Xewkija
Xewkija (malt. Ix-Xewkija) – jedna z miejscowości, jednostka administracyjna na Malcie, położona w południowej części wyspy Gozo. Populacja wioski w marcu 2014 wynosiła 3300 osób, co dawało jej 4. miejsce po Victorii (6901), Xagħra (4886) oraz Nadur (4509)[1].
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Samorząd |
Xewkija | ||||
| Populacja (2014) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
XWK | ||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||
Położenie na mapie Malty  | |||||
 36°01′59″N 14°15′30″E/36,033056 14,258333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Herb Xewkii to tarcza ze złotym tłem i czerwonym poziomym pasem pomiędzy dwoma cierniami, jednym powyżej i jednym poniżej. Motto Xewkii to „Nemo me impune lacessit”, czyli „Nikt nie będzie mnie atakował bezkarnie”[2].
Historia
edytujXewkija, położona między Għajnsielem a stolicą wyspy, Victorią, jest najstarszą wioską na Gozo. W 1667 jej populacja wynosiła 403 mieszkańców w 90 gospodarstwach domowych; była najszybciej rozwijającym się przysiółkiem Victorii. 27 listopada 1678 została pierwszą parafią poza Victorią, utworzoną przez biskupa Miguela de Molinę, zaś jej pierwszym proboszczem został Dun Grezza Farrugia z Valletty. Stała się pierwszym przysiółkiem stolicy podniesionym do rangi wioski (wł. casale, malt. raħal)[2].
Brytyjczycy powoli przekształcili wyspy w kolonię forteczną. Opór Brytyjczyków i Maltańczyków wobec bombardowań Osi podczas II wojny światowej stał się legendą. W latach 1940–1942 w Xewkii wykopano 18 schronów, i obliczono, że mogą pomieścić całą populację wsi szacowaną w 1942 na 2890 osób. Wioska została bezpośrednio trafiona bombą lotniczą 23 stycznia 1942, ale nikt nie zginął. Dziewięciu mieszkańców Xewkii zginęło w wyniku działań wroga podczas II wojny światowej; siedmiu podczas współpracy z brytyjską marynarką wojenną i dwaj podczas podróży między Maltą a Gozo[2].
Nazwa wioski pochodzi od maltańskiego słowa „xewk”, co oznacza „osty” lub „ciernie”. Xewkija słynie z kościoła w kształcie rotundy, który jest poświęcony św. Janowi Chrzcicielowi, został zbudowany z miejscowego wapienia globigerynowego przez miejscowych kamieniarzy i rzemieślników. Jest największym kościołem na Gozo, a jego kopuła dominuje nad wioską. Architektem świątyni był Ġużè Damato. Świątynia zastąpiła starszy kościół. Tytułowy posąg św. Jana Chrzciciela wyrzeźbił w drewnie w 1845 Pietro Paolo Azzopardi[3]. Świątynia jest „duchową siedzibą” Rycerzy św. Jana[4][5].
W miejscu obecnego kościoła podobno znajdował się kamień znany jako „Maqgħad ix-Xiħ”. W pobliżu znajduje się niewielki kościół z połowy XVII wieku, znany jako „Madonna tal-Ħniena” (Matka Boża Miłosierdzia). Kaplica, która stała wcześniej na tym miejscu była poświęcona św. Bartłomiejowi. Kiedyś wieża św. Cecylii znajdowała się w granicach Xewkii. Jest jeszcze jedna wieża z najstarszym zegarem słonecznym w Xewkii. Pozostałości wieży Tingħi zniknęły w XX wieku. Wieże te pochodzą z 1613. Wieża Gourgion, która została zbudowana w 1690, została zburzona podczas II wojny światowej, aby zrobić miejsce dla tymczasowego pasa startowego[6].
Prawdopodobnie w Xewkii znaleziono tzw. Kamień Majmuny z arabskim napisem datowanym na 1174. Upamiętnia on śmierć arabskiej dziewczyny o imieniu Maymūnah. Inskrypcja wyrzeźbiona jest w grubej marmurowej płycie, od spodu której znajduje się rzymski symbol. W 1845 kamień został wysłany do Biblioteki Publicznej na Malcie, zaś w 1960 przeniesiony do Muzeum Archeologii Gozo[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Estimated Population by Locality 31st March, 2014. Government of Malta, 2014-05-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-21)]. (ang.).
- ↑ a b c Xewkija History. Xewkija Local Council. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (ang.).
- ↑ Pietro Paulo Azzopardi. Good Friday Malta. [dostęp 2013-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-14)]. (ang.).
- ↑ XewkijaParish.org. www.xewkijaparish.org. [dostęp 2017-12-03]. (ang.).
- ↑ The Maltese Ring - Xewkija Rotunda Church - Sites/Homepages on Maltese servers, made by Maltese or containing something about Malta, Gozo or Commino. www.maltesering.com. [dostęp 2017-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-12)].
- ↑ Joe Azzopardi. The Gourgion Tower - Gone but not Forgotten (Part 2). „Vigilo”, s. 44–47, May 2014. Din l-Art Ħelwa. ISSN 1026-132X. (ang.).
- ↑ Giovanni Bonello. New Light on Majmuna's Tombstone. „Histories of Malta : Deceptions and Perceptions”. 1, s. 9–12, 2000. Fondazzjoni Patrimonju Malti. [zarchiwizowane z adresu 2 014-07-17]. (ang.).