii}}

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Petain, Philippe}}
[[Kategoria:Absolwenci i studenci École spéciale militaire de Saint-Cyr]]
[[Kategoria:Uczestnicy I wojny światowej (III Republika Francuska)]]
[[Kategoria:Uczestnicy kampanii francuskiej 1940]]
[[Kategoria:Członkowie Akademii Francuskiej]]
[[Kategoria:Francja Vichy]]
[[Kategoria:Francuscy kolaboranci III Rzeszy]]
[[Kategoria:Marszałkowie Francji]]
[[Kategoria:Premierzy Francji]]
[[Kategoria:Prezydenci Francji]]
[[Kategoria:Kawalerowie Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Oficerowie Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Komandorzy Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Wielcy Oficerowie Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Błyszczącym]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Gwiazdy Anjouan]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Gwiazdy Czarnej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Kambodży]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Smoka Annamu]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wojennym (Francja)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Wojskowym (Francja)]]
[[Kategoria:Cudzoziemcy odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Krzyża Wolności (Estonia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem św. Michała i św. Jerzego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Distinguished Service Medal]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Karola III]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej (Hiszpania)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)]]
[[Kategoria:Osoby skazane na karę śmierci we Francji]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1856]]
[[Kategoria:Zmarli w 1951]]