Złota Brama w Kijowie
Złota Brama[1] (ukr. Золоті ворота, Zołoti worota) – średniowieczna brama wjazdowa do kijowskiego grodu Jarosława. Nazwa ta została nadana również znajdującemu się w pobliżu teatrowi oraz stacji kijowskiego metra. Obecny budynek jest w większości rekonstrukcją powstałą w XX wieku.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
brama |
| Rozpoczęcie budowy |
1017 |
| Ukończenie budowy |
1024 |
| Zniszczono |
1240 |
| Odbudowano |
1982 |
Położenie na mapie Kijowa  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego  | |
 50°26′56″N 30°30′48″E/50,448889 30,513333
| |
Brama była jedną z trzech bram miasta zbudowaną przez Jarosława I Mądrego[2] i po raz pierwszy pisemna wzmianka o niej pojawiła się w 1037 roku[3]. Budowlę tę rozpoczął wznosić Włodzimierz I. Teoretycznie więc Chrobry mógł swój miecz wyszczerbić na tej bramie. Określenie „złota” pojawia się w latopisach w XI w.
Wzorowana na Złotej Bramie Konstantynopola. W czasie ataku na Kijów wojsk Batu-chana w 1240 roku cały atak poszedł na przeciwległą, położoną po drugiej stronie miasta bramę Lacką. Uległa częściowemu zniszczeniu rok później, podczas najazdu Mongołów. W źródłach pisanych brama pojawia się dopiero w roku 1499, tuż po nadaniu prawa miejskiego magdeburskiego Padołowi, ale jako komora celna. W roku 1545 bramy już nie było. W opisie Kijowa z roku 1594 brama nazwana jest „ruiną”, taką relację pozostawił Erich Lassota von Steblau. Rysunki Abrahama van Westervelda z roku 1651, który towarzyszył księciu Radziwiłłowi w podróży, przedstawiają zrujnowaną bramę, ale z zachowanym jeszcze łukiem bramnym. W roku 1755 to, co pozostało z bramy zasypały władze rosyjskie. W roku 1834 bramę odkopano na nowo.
Dopiero pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku zrekonstruowano zabytek wg koncepcji Jewgieniji Łopuszynskiej[4].
Do 1982 roku brama została całkowicie odbudowana z okazji 1500-lecia Kijowa, jednak nie było żadnych dowodów dokumentujących jej oryginalny wygląd i obecna forma jest jedynie realizacją jednej z hipotez[4].
W 1989 roku, wraz z rozbudową kijowskiego metra, w pobliżu bramy została oddana do użytku stacja Zołoti worota nawiązująca architektonicznie do kościołów Rusi Kijowskiej.
W 1997 roku obok bramy odsłonięto pomnik Jarosława Mądrego.
Legenda
edytujLegenda mówi, że w 1018 roku w czasie wyprawy na Ruś Kijowską Bolesław I Chrobry uderzył Szczerbcem o bramę wyszczerbiając go, choć pierwsza historyczna wzmianka o budowli zachowała się w latopisie z 1037 roku. Legenda ta w dość niezwykłej interpretacji została użyta w powieści rosyjskiego pisarza Wladimira Ordanskiego Klucz Dawida.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Polski egzonim uchwalony na 124. posiedzeniu KSNG
- ↑ „Lacka Brama, którą latopis wymienia w 1151 roku – była jedną z czterech głównych bram tzw. grodu Jarosława (były jeszcze Węgierska, Złota w następnych doszła również Żydowska), która prowadziła na płd. wsch., w kierunku uroczyska Ugorskie. [w:] Goranin. Latopis kijowski 1118-1158. 1995;
- ↑ Wyprawa kijowska 1018 roku: Bolesław Chrobry i dwie księżniczki [online], histmag.org [dostęp 2023-03-09].
- ↑ a b Золоті ворота. Як вони виглядали насправді? | Інша версія реконструкції головних воріт Києва.. [dostęp 2023-03-09].