książę
książę (język polski)
edytuj- wymowa:
- IPA: [ˈcɕɔ̃w̃ʒɛ], AS: [ḱśõũ̯že], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• denazal.• asynch. ą
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
- (1.1) władca księstwa, monarcha niekoronowany na króla; zob. też książę w Wikipedii
- (1.2) wysoki tytuł szlachecki
- (1.3) syn monarchy
- odmiana:
- (1.1-3) [1][2]
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik książę książęta dopełniacz księcia / daw. księżęcia książąt celownik księciu / daw. księżęciu książętom biernik księcia / daw. księżęcia / daw. książę książąt / daw. książęta narzędnik księciem / daw. książęciem książętami miejscownik księciu / daw. książęciu książętach wołacz książę książęta
- przykłady:
- (1.1) Mieszko I (= pierwszy) nie był królem, a jedynie księciem.
- (1.2) Brytyjski następca tronu tradycyjnie nosi tytuł Księcia Walii.
- składnia:
- (1.1) książę + D.
- kolokacje:
- (1.1) książę Polski / Monako / Liechtensteinu /… • książę mazowiecki / pomorski /… • Wielki Książę Luksemburga • być księciem
- (1.2) książę Lancaster • książę małżonek
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.1) władca
- (1.2) arystokrata
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. księstwo n, ksiąstewko n, księżniczka ż, arcyksiążę m
- przym. książęcy, księżowski, księży
- związki frazeologiczne:
- książę ciemności • książę, co psy wiąże • książę z bajki • książę krwi • udzielny książę • książę Kościoła
- uwagi:
- dawna pisownia: xiążę[5]
- (1.1-3) wołacz księciu jest niepoprawny
- (1.1-3) daw. rodzaj nijaki[1], z czego wynikają dawne formy odmiany; zmiana rodzaju związana ze zmianą znaczenia: „syn księcia” > „książę”[3]
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) prince; (1.2) duke; (1.3) prince
- arabski: (1.1) أمير m
- baskijski: (1.1) printze
- białoruski: (1.1) князь m; (1.2) князь m
- bułgarski: (1.1) херцог m
- chorwacki: (1.1) knez m
- czeski: (1.1) kníže m
- dolnołużycki: (1.1) wjerch m
- duński: (1.1) prins w
- esperanto: (1.1) princo; (1.2) duko; (1.3) princo
- farerski: (1.1) prinsur m
- fiński: (1.1) prinssi
- francuski: (1.1) prince m; (1.2) duc m
- hiszpański: (1.1) príncipe m; (1.2) duque m; (1.3) príncipe m
- interlingua: (1.1) prince
- japoński: (1.1) 王子 (おうじ, ōji)
- jidysz: (1.1) פּרינץ m (princ); (1.2) פּרינץ m (princ)
- kataloński: (1.1) príncep m; (1.2) duc m; (1.3) príncep m
- litewski: (1.1) princas m
- liwski: (1.1) first
- łaciński: (1.1) princeps m; (1.2) dux m
- minnan: (1.1) thâu-lâng
- niderlandzki: (1.1) vorst m, prins m; (1.2) hertog m; (1.3) prins m
- niemiecki: (1.1) Fürst m, Prinz m; (1.2) Fürst m, Prinz m
- norweski (bokmål): (1.1) prins m
- norweski (nynorsk): (1.1) prins m
- nowogrecki: (1.1) πρίγκιπας m
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- rosyjski: (1.1) князь m; (1.2) герцог m; (1.3) принц m, княжич m
- rumuński: (1.1) prinț m
- staroangielski: (1.1) æþeling m
- szwedzki: (1.1) prins w
- ukraiński: (1.1) князь m; (1.2) герцог m; (1.3) принц m
- wilamowski: (1.1) fiyśt m, fjyśt m, prync m, princ m; (1.2) fiyśt m, fjyśt m, prync m, princ m
- włoski: (1.1) duca
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 Hasło „książę” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „książę” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
- ↑ 3,0 3,1 Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.
- ↑ Hasło „książę” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
- ↑ Jan Lechoń: Xięcia Janusza Radziwiłła Polonez